"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1225 Esas, 2023/1471 Karar
KARAR : Esastan ret
Taraflar arasındaki 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) 22 nci maddesine göre geri alım hakkının kullandırılmaması nedeniyle uğranılan zararın tazmini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacılar vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacılar vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkillerinin davalı kurum tarafından kamulaştırılan Gaziantep ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 613 ada 40 parsel sayılı taşınmazın maliki olduğunu, dava konusu taşınmazın 12,80 m²lik kısmının davalı idare tarafından park, meydan ve yol olarak kamulaştırıldığını, kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescile ilişkin Gaziantep 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/137 Esas, 2011/631 Karar sayılı dosyasında yapılan yargılama sonunda kamulaştırma bedelinin 55.653,91 TL olarak tespit edildiğini ve 19.10.2011 tarihinde tescil kararı verildiğini, ancak dava konusu taşınmaz ve bitişiğindeki diğer parseller tevhit edilmek suretiyle ... Mahallesi 6058 ada 1 parsel sayılı taşınmazın oluşturulduğunu, kamulaştırma amacına aykırı olarak otopark yapılmak suretiyle dava dışı ... ve ... Ticaret A.Ş.'ye satıldığını, 2942 sayılı Kanun’un 22 nci maddesi uyarınca geri alım hakkının kullandırılmaması nedeniyle uğranılan zararın yasal faizi ile birlikte davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; idari yargının görevli olduğunu, davanın zamanaşımı süresi ve hak düşürücü süre ihlal edilerek açıldığı dikkate alınarak reddine karar verilmesi gerektiğini, 613 nolu adada bulunan parsellerin ... İlçe Belediyesinin 24.10.2008 tarihli Meclis kararı ile Sokak Sağlıklaştırma Projesi kapsamında artan trafik sorununu çözmek amacıyla 613 nolu adanın tamamı altı otopark üstü park alanı olarak imar plan tadilatı yapıldığını, bu alandaki kamulaştırma işlemlerinin tamamlanması sonucu gerekli yol terkinleri ile oluşan ve imar planında Meydan (Zemin altı otopark) Alanında kalan 6058 ada 1 parselde kayıtlı taşınmazdaki müvekkili Belediyeye ait 427,72 m²lik hissenin 3194 sayılı İmar Kanunu'nun (3194 sayılı Kanun) 17 nci maddesi uyarınca taşınmaz hissedarları ... ve ...’a satıldığını ve isim değişikliği nedeniyle satış işleminin ... Ticaret A.Ş. adına yapıldığını, kamulaştırma işlemi ve imar uygulaması işlemi sonucu oluşan taşınmazın imar planı doğrultusunda altı otopark, üstü ise kamuya ait Meydan olarak kullanılmakta olup davanın reddi gerektiğini ve taşınmazın arsa bedeli 2011 yılında 3.300,00 TL/m² üzerinden mahkeme kararı gereği devir alınıp Belediye hissesi ise 2014 yılında 3.650,00 TL/m² üzerinden devir edildiğinden bedeller arasında herhangi bir fark bulunmadığından tazminata hükmedilemeyeceğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile 2942 sayılı Kanun’un 22 nci maddesi anlamında kamulaştırma ihtiyacının ortadan kalktığı sonucuna varılamayacağı anlaşıldığından davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; kamulaştırılmasına karar verilen taşınmazlar içerisinde 613 ada 35, 36, 53, 54, 55 ve 56 parsel sayılı taşınmazların bulunduğunu, bu taşınmazların ... ve ... adına kayıtlı olduğunu, davalı ... tarafından bu taşınmazlar dışındaki diğer taşınmazlar kamulaştırılıp bu parseller yönünden de kamulaştırma kararı bulunmasına rağmen bilinçli olarak herhangi bir işlem yapılmadığını, ... ve ... dışındaki diğer kişilere ait tüm taşınmazlar kamulaştırıldıktan sonra bu kişilere ait taşınmazlar ile birleştirilip 6058 ada 1 sayılı parsel oluşturularak bu suretle ... ve ...’ın taşınmaza hissedar yapıldığını, bu suretle taşınmazın üçüncü kişilere satılabilmesi için yasal zemin hazırlanıp 3194 sayılı Kanun'un 17 nci maddesi gerekçe gösterilerek dava konusu taşınmazın muvazaalı olarak düşük bedelle satıldığını, dava konusu taşınmazın uygulama imar planında meydan olarak geçiyor olmasının taşınmazın üçüncü kişiye satıldığı gerçeğini değiştirmeyeceğini, taşınmazın satışı yapılacak ise öncelikle müvekkillerine geri alım konusunda hak tanınmış olması gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile mahkemece yapılan tebligat veya ilan tarihinden itibaren 30 gün içinde idari yargıda iptal davası veya adli yargıda maddi hata düzeltim davası açılmaması halinde kamulaştırma işleminin kesinleşeceği düzenlenmiş olup, somut olayda dava konusu taşınmazlara ilişkin açılan bedel tespiti ve tescil talepli davalarda yapılan tebligat tarihlerine göre (2011 yılında) iş bu davanın açılma tarihine kadar 2942 sayılı Kanun'un 22 nci maddesinde düzenlenen beş yıllık sürenin geçtiği belirlenmiş olup, kaldı ki dava konusu taşınmazların, uygulama imar planında "meydan (meydan altı otopark)" olarak özgülendiği için 07.12.2010 tarihli Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Encümen Kararı ile kamulaştırılmasına karar verildiği, İlk Derece Mahkemesince mahallinde 09.02.2018 tarihinde yapılan keşif sırasında dava konusu taşınmazın meydan olarak kamusal alan kullanımının devam ettiği anlaşıldığı gibi, dava konusu taşınmazların kamulaştırma işleminin ardından imar uygulaması sonucu 16.07.2013 tarihinde tevhit ile 624,60 m² yüzölçümlü 6058 ada 1 parsel haline dönüştüğü ve Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanlığının 247,72 m²lik payının, yine bu parselde payı bulunan ... A.Ş'ye 3194 sayılı Kanun’un 17 nci maddesi uyarınca satıldığı anlaşılmış olup, 2942 sayılı Kanun’un 22 nci maddesi anlamında kamulaştırma ihtiyacının ortadan kalktığı sonucuna varılamayacağı kanaati oluştuğundan davanın reddine karar verilmesi doğru bulunmakla istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar ederek kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırılan dava konusu taşınmaza ilişkin olarak davacıların geri alım hakkının bulunup bulunmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 22 nci ve 23 üncü maddeleri
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu taşınmaz uygulama imar planında "meydan (meydan altı otopark)” olarak özgülendiği için 07.12.2010 tarihli ve 1299 sayılı Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Encümen Kararı ile kamulaştırılmasına karar verildiği, İlk Derece Mahkemesince mahallinde yapılan keşif sırasında dava konusu taşınmazın meydan olarak kamusal alan kullanımının devam ettiği anlaşıldığından davanın reddine karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacılar vekilinin yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
21.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.