"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1313 Esas, 2022/2430 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Uşak 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/83 Esas, 2021/11 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tesciline ve yol olarak tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Uşak ili, ... ilçesi, ... köyü 64 parsel ve 65 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tesciline ve yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkilinin isminin ... olduğunu, bu durumun nüfus kayıtlarında görüldüğünü, bu nedenle husumet itirazında bulunduklarını, davacı tarafın dava dilekçesinde davalıyı ... olarak göstermiş ise de müvekkilinin nüfus kayıtlarının yapılan incelemesinde isminin ... olduğunu, husumet nedeniyle davanın reddine karar verilmesini talep ettiklerini, kısmi kamulaştırılan taşınmazın kalan kısmının da kamulaştırılması için başvuru yapıldığını, taşınmazlardan 65 parselin kısmi kamulaştırılmasının müvekkili açısından kalan kısmın kullanılabilir olmaktan çıktığını, Uşak 3. Noterliğinin 06.04.2018 tarihli ve 04643 yevmiye numaralı başvuru dilekçesi ile dava konusu taşınmazlardan hali hazırda kamulaştırılan 617,88 m²lik kalan kısmında kamulaştırılması için başvuru yapıldığını, davacı kuruma yapılan başvurunun sonuçlanmasının beklenilmesini talep ettiklerini, dava konusu taşınmazlardan 65 parsel sayılı taşınmazda kısmi kamulaştırma yapılmış olması nedeniyle kalan kısımda meydana gelen değer kaybının belirlenerek kamulaştırma bedeline eklenmesini talep ettiklerini, müvekkilinin Belçika uyruklu olup Uşak'ta tekstil fabrikasında müdür olarak çalıştığını, taşınmazlar üzerine son derece lüks bina inşaa ettiğini, buraya çok büyük paralar yatırarak yatırım yaptığını, müvekkilinin taşınmazının bu hattın üzerindeki en gözde ve değerli yer olduğunu, taşınmazının m² birim fiyatının 150 TL'den aşağı olmadığını, taşınmazların üzerinde ev, ağaç, bahçe duvarı, ..., üç adet kuyu, mangal evi, termal jakuzi, havuz ve eklentileri bulunduğunu, ortaya çıkacak yapı maliyetinin müvekkiline ödenmesi gerektiğini, dosya içerisinde bulunan belediye rayiç bedellerini kabul etmediklerini, davacı idarenin zaten kendi imtina tutanağı ile belediye emlak değerleri ile rayiç değerlerinin bir alakasının olmadığını, dosya içerisinde davacı tarafından sunulan imtina tutanaklarından m²sini 31,87 TL'de uzlaşmada teklif edilecek rakamın belirlendiği ve her iki taşınmaz için yaklaşık 531.000 TL hali hazırda ödemeye hazır olduklarını, bu nedenlerle gelen rayiç değerleri kabul etmediklerini belirtmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazların davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; karara dayanak olan bilirkişi raporu bilimsel ölçütlere göre hazırlanmış bir rapor olmadığını, eksik inceleme sonucu hüküm tesis edildiğini ve belirlenen bedelin çok yüksek olduğunu, kapitalizasyon faiz oranının ve objektif değer artış oranının hatalı olduğunu, kamulaştırma dışı kalan alanda %25 değer azalışına karar verilmesinin hukuka aykırı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C.Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmazlara yöre koşullarına uygun münavebeye esas alınan ürünlerin verilerinin İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün verilerine uygun alınarak ve dava konusu taşınmazların bedelinin tespitinde objektif değer artış oranının %50 oranında uygulanması suretiyle hesaplanan bedel üzerinden yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B.Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2.Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazlar üzerinde lüks villa olduğunu tarım arazisi olarak değerlendirilmesinin hatalı olduğunu, bedelin düşük belirlendiğini, Bölge Adliye Mahkemesince fazla ödendiği belirtilen bedelin yanlış hesaplandığını ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1.Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 ... ve 12 ... maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 ... maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Arazi niteliğindeki Uşak ili, ... ilçesi, ... köyü 64 parsel ve 65 parsel sayılı taşınmazlara 2942 sayılı Kanun’un 11 ... maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3.Münavebeye alınan ürünlerin değerlendirme yılına ait İl Tarım ve Orman Müdürlüğü resmi verilerinde sulu arazi koşullarına ait verim ve masraf değerlerine uygun hesaplama yapıldığı tespit edilmiştir.
4.Dava konusu taşınmazların belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı ve objektif değer artış oranı uygun görülmüştür.
5.Dava konusu 65 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırmadan arta kalan alanında uygulanan değer azalışı oranının makul olduğu sonucuna varılmıştır.
6.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
7.İlk Derece Mahkemesince tespit edilen 991.756,37 TL'ye 14.07.2018 tarihinden karar tarihine kadar faiz işletilerek derhal ödenmesine 30.03.2021 tarihli ek karar ile tahsis şerhiyle karar verildiği dikkate alınmadan Bölge Adliye Mahkemesince yazılı şekilde ödeme faiz hükmü kurulması hatalıdır.
Ne var ki bu hataların giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Taraf vekillerinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2.Taraf vekillerinin Bölge Adliye Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (3-a ve b) ve (4-a-b) numaralı bentlerinin hükümden çıkartılarak yerine '' Tespit edilen 721.168,65 TL'ye 14.07.2018 tarihinden İlk Derece Mahkemesinin ek karar tarihi 30.03.2021 tarihine kadar faiz işletilerek davacı idareden alınarak davalıya derhal ödenmesine, bu hususta ilgili bankaya müzekkere yazılmasına ''cümlesinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalıdan peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
11.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.