"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; ... ili, ... ilçesi, ... köyü (eski 650 parsel) yeni 215 ada 2 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle: taşınmazın turistik amaçlı kullanılmaya yönelik maksada hizmet ettiğini, arazinin son derece düz eğimsiz olduğunu, içinde elektrik ve su tesisatı bağlantılarının bulunduğunu, turizm alanında turistik tesis yatırımları için cazip konumda olduğunu m² fiyatının 150,00 TL olarak belirlenmesine itiraz ettiklerini, taşınmazın inşaat şantiye alanı olarak kiraya verildiğini ve yıllık 35.000,00 TL - 40.000,00 TL arasında kira geliri sağladığını, istimlak kararına esas sayılan kamu yararı kararı aleyhine süresi içinde iptal davası açılacağını bu davanın ileride bekletici mesele yapılmasını, davacı idare tarafından belirlenen m² fiyatının çok düşük olduğunu, bu bedelin ehil ve tarafsız bilirkişiler tarafından yeniden tespit edilerek 750,00 TL olarak belirlenmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
2.Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmazın bulunduğu Malderesi Koyu'nun son yıllarda iyice yaygınlaşan yat turizminde, yatlara doğal liman işlevi gördüğünü, taşınmazın bulunduğu koyun önemli bir koy olduğunu, Marmaris ilçesinin artık yapılaşmaya izin vermemesinin, bağlı köylerin önemini daha da arttırdığını, rayiç değerlerine uygun biçimde satışa çıkarılmış taşınmazların metrekare birim fiyatlarının 200,00 TL ila 800,00 TL arasında seyrettiğini, en yüksek metrekare birim fiyatına sahip taşınmazların genellikle köy yerleşik alanı sınırları içerisinde veya yerleşik alanı dışında olsa dahi denize yakın konumda olan taşınmazlar için belirlendiğinin görüldüğünü belirterek; kamulaştırma kararının ve müdahalenin önlenmesini, kabul görmediği takdirde gerçek rayiç bedelin tespitini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin bloke ettirilerek davalı tarafa derhal ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde; idarelerince düzenlenen kıymet taktir raporunda dava konusu taşınmazın metrekare birim fiyatı 150,00TL olarak belirlenmiş iken raporda çok yüksek birim bedeli hesaplandığını, bilirkişi raporunun usul ve kanuna uygun düzenlenmediğini, % 500 oranında objektif değer artışı uygulanmasının yerinde olmadığını ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza net gelir metoduna göre değer biçilmesinin yöntem itibarıyla doğru olduğunu ancak münavebe ürünlerinin üretim giderlerinin brüt gelirin 1/3’ü oranında alınmak suretiyle, kapitalizasyon faizinin % 4, objektif değer artış oranının da % 250 uygulanarak hesaplanan bedel üzerinden 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin üç numaralı alt bendi gereğince yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde; dava konusu taşınmaz bedelinin yüksek belinlendiğini, uygulanan kapitalizasyon faiz oranı ve objektif değer artış oranının gerçeği yansıtmadığını,kamulaştırma bedelinin nemalarıyla ödenmesine karar verildiğinden faiz işletilmemesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2.Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde; uygulanan münavebe ürünlerinde masrafların yüksek alındığı,münavebe ürünlerinin uygun olmadığını, uygulanan objektif değer artış oranının düşük olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
3.Dahili davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; dava konusu taşınmaz bedelinin düşük belirlendiğini, daha yüksek objektif değer artış oranı uygulanması gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
4.Dahili davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde; dava konusu taşınmazın bedelinin yüksek enflasyon karşısında düşük belirlendiğini, münavebe ürünlerinin uygun olmadığını, masrafların yüksek, objektif değer artış oranının düşük alındığını ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2.2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesinde yöntem olarak bir isabetsizlik görülmemiştir.
3.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin tüm, davalılar ve dahili davalılar vekillerinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4.Aynı kamulaştırma kapsamında Dairemize intikal eden ve aynı gün denetimimizden geçen dava konusu taşınmaza yakın konumda, benzer nitelikteki 225 ada 1 parsel sayılı taşınmaza uygulanan değer artışı dikkate alındığında dava konusu taşınmaza gerekçesi açıklanmadan %250 objektif değer artışı uygulanması suretiyle aza hükmedilmesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz eden davalılardan peşin alınan temyiz karar harçlarının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.05.2023 tarihinde oy birliği ile karar verilmiştir.