"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/134 Esas, 2023/155 Karar
I. YARGI YERİ BELİRLENMESİNE KONU KARARLAR
A. İstanbul Anadolu 4. Tüketici Mahkemesinin 17.05.2023 Tarihli ve 2022/1084 Esas, 2023/543 Karar Sayılı Kararı
Taşınmazın aynına ilişkin davalarda kesin yetki kuralı gereğince taşınmazın bulunduğu yer mahkemelerinin yetkili olduğu, davanın geçersiz olarak akdedilen devremülk satış sözleşmesinden kaynaklandığı, sözleşmenin şekle uygun olmaması nedeniyle tarafların verdiklerini sebepsiz zenginleşme ilkesine göre iade etmekle yükümlü oldukları, ayrıca bu sırada sözleşmeye bağlı olarak oluşan tüm hakların da taraflara iadesine karar verilmesi gerektiği, nitekim iş bu davada da davacı adına tapuda pay devri yapılmış olmakla sözleşmenin geçersizliğinin tespitine karar verilmesi durumunda ödenen bedellerin tüketici tarafından satıcıya iadesine karar verileceği gibi tüketicinin de tapuyu iade etme yükümlülüğünün doğacağı, davacının tapu iptali ve tescil talebi bulunmasa dahi bu hususta da karar verilmesi gerektiği, tapu kayıtlarına göre taşınmazın Mudurnu ilçesinde bulunduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
B. Mudurnu Asliye Hukuk Mahkemesinin (Tüketici Mahkemesi sıfatıyla) 03.07.2023 Tarihli ve 2023/134 Esas, 2023/155 Karar Sayılı Kararı
Eldeki davada kesin yetki kuralı olmadığı, yetki itirazının ilk itiraz olarak cevap dilekçesinde ileri sürülmesinin gerektiği, davalı tarafından cevap dilekçesi sunulduğu ve usulünce yetki itirazında bulunulmadığı, bu aşamadan sonra cevap süresi içerisinde dahi olsa yetki itirazında bulunulmasının mümkün olmadığı, bu bağlamda kesin yetkinin ve yetki itirazında bulunulmaması nedeniyle İstanbul 4. Tüketici Mahkemesi'nin artık yetkili mahkeme haline geldiği gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
II. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Uyuşmazlık, devremülk sözleşmesinden cayma nedeniyle sözleşmenin feshi, verilenlerin iadesi istemine ilişkindir.
B. İlgili Hukuk
1. Farklı Bölge Adliye mahkemelerinin yargı çevresinde kalan İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarının giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un (5235 sayılı Kanun) 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan düzenlemelerdir.
2. 6502 sayılı Kanun’un 73 üncü maddesinin beşinci fıkrası şöyledir:
“Tüketici davaları, tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesinde de açılabilir.”
3. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanun’un (6100 sayılı Kanun) “Genel yetkili mahkeme” başlıklı 6 ıncı maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Genel yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir.”
4. 6100 sayılı Kanun'un “Yetki itirazının ileri sürülmesi” başlıklı 19 uncu maddesinin dördüncü fıkrası şöyledir:
“Yetkinin kesin olmadığı davalarda, davalı, süresi içinde ve usulüne uygun olarak yetki itirazında bulunmazsa, davanın açıldığı mahkeme yetkili hâle gelir.”
C. Değerlendirme
1. Dosya kapsamından, uyuşmazlık taraflar arasındaki devremülk sözleşmesinin cayma hakkı kullanıldığından bahisle feshi ve verilenin iadesi istemine ilişkin olup, dava dilekçesi ve dosya kapsamından taşınmazın aynına ilişkin bir dava olmadığı anlaşılmaktadır.
2. Sözleşmenin feshi ve verilenlerin iadesi istemine ilişkin davalarda yetki konusunda özel bir düzenleme bulunmadığına göre, yetkili mahkeme genel yetki kuralı gereği davalının yerleşim yeri mahkemesidir. Bu yetki kuralı kesin olmadığından 6100 sayılı Kanun'un 19 uncu maddesinde belirlenen süre ve yöntemle yetkisizlik itirazında bulunulmaz ise davanın açıldığı mahkeme yetkili hale gelir ve mahkemece kendiliğinden yetkisizlik kararı verilemez.
3. 6502 sayılı Kanun'un 73 üncü maddesinin beşinci fıkrasında tüketici davalarının, tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesinde de açılabileceği belirtilmişse de bu kural 6100 sayılı Kanun'un yetkiye ilişkin kurallarının yanında bir ek yetki kuralıdır.
4. Bir davada, birden fazla genel ve özel yetkili mahkeme varsa, davacı bu mahkemelerden birinde dava açmak hususunda bir seçimlik hakka sahiptir. Davacı, davasını bu genel ve özel yetkili mahkemelerden hiçbirinde açmaz ve yetkisiz bir mahkemede açarsa, o zaman seçme hakkı davalılara geçer.
5. Somut olayda, yerleşim yeri .../İstanbul olan davacının davayı, yetkisiz İstanbul Anadolu 4. Tüketici Mahkemesinde açtığı ancak davalıların yetki itirazında bulunmadığı anlaşılmaktadır. Yetkinin kamu düzenine ilişkin olmadığı ve kesin yetkinin bulunmadığı ve usulüne uygun bir yetki itirazı olmadığı durumlarda davanın ilk açıldığı mahkeme yetkili hale geleceğinden bu durumda uyuşmazlığın, davanın ilk açıldığı yer mahkemesi olan İstanbul Anadolu 4. Tüketici Mahkemesinde görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir.
III. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
6100 sayılı Kanun’un 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Kanun’un 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrası gereğince İstanbul Anadolu 4. Tüketici Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE,
05.02.2024 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.