"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden gecen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın Yalova Makina İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya direnme kararı verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin direnme kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; ... ili, ... ilçesi, ... köyü 167 ada 7 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın Yalova Makina İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; pazarlıkla verilen bedelin düşük olduğunu, objektif değer artışı unsurlarının bulunduğunu, dava konusu taşınmazın bedeli hesaplanırken dava tarihindeki resmî verilerin esas alınması gerektiğini ve emsaller dikkate alınarak hesaplama yapılması gerektiğini belirtmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı adına olan tapu kaydının iptali ile Yalova Makina İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına kayıt ve tesciline, idare tarafından teklif edilen 1.061.360,72 TL'nin davalıya ödenmesine, kalan kısmın 3 aylık vadeli hesapta nemalandırılarak kararın kesinleşmesi ile birlikte davalıya ödenmesine, tespit edilen kamulaştırma bedeline dava tarihi olan 27.12.2018 tarihinden 4 ay sonrası olan 28.04.2019 tarihinden karar tarihine kadar yasal faiz uygulanmasına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 16.09.2021 tarihli ve 2019/2271 Esas, 2021/1850 Karar sayılı kararı ile kuru marjinal tarım arazi niteliğindeki taşınmaza dava tarihinde geçerli olan resmi veri listesi esas alınarak, yöre koşullarına uygun münavebe ürünleri seçilmek suretiyle net gelir yöntemine göre değer biçilmesinin yöntem itibarıyla bir isabetsizlik bulunmadığı, taşınmazın konum ve özelliklerine göre % 20 oranında objektif değer artış oranı uygulanmasına yönelik davacı itirazı kabul edilerek taşınmazın m2 birim değeri 73,84 TL olarak esas alınarak ,Anayasa Mahkemesinin 27.11.2020 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanan 19.07.2020 tarihli iptal kararıyla 2942 sayılı Kanun'un 7139 sayılı Kanun'la değişik 11 inci maddesinin 3 üncü fıkrası edilmiş olmakla mahkemece belirlenen bedelin tümünün davalı hak sahibine ödenmesi gerektiğinden bahisle İlk Dererece Mahkemesi kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A.Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz başvurusunda bulunmuştur.
2. Dairemizin 16.05.2022 tarihli ve 2022/1206 Esas, 2022/8497 Karar sayılı bozma ilâmı ile Dairemize aynı bölgeden intikal eden dosyalarda kuru arazide münavebeye 2. yıl ürünü olarak karpuz ürünü alındığı halde 2. yıl ürünü olarak münavebeye buğday ürünü alan bilirkişi kurulu raporu hükme esas alınmak suretiyle bedelin tespitinin hatalı olduğu ve dava konusu taşınmazın tapu kaydındaki ipoteğin bedele yansıtılması yönünde hüküm kurulması gerektiğinden bahisle bozulmasına karar verilmiştir.
B.Bölge Adliye Mahkemesince Verilen Direnme Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma ilâmına direnilmesine, kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile Yalova Makina İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen direnme kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; direnme kararının usul ve kanuna uygun olduğunu, taşınmazın metrekare bedelinin yüksek hesaplandığını, münavebe ürünlerinin taşınmazın tespit edilen 3. sınıf marjinal kuru tarım arazisi baz alınarak tespiti gerektiğini, objektif değer artışı oranının yüksek olduğunu, taşınmazın eğimi, ulaşım zorluğu ve makinalı tarımın yapılmamasının verime etkisinin değerlendirilmediğini ileri sürerek kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; münavebe ürünlerinin hatalı olduğunu, taşınmazın kuru tarım arazisi olduğu düşünülse de sulama alanları içerisinde yer aldığını, taşınmazın tespit edilen m² birim değerinin çok düşük olduğunu, % 20 oranında objektif değer artışının oldukça düşük olduğunu ileri sürerek direnme kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin birinci fıkrası gereğince Dairemizce yapılan incelemede arazi niteliğindeki dava konusu taşınmazın 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net geliri üzerinden, bilimsel yolla değerinin tespit edilmesinde ve karar kesinleştiğinde ödenmek üzere üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılan kısmın derhal ödenmesine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığından, Bölge Adliye Mahkemesince verilen direnme kararı yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; davalı vekilinin tüm, davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Taşınmazın tapu kaydında yer alan takyidatın hükmedilen bedele yansıtılması gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı vekilinin tüm, davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare vekilinin temyiz itirazının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasına ayrı bir bent olarak "Taşınmazın tapu kaydında yer alan takyidatın hükmedilen bedele yansıtılmasına" cümlesinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde iadesine, davalıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine.
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.05.2023 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.
(Muhalif )
MUHALEFET ŞERHİ
Dava, 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 10. maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili istemine ilişkindir.
Mahkemece davanın kabulüne dair karar, tarım arazisi niteliğindeki taşınmazın değeri belirlenirken münavebeye karpuz ürününün dahil edilmesi gerektiğinden bahisle Dairemizce bozulmuş, mahkemece bu karara direnilmesi üzerine direnme kararı Dairemizce uygun bulunmuş ise de bu görüşe katılmamaktayım. Şöyle ki;
Hükme esas alınan bilirkişi raporunda dava konusu taşınmazın kuru marjinal tarım arazisi olduğu belirtildikten sonra iklimin ılıman, nemin yüksek, 741 mm lik yağış ortalamasına sahip olduğu, ekolojik şartları nedeniyle sebze tarımına imkân verdiği, münavebe ürünlerinden bamyanın veriminin resmî veriden yüksek alındığı gözetildiğinde dava konusu taşınmazın yağış miktarının yeterli bir yer olduğu sulama yapılmasına dahi gerek olmadığı ve Daireden geçen aynı yöreden gelen taşınmazların değerinin belirlenirken karpuz ürününe yer verildiği anlaşılmakla Dairemiz bozma kararının doğru olduğu ve bu nedenle direnme kararının değerlendirilmesi bakımından dosyanın Hukuk Genel Kuruluna gönderilmesi gerektiği düşüncesindeyim.