"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairemizce Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I.DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; ... ili, ... ilçesi, ... köyü (eski 2482) yenileme sonrası 108 ada 756 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; hükme esas teşkil edecek gerçek kamulaştırma bedelinin davalıya dava tarihinden itibaren kamu alacakları için öngörülen en yüksek oranda faizi ile birlikte veya ödeme tarihine göre güncelleştirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden ödenmesi karşılığında taşınmazın davacı idare adına tapuya tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 15.12.2015 tarihli ve 2014/656 Esas, 2015/883 Karar sayılı ilamı ile davanın kabulüne kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa derhal ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar
verilmiştir.
IV.BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A.Birinci Bozma Kararı
1.... 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalı vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Dairemizce yapılan inceleme sonucu; kapama bağ niteliğindeki taşınmaza değer belirlenirken ..., ... ve ... il-ilçelerine ait 2014 yılı resmi verileri Tarım ve Orman İl-İlçe Tarım Müdürlüklerinden getirtilerek, ortalama verilere göre belirlenen bu bedel ile sadece 2014 yılı ... İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü resmi verileri esas alınarak hesaplanan bedel karşılaştırılarak 2014 yılı ... İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerinin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı denetlenmek suretiyle sonucuna göre hüküm kurulması gerektiği gözetilmeden eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi ve sulu tarım arazisi niteliğindeki taşınmazın değeri belirlenirken Dairemizin yerleşmiş uygulamalarına göre % 4 oranında kapitalizasyon faizi uygulanması gerekirken, bu oranın % 5 olarak kabulü ile az bedel tespiti doğru olmadığı gibi, bilirkişi raporunda dava konusu taşınmazın damlama sulama sistemi ile sulandığı belirlendiğinden sulama masrafının araştırılarak üretim masraflarına ilave edilmesi gerektiği halde tarla kirası, vergi ve faizler düşüldükten sonra 2014 yılı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün resmi verilerine göre belirlenen üretim masrafı % 10 artırılarak hesap yapan bilirkişi raporu hükme esas alınmak suretiyle yazılı şekilde karar verilmesi ve taşınmazın değeri belirlenirken bilirkişi raporunda ambalajlama ve ambalajlama işçiliği üretim masraflarına dahil edilmek suretiyle eksik bedel tespiti ile eksik inceleme ile hüküm kurulmasının hatalı olması sebebiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen İkinci Karar
... 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 12.06.2018 tarihli ve 2018/7 Esas, 2018/208 Karar sayılı ilamı ile davanın kabulüne kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin bloke ettirilerek davalı tarafa derhal ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmiştir.
A.İkinci Bozma Kararı
1.... 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Dairemizce yapılan inceleme sonucu; aynı kamulaştırma kapsamında Dairemiz denetiminden geçen dosyalarda ... İlçe Tarım Müdürlüğünün 2014 yılı zirai ürün ortalama verim-maliyet cetvellerinin gerçek durumu yansıtmadığı kanaatiyle, ..., ..., ..., ... il ve ilçe ortalama verilerine göre hesaplama yapılan bilirkişi raporları doğrultusunda belirlenen m² birim fiyatlarının Dairemizce de uygun bulunduğu hususu gözetilerek, ..., ..., ..., ... il ve ilçe ortalama verilerine göre hesaplanan m² birim fiyatları doğrultusunda kamulaştırma bedelinin belirlenmesi gerektiği gözetilmeden, ... İlçe Tarım Müdürlüğünün 2014 yılı verileri esas alınmak suretiyle yapılan hesaplama doğrultusunda eksik bedele hükmedilmesi ve mahkemece verilen ilk kararda dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan sınır bitkisi niteliğindeki muhtesatın bedeli olarak 5.820,00 TL bedelin kamulaştırma bedeline dahil edildiği ve Dairemizce bu hususta bozma yapılmadığı anlaşıldığı halde, davalı taraf lehine oluşan usuli kazanılmış hak ilkesi ihlal edilerek, bozma ilamı sonrası muhdesat bedeli hesaplanmayarak eksik bedele hükmedilmesi ve tapu maliklerinden ... mirasçıları ... ve Adaviye Dutma'nın ad ve soyadının karar başlığınının davalılar bölümünde gösterilmemesi sebebiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Üçüncü Karar
... 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 07.06.2021 tarihli ve 2020/41 Esas, 2021/364 Karar sayılı ilamı ile davanın kabulüne kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin bloke ettirilerek davalı tarafa derhal ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı taraf adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmiştir.
V.TEMYİZ
A.Temyiz Yoluna Başvuranlar
... 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B.Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde; bilirkişi raporunun hatalı olduğunu, belirlenen bedelin yüksek olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C.Gerekçe
1.Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2.İlgili Hukuk
1. 1.6100 sayılı Hukuk Muhakameleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3.Değerlendirme
1.Mahkemelerini nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kapama bağ niteliğindeki ... ili, ... ilçesi, ... köyü (eski 2482) yenileme sonrası 108 ada 756 parsel sayılı taşınmaza net gelir metodu esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin aşağıdaki paragraflar kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4.Mahkemece ilk kararla tespit edilen 104.264.78 TL bedele 19.03.2015 tarihinden ilk karar tarihi olan 15.12.2015 tarihine kadar, ikinci kararla tespit edilen bedelden ilk kararla tespit edilen bedelin mahsubu sonrası kalan fark 36.661.00 TL bedele 19.03.2015 tarihinden ikinci karar tarihi olan 12.06.2018 tarihine kadar, son kararla tespit edilen bedelden ikinci kararla belirlenen bedelin mahsubu sonrası oluşan fark 11.963.00 TL bedele ise 19.03.2015 tarihinden son karar tarihi olan 07.06.2021 tarihine kadar faiz uygulanması gerekirken yazılı şekilde faiz uygulanması bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden Mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine.
2.Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile gerekçeli kararın hüküm fıkrasının 3 üncü bendinin tümüyle çıkartılmasına, yerine “Mahkemece ilk kararla tespit edilen 104.264.78 TL bedele 19.03.2015 tarihinden ilk karar tarihi olan 15.12.2015 tarihine kadar, ikinci kararla tespit edilen bedelden ilk kararla tespit edilen bedelin mahsubu sonrası kalan fark 36.661.00 TL bedele 19.03.2015 tarihinden ikinci karar tarihi olan 12.06.2018 tarihine kadar, son kararla tespit edilen bedelden ikinci kararla belirlenen bedelin mahsubu sonrası oluşan fark 11.963.00 TL bedele ise 19.03.2015 tarihinden son karar tarihi olan 07.06.2021 tarihine kadar faiz uygulanmasına” cümlesi yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
06.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.