"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare, davalı ... ve davalı ... vd. vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare, davalı ... ve davalı ... vd. vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Sakarya ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 1843 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vd.vekili cevap dilekçesinde; davacının kamulaştırma talebinin haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olması ile davacının belirlediği kamulaştırma bedelinin kabul edilemeyecek kadar düşük belirlendiğini, taşınmazın gerçek değerinin belirlenmesini, kamulaştırma bedelinin payları oranında müvekkillerine ödenmesini ve vekâlet ücretinin davacı yan üzerinde bırakılmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmazın konumu, manzarası, büyükşehirlere yakınlığı, ilçedeki taşınmazlara olan ilginin artması hususları gözetilerek değerinin tespit edilmesini, ayrıca davacının dava dilekçesinin sonuç ve istem kısmında, yargılama gideri olan vekâlet ücretinin müvekkile yüklenmesinin talebinin hukuka aykırı olup reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin bloke ettirilerek davalı tarafa derhal ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare, davalı ... ve davalı ... vd. vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan bilirkişi raporunun hatalı olduğunu, rapora karşı yaptıkları itirazların değerlendirilmediğini, objektif değer artışı oranının iddia edilenin aksine yüksek hesaplandığını, organize sanayi alanı içerisinde bulunan diğer taşınmazlar için açılmış ve Yargıtay tarafından onanmış diğer davalarda 30,19 TL/m² birim fiyatı belirlendiğini, bu emsal kararlar karşısında dava konusu taşınmaza belirlenen m² birim fiyatının çok yüksek olduğunu, taşınmazda yetiştirilen ürünlerin net gelir tespitinin fahiş olarak yapıldığını, dava konusu taşınmazın şehir merkezine uzak olduğunu belirterek, yerel mahkeme kararının bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; davanın usul yönünden reddinin gerektiğini, dava konusu taşınmazın çok verimli arazi sınıfında olduğunu, bilirkişilerin daha düşük değer belirleme yapmak için ortalama verim değerlerini aldıklarını, hesaplamada gerek objektif olarak taşınmaza değer katan unsurların hesaplaması, gerek kapitalizasyon faizinin düşük tutulması nedeni ile hükme esas alınan bilirkişi raporunu kabul etmediklerini, Sakarya'nın en değersiz ve verimsiz yeri gibi kapitalizasyon faizi oranının %4,5 alınmasını kabul etmediklerini, belirlenen objektif değer artışı oranının da düşük olduğunu, davacı tarafından 2016 yılında açılan davalarda kadastral yola cephesi dahi bulunmayan taşınmazın özellikleri ve konumları gereği uygulaması gereken objektif değer artışı oranının %80 olmasına karar verdiğini, dava konusu taşınmazın bulunduğu bölgede bulunan taşınmazlara objektif değer artışı oranının %100 olarak hesaplanması gerektiğini, tüm dosyalarda aynı bilirkişilerin tek raporuna itibar edilmesinin adalete güveni zedelediğini, mahkemenin hukuka açıkça aykırı davrandığını belirterek, istinaf taleplerinin kabulü ile ilk derece mahkeme kararının kaldırılmasına, harç ve giderlerin davacı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
3. Davalı ... ve diğerleri vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın vasfının arsa olması gerektiğini, dava konusu taşınmazın vasfının arazi olarak değerlendirilmesi neticesinde bedelin düşük belirlendiğini, belediye yazı cevabına göre dava konusu taşınmazın belediyenin yol hizmetlerinden yararlandığını belirtmesine rağmen bilirkişilerin belediyenin hiçbir hizmetinden yararlanmadığını belirtmesinin gerçeği yansıtmadığını, objektif değer artışı oranının düşük belirlendiğini, kapitalizasyon faizi oranını kabul etmediklerini, davacı tarafından 2016 yılında açılan davalarda kadastral yola cephesi dahi bulunmayan taşınmazın özellikleri ve konumları gereği uygulaması gereken objektif değer artışı oranının %80 olmasına karar verdiğini, dava konusu taşınmazın bulunduğu bölgede bulunan taşınmazlara objektif değer artışı oranının %100 olarak hesaplanması gerektiğini, tüm dosyalarda aynı bilirkişilerin tek raporuna itibar edilmesinin adalete güveni zedelediğini belirterek, yerel mahkeme kararının kaldırılmasına, kamulaştırma bedellerinin hukuka uygun şekilde tespitine, yargılama harç ve giderlerinin davacı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; arazi niteliğindeki taşınmaza net gelir metoduna göre değer biçilmesinin ve belirlenen bedelin bloke ettirilerek davalıya ödenmesine karar verilmesinin doğru olduğunu, bu hususta tarafların istinaf sebebi olarak ileri sürdüğü hususların yerinde görülmediğini, böylece mahkeme kararının usûl ve esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşıldığından davacı idare, davalı ... ve davalı ... vd. vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare, davalı ... ve davalı ... vd. vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebeplerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... vd.vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebeplerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
3. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; davanın usul yönünden gerektiği, davacı Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanlığı olduğu halde vekaletname ... Organize Sanayi Bölgesi adına bu husus resen nazara alınarak davanın reddinin gerektiğini, hükme esas alınan bilirkişi raporunda uygulanan objektif değer artış oranının yeterli olmadığını, aynı kamulaştırma kapsamında dava konusu taşınmaza yakın konumdaki taşınmazlara %90 ila %100 objektif değer artışı uygulanmadığını, bu nedenle kararın bozulması talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakameleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Sakarya ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 1843 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Dava konusu taşınmazın kuru tarım arazisi olduğu hükme esas alınan bilirkişi raporunda açıklanmıştır.
4. Taşınmazın bulunduğu yer İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerinde belirtilen masraflarla ekonomik tarım yapılamayacağından üretim masraflarının brüt gelirin 1/3'ü oranında alındığı belirtilmiş olup, verilerin ekonomik tarıma uygunluğu denetlenmiştir.
5. Dava konusu taşınmazın hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı ve taşınmazın gerçek değerine ulaşması için uygulanan objektif değer artış oranı uygundur.
6. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare, davalı ... ve davalı ... vd. vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usûl ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare ve davalılardan ... ve ... vd.'den peşin alınan temyiz harçlarının Hazine'ye irat kaydına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,06.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.