"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu irtifak hakkı ve pilon yeri bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir..
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; ... ili, ... ilçesi, ... köyü 103 ada 74 parsel sayılı taşınmazda kamulaştırma konusu irtifak hakkı ve pilon yeri bedelinin tespiti ve irtifak hakkının davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz üzerinde halihazırda müvekkilce ciddi anlamda emek ve masraf sarf edilerek yetiştirilmiş ürün veren meyve ağaçlarının yer aldığını, davacı kurumca kamulaştırma bedelinin taşınmazın tüm nitelik ve unsurları dikkate alınmadan belirlendiğini, kamulaştırmaya konu taşınmazın kamulaştırma bedeli olarak 05.03.2015 tarihi itibari ile ve eksik olarak belirlenen tutarın ileri sürüldüğünü, bu tutarın güncel olmadığını, davalı kurumca dava dilekçesinde öngörülen kamulaştırma bedelinin güncel ve gerçek kamulaştırma bedeli olmadığından reddine, müvekkil hakkında açılan haksız davanın reddine, yargılama giderleri ile vekâlet ücretinin davacı yana yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma konusu irtifak hakkı ve pilon yeri bedelinin tespiti ile bu hakkın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; eksik araştırma tahkikat ve inceleme neticesinde hukuken yanılgılı kanaat ile nihai karar verildiğini, kamulaştırma bedelinin çok düşük olduğunu, geri kalan kısım için değer kaybının çok yüksek olduğunu, davalı lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinin ve yargılama giderlerinin davalıya yükletilmesinin haksız, usule ve kanuna aykırı olduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile kısmen arazi, kısmen kapama karışık meyve bahçesi niteliğindeki Elazığ ili, Baskil ilçesi, Situşağı köyü 103 ada 74 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek davalı tarafa ödenmesine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir. Ancak; kapama meyve bahçesi niteliğindeki taşınmaz üzerinde bulunan her bir meyve ağaçlarının değerlendirme tarihindeki dekara verimi, hasat dönemindeki toptan kg satış fiyatı ve üretim masrafı ayrı ayrı İlçe Tarım Müdürlüğü ve ilgili kurumlardan getirtilip, rapor denetlendikten sonra hüküm kurulması gerektiği gözetilmeden elverişsiz bilirkişi kurulu raporuna itibar edilerek hüküm kurulması, dava konusu taşınmazda kapama karışık meyve bahçesi ve arazi niteliğindeki kısımların zeminde kapladıkları alanlar belirlenip, oranlanarak net geliri esas alınmak suretiyle değer biçilmesi gerekirken, kapama karışık meyve bahçesi ve arazi niteliğindeki kısmın m² birim değerleri ayrı olarak belirlenip ortalaması alınmak suretiyle m² birim değeri belirleyen rapora göre eksik inceleme ile hüküm kurulması, dava konusu taşınmazın belirlenen zemin bedeline, üzerindeki yapının resmi birim fiyatlarına göre yıpranma payı da düşülmek suretiyle tespit edilecek bedelinin ilave edilip, bedellerin toplamı üzerinden irtifak hakkından kaynaklanan değer düşüklüğü hesaplanıp, sonucuna göre karar verilmesi gerektiği düşünülmeden yanlış hesaplama yöntemi ile irtifak hakkı karşılığının tespit edilmesi, Dairemiz kaldırma kararı sonrasında hükme esas alınan raporda gerekçe gösterilmeden davalı lehine oluşan usuli kazanılmış hak ilkesi gözetilmeksizin taşınmazın arazi niteliğindeki kısmın münavebe planı, fiyat ve üretim giderleri yönünden bozma öncesi veriler değiştirilerek eksik bedel tespiti, davanın niteliği gereği davacı tarafça yapılan yargılama giderlerinin davalı üzerinde bırakılmasına karar verilmesi, davanın niteliği gereği kendisini vekille temsil ettiren davalı taraf lehine karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca maktu vekâlet ücret takdir edilmesi gerektiğinin gözetilmemesi doğru görülmediğinden davalı vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile kararın kaldırılarak düzeltilerek düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş ayrıca, Bölge Adliye Mahkemesi kararı gerekçesinde mutlak bozma sebepleri içerdiğini, kararın gerekçe ile hüküm bölümünün açıkça çelişkili olduğunu, verilen kararın İlk Derece Mahkemesi kararının aynısı olduğunu, bu sebeplerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın gerekçesinde ayrıntılı olarak açıklanan nedenlerle kararda bulunan hatalar belirtilmiş olmasına rağmen kısa kararda İlk Derece Mahkemesi kararında değişiklik yapılmadan hüküm kurularak kısa karar ile gerekçeli karar arasında çelişki yaratıldığı anlaşılmıştır. Yargıtay Büyük Genel Kurulunun 10.04.1992 tarihli ve l99l/7 Esas, 1992/4 Karar sayılı İçtihadı Birleştirme Kararına göre kısa kararla gerekçeli kararın çelişik olması bozma nedenidir. Bozmadan sonra mahkeme önceki kararla bağlı olmaksızın çelişkiyi kaldırmak kaydıyla vicdani kanaatine göre karar verebilir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulüne, temyiz olunan, Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalıdan peşin alınan temyiç harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.