"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/339 Esas, 2023/1318 Karar
KARAR : Esastan ret/Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEM : Ereğli(Konya) 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/334 Esas, 2022/412 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalı vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun bir kısım davalı yönünden esastan reddine, davacı idare yönünden ise başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı bir kısım davalı vekilince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Konya ili, ...Mahallesi 19 ada 14 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın müvekkili idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Birk kısım davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; kamulaştırma tarihinden sonra tapu maliki ...'nın vefat ettiğini, idarece kamulaştırılan arsanın metrekaresinin 400,00 TL takdir edilmesini kabul etmediklerini, arsanın otogar ve adliye binası bitişiği olması, yola cephesi, konut dışı kentsel dönüşüm alanı olması, emsallerinin çok üstün vasıfları sebebiyle yapılacak emsal kıyaslamalarında bu duruma dikkat edilmesi gerektiğini, takdir edilen kamulaştırma bedelini kabul etmediklerini, davacı tarafın masraf ve vekâlet ücreti taleplerinin reddine, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalı vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; kamulaştırma bedelinin dava konusu taşınmazın mevcut durumuna uygun olmayarak yüksek belirlendiğini, rapora karşı yapılan itirazlarının Mahkeme tarafından değerlendirilmediğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Bir kısım davalı vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz yönünden alınan bilirkişi raporuna karşı hem davacı taraf hem de kendileri tarafında itiraz edilmesine ek rapor alınmadığını, taşınmaza emsal olarak alınan taşınmazların konumu ve diğer özellikleri yönünden kabul etmediklerini, idari dava açma süreleri dolmamasına rağmen mahkemece bu hususun değerlendirilmediğini, taşınmazın bilirkişi kurulu tarafından şimdiki durumuna göre değil de 2008 yılına göre değerlendirilmesi gerektiğini ileri sürerek ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planı içerisinde bulunmakla birlikte kadastro parseli niteliğindeki dava konusu Konya ili ...Mahallesi 19 ada 14 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin, 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca kamulaştırma gününden önceki özel amacı olmayan (imar parseli olan...Mahallesi 2406 ada 3 parsel sayılı taşınmazın 24.10.2014 tarihli satışı) emsalin satış değeri alınarak, emsalin imar, dava konusu taşınmazın kadastro parseli olması sebebiyle düzenleme ortaklık payı düşülmek suretiyle tespiti yöntem itibariyle doğru olduğundan bir kısım davalı vekilinin tümden, davacı idare vekilinin aşağıda belirtilenler dışındaki istinaf itirazları yerinde görülmemiştir; ancak aynı tarihte ve aynı bölgedeki taşınmazlarla ilgili açılan kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil istemli davalarda verilen kararların Dairece istinaf incelemesi yapılmış ve taşınmazların metrekare birim fiyatları ortalama 560,00 TL/m² olarak kabul edilmiştir (örneğin yan parsel olan 19 ada 13 parselle ilgili Dairemizin 2022/3442 Esas ve 2023/614 Karar sayılı kararı İlk Derece Mahkemesinin 995,00 TL/m² birim fiyat üzerinden hesaplama yapan bilirkişi rapor ve ek raporlarını hükmüne esas alarak fazla bedele karar vermesi hatalı olmakla, Dairece yeniden hesaplamaya göre kamulaştırma bedeli; 560,00 TL/m² x 301.00 m² = 168.560,00 TL olarak tespiti ile fazla yatan bedelin iadesi yönünden davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin ikinci alt bendi gereğince İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılıp düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde bir kısım davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Bir kısım davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş, ayrıca kararın kesin olmadığını, Bölge Adliye Mahkemesince bilirkişi yerine geçilerek denetlenme imkanı olmayacak şekilde değer tespitinin mümkün olmadığını ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca değer biçilmesi yöntem itibarıyla yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre bir kısım davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesine göre hakim, adil ve hakkaniyete uygun olarak kamulaştırma bedelini tayin ederken keyfi olarak hareket edemez. Bu takdiri yaparken, alınan bilirkişi raporlarından herhangi birini veya bu raporlar arasında bir değeri tespit edebilir. Şayet bu raporlar mahkemece karar verilmesine yeterli görülmez ise yeniden rapor alınarak sonucuna göre karar verilmelidir.
5. Bu durumda Bölge Adliye Mahkemesince, bilirkişi kurulu raporları geçersiz ve inandırıcı bulunmadığından yeniden emsal bildirilmesi için taraflara süre verilip, gerektiğinde resen emsal celbi yoluna gidilerek yeniden 2942 sayılı Kanun'un 15 inci maddesi uyarınca oluşturulacak bilirkişi kurulu eşliğinde mahalinde keşif yapılıp, alınacak olan raporun kanun hükümlerine uygun olup olmadığı denetlenerek sonucuna göre karar verilmesi gerektiği düşünülmeden yazılı şekilde hüküm kurulması bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Bir kısım davalı vekilinin temyiz itirazları yerinde olduğundan, temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
03.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.