"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
KARAR :Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun ile değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili, bir kısım davalılar vekilleri ve davalı ... tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Diyarbakır ili, ... ilçesi, ... Mahallesinde tapuya kayıtlı 234 ada 23 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın göl alanı olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz başında yapılacak keşif esnasında özellikle bölgedeki sulu tarım arazilerinden yılda iki kez ürün alındığının tespit edileceğini, gerçekçi olmaktan uzak veriler yerine uzman bilirkişinin arazinin yapısına, önemine, köyde yetiştirilen ürünlere ve bunlara ilişkin gerçek verim miktarları ile ürünlerin gerçek piyasa değerleri esas alınarak taşınmazın değerinin belirlenmesi gerektiğini, yapı ve eserlerin bedellerinin de niteliklerine göre gerçek değerleri üzerinden hesaplanmasını talep ettiğini, ayrıca ekonomik anlamda çiftçinin tamamen toprağa bağlı oluşu, tarım arazilerinin azlığı ve nitelikleri dikkate alındığında yöreye uygun kapitalizasyon değerinin tespiti ile hesaplamanın buna göre yapılmasını talep etmiştir.
2.Bir kısım davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı kurumun yapmış olduğu değer tespit çalışmasında 2015 yılı verilerinin baz alınarak hesaplanma yapıldığını, oysa ki iş bu davanın 2016 yılında açılmakla 2016 yılı verileri baz alınarak değer tespiti yapılması gerektiğini, davacı kurumun müvekkillerinin taşınmazda var olan ağaçların eksik ve yaşlarının yanlış tespit edildiğini, dava konusu taşınmazın bulunduğu yörenin el değmemiş bakir bir yöre olup, burada yetişen ürünlerin tamamen doğal ürünler olup, organik tarıma çok uygun olduğunu, taşınmazın olduğu bölgede bu taşınmazın sulanması amacıyla yaklaşık 1.000 metrelik boru döşendiğini, taşınmaza damlama sistemi kurulduğunu, davacı kurum hesaplama yaparken bunların hiç birini hesaba katmadığını, davacı kurumca yapılan hesaplamada kapitalizasyon faiz oranının 0,06 olarak hesaplandığını, bu yöredeki taşınmazlar için kapitalizasyon faiz oranının en az 0,03 ve 0,04 olması gerektiğini beyan etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara hisseleri oranında ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile baraj gölü sahası içerisinde kalması sebebiyle davacı idare lehine tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare, bir kısım davalılar vekilleri ile davalılar ... ve ... istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; ilçe tarım verilerinin değerlendirmede esas alınmadığını, verilerin istenmediğini, üretim masraflarının düşük alındığını, kapitalizasyon faiz oranının
hatalı hesaplandığını, son 5 yılın ortalamasının alınması gerektiği halde alınmadığını, mütemmim cüzlerinin neye göre hesaplandığının denetime elverişli olacak şekilde belli olmadığını ileri sürmüştür.
2. Davalı ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişi raporlarına itirazlarının mahkemece dikkate alınmadığını, üretim masraflarının yüksek alındığını, objektif değer artışı uygulanması gerektiği halde uygulanmadığını, ipekböceği kozacılığının değerlendirilmediğini ileri sürmüştür.
3. Davalı ... istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın değerli konumda olduğunu, ilçe tarım verilerinin yanlış seçildiğini, taşınmazın sulu tarım arazisi olarak değerlendirilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
4. Davalı ... ve diğerleri vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın bağ vasfında olduğundan bağ verileri esas alınarak hesaplama yapılması gerektiğini, ... ilçesinde tek yıla özgü ekimi yapılmayan dane mısırın aynı yıl içinde ikinci ürün olarak belirtilmiş olmasına rağmen bu husus araştırılmadan dane mısırın üç yıllık münavebe planı ile tek yıllık ürün olarak hesaplanmasının hatalı olduğunu ve yan ürünün hesaplamada dikkate alınmadığını, veri cetvelinin çelişkili olduğunu, bu çelişkinin giderilmediğini, ... verilerinin uygulanması gerektiğini, ... bölgesinin verim ortalamalarının il ortalamasının üzerinde olduğunu, objektif değer artışının uygulanması gerektiğini ileri sürmüştür.
5. Davalı ... istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın sulu bağ vasfında olduğunu, ilçe tarım verilerinin yanlış seçildiğini, taşınmaza ait objektif unsurların eksik uygulandığını ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile sulu arazi niteliğindeki taşınmaza net gelir yöntemine göre değer biçilmesinin yerinde olduğu belirtilerek, fazla depo edilen bedelin ve harcın iadesine ilişkin hükümler yönünden İlk Derece Mahkemesinin kararı kaldırılmak suretiyle düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri ile davalı ... temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
2. Davalı ... vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş, ayrıca Bölge Adliye Mahkemesince yeniden hüküm kurulurken karar tarihi olan 2022 tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan tarifeye göre vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken 2019 yılında yürürlükte bulunan tarifeye göre vekâlet ücretine hükmedildiğini ileri sürerek kararın bozulmasını istemiştir.
3. Davalı ... vd. vekili dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş, ayrıca Bölge Adliye Mahkemesince yeniden hüküm kurulurken karar tarihi olan 2022 tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan tarifeye göre vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken 2019 yılında yürürlükte bulunan tarifeye göre vekâlet ücretine hükmedildiğini ileri sürerek kararın bozulmasını istemiştir.
4. Davalı ... temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
5. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci ve 12 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kısmen arazi, kısmen kapama meyve bahçesi niteliğindeki Diyarbakır ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 234 ada 23 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak bilimsel yolla değerinin tespit edilmesi yerindedir.
3. Dava konusu taşınmazın hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı ve objektif değer artışının uygulanmaması uygun görülmüştür.
4. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; davacı idare ve davalı ... vekillleri ile davalı ...' nin tüm, davalı ... vd ile davalı ... vd vekillerinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5. Bölge Adliye Mahkemesi karar tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken, yürürlükten kalkan tarifeye göre vekâlet ücretine hükmedilmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davacı idare ve davalı ... vekilleri ile davalı ...'nin tüm, davalı ... vd ile davalı ... vd vekillerinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı ... vd ile davalı ... vd vekillerinin Bölge Adliye Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (II) inci bendinin 8 inci alt bendinde yer alan "2.725,00" sayısının hükümden çıkartılmasına, yerine "5.100,00" sayısının yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalı ... vd. ile davalı ... vd.'den peşin alınan temyiz harçlarının istek halinde iadesine, davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davalı ... ve ...'den peşin alınan temyiz harçlarının Hazineye irad kaydına
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
22.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.