"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan ret/Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 14. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddi ile resen İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; İstanbul ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 2209 ada 41 parseldeki davacının 30 m² hissesine İstanbul Büyükşehir Belediyesi Encümeninin 17.02.2016 tarihli ve 707-644 sayılı kararı ile yeni oluşan 3420 ada 1 parselde 10,32 m² olarak tescil edildiği ve mahkemece bedele dönüştürülmeyerek 19,68 m²lik kısma el atıldığını belirterek kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza fiilen el atan idare tespit edilerek husumet fiilen el atan idareye yönetilmesi gerektiğini, dava konusu talebin gerçek rayicin üzerinde olduğunu, el atma tarihi saptanarak bu tarih itibarıyla nitelikleri esas alınarak değer biçilmesi gerektiğini, davanın kabulü halinde el atılan kısmın yol olarak kullanılıyor olması durumunda terkinine karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve el atma tazminatının davalı taraftan tahsil edilerek davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; uzlaşma dava şartının yerine getirilmediğini, ikinci kez düzenleme ortaklık payı kesintisinin söz konusu olmadığını, %25 donatı alanı terkleri yapılarak 3420 ada 1 parselin oluştuğunu, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun (6306 sayılı Kanun) uyarınca proje alanlarında tevhit, donatı terk, yola terk, ifraz ve ifrazen taksim işlemlerinin resen yapılacağının belirtildiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; kamulaştırmasız el atılan arsa niteliğindeki taşınmaza mahallinde yapılan keşif sonucu emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi ve belirlenen el atma bedelinin sorumlu idareden tahsiline karar verilmesi doğru olduğu gibi, taşınmazın konumu ve imar durumuna göre belirlenen bedelin uygun olduğu, taşınmaza 1983 yılından sonra el atıldığından uzlaşma yoluna başvurulmamasının yerinde olduğu; ancak dava konusu ... 2209 ada 1 parseldeki davacı hissesine İstanbul Büyükşehir Belediyesi Encümeni'nin 17.02.2016 tarih 707-644 sayılı kararı ile el atılarak davacının 30,00 m² hissesinin yeni oluşan 3420 ada 1 parselde 10,32 m² olarak tescil edildiği ve mahkemece bedele dönüştürülmeyerek el atılan 19,68 m²’nin bedeline hükmedildiği halde yeni oluşan 3420 ada 1 parsel sayılı taşınmazdaki 10,32 m²'lik davacı payının da iptaline karar verildiği gerekçesiyle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin iki numaralı alt bendi uyarınca hüküm tescil yönünden düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu maliki ile davalı idare arasında kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ile bedelinin tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 15 inci, 16 ncı, 17 nci ve 18 inci maddeleri.
5.6306 sayılı Kanun’un 6 ncı maddesi
6. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 35 inci maddesi
“İmar mevzuatı gereğince düzenlemeye tabi tutulan parsellerden düzenleme ortaklık payı karşılığı olarak bir defaya mahsus alınan yol, yeşil saha ve bunun gibi kamu hizmet ve tesislerine ayrılan yerlerle, özel parselasyon sonunda malikinin muvafakatı ile kamu hizmet ve tesisleri için ayrılmış bulunan yerler için eski malikleri tarafından mülkiyet iddiasında bulunulamaz ve karşılığı istenemez.”
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre; davalı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3.Dava konusu İstanbul ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 2209 ada 41 parsel sayılı taşınmazın geldisi olan eski 1175 ada 106 parsel sayılı taşınmazı da içine alan, 21.12.1993 tarih ve 233/6 sayılı Encümen kararı ile onanan ıslah imar uygulaması ile 0,245517 oranında düzenleme ortaklık payı kesildiği ve 07.02.1994 tarih 797 yevmiye numarası ile 2209 ada 41 parsel sayılı 177,00 m² yüzölçümlü taşınmaz olarak tapuya tescil edildiği, bu taşınmazda davacı ...’ın 14.06.2011 tarihinde 1/5 pay satın alarak malik olduğu ve 29.03.2013 tarihinde ipka ile 10/59 pay karşılığı 30,00 m²lik kısmın maliki olduğu, 2209 ada 41 parsel sayılı taşınmazdaki davacı hissesinin İstanbul Büyükşehir Belediyesi Encümeni'nin 17.02.2016 tarih 707-644 sayılı kararı ile 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun (6306 sayılı Kanun) 6 ncı maddesi uyarınca 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 15 inci, 16 ncı ve 17 nci maddelerine göre uygulamaya giren parsel maliklerinin %93,86‘sının anlaşması neticesinde yoldan ihdas, tevhit, yola terk ve ifraz işlemlerinin yapılmasına karar verildiği, 11.03.2016 tarih 8678 yevmiye numaralı tevhit işlemi ile davacının da hissedarı olduğu 3420 ada 1 parsel olarak 8.096,80 m² yüzölçümü ile 19/14910 pay karşılığı 10,32 m²lik kısmın davacı adına tescil edildiği, 19.04.2016 tarihli ve 06406 yevmiye numaralı ... Mahallesi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü’nün Tespit Ettiği Riskli Alan Üzerinde Bulunan 2207, 2208, 2209, 2220 (3420 ada 1 parsel) Nolu Adalar Üzerinde Düzenleme Şeklinde Arsa Payı Karşılığı İnşaat Yapımı ve Gayrimenkul Satış Vaadi Sözleşmesi ile davacının payının %43’ünü yükleniciye vermeyi taahhüt ettiği ve 3420 ada 1 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydında edinme sebebinin “kat karşılığı temlik(kalan)” olarak kayıtlı olduğu anlaşılmıştır.
4.Dava tarihi olan 20.12.2017 itibarıyla yürürlükte bulunan 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 18 inci maddesinin 6 ncı fıkrasına aykırı olarak ikinci kez kesilen düzenleme ortaklık payı bedeline hükmedilmesi doğru ise de; dosyadaki belgelerden İstanbul Büyükşehir Belediyesi Encümeni'nin 17.02.2016 tarihli kararı uyarınca 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 15 inci, 16 ncı ve 17 nci maddelerine göre yola ve parka terkedilen alanlara, Hazine adına yoldan ihdasen tescil edilen kısımların da dahil edildiği gözetilerek uygulamada yola ve parka terk edilen kısımların oranı kesin olarak tespit edildikten ve 19.04.2016 tarihli Arsa Payı Karşılığı İnşaat Yapımı ve Gayrimenkul Satış Vaadi Sözleşmesi ile davacının yükleniciye payının ne kadar kısmını terk ettiği tapuda dayanak belgeleri ile sorularak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde davanın kabulüne karar verilmesi, bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idare vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesinin kararının BOZULMASINA,
Davalı idareden peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
29.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.