"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/467 Esas, 2023/221 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairemizce Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya direnme kararı verilmiştir.
Mahkemece verilen direnme kararı davacılar vekilince temyiz edilmekle; dosya Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna sunulmuş, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu tarafından yapılan inceleme sonunda, Mahkemenin direnme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonunda davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu olan Hakkari ili, ..., Merzan Mahallesi, ... Mevkiinde bulunan 316 ada, 16 parsel ... taşınmazın maliki olduklarını, davalı idareye bağlı kuruma ait Merzan R/L istasyonuna emniyet sahası olarak kullanılmak üzere dava konusu parselin bir kısmına 1998 yılından bu yana beton dökmek sureti ile helikopter pisti yapılmış ve bu tarihten itibaren kamulaştırmasız olarak el attığını, taşınmazın el atılan kısmından bundan böyle faydalanma ... kalmadığından belirlenecek kamulaştırmasız el atma bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın yasal zamanaşımı süresinde açılmadığından davanın usulden reddinin gerektiğini, davacılar vekili tarafından açılan dava konusu parsel daha önce Hakkari Asliye Hukuk Mahkemesinde daha önce dava konusu yapıldığını ve davanın 2001/398 Esas, 2003/133 ... kararı ile reddine karar verildiğini, temyiz incelemesi sonunda Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 19.09.2003 tarihli ve 2003/9278 Esas, 2003/9965 Karar ... ilamı ile kararın onandığını, bu nedenlerle usul ve kanuna aykırı olan davanın reddine karar verilmesini talep etmişlerdir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 19.12.2013 tarihli ve 2011/315 Esas 2013/469 Karar ... ilamı davanın reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Hakkari Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; davalı idarece dava konusu taşınmazın fen bilirkişisi raporunda gösterilen 1.921,06 m²lik bölümüne helikopter pisti olarak kullanılması amacıyla , beton saha yapılmak suretiyle el atıldığı ve daha sonra davalı idarece bu kısımın atıl bırakılıp kullanılmadığı anlaşılmış ise de dosyada bulunan bilgi ve belgelere göre, dava konusu taşınmazın bulunduğu yerdeki, beton sahanın fiilen halen devam ettiği gözönünde bulundurulduğunda, davalı idarece bu kısmın kullanılmaması, fiilen el atmaya son verildiği anlamına gelmeyeceğinden, işin esasına girilerek, esas hakkında kabul kararı verilmesi gerekirken, yazılı gerekçelerle davanın reddine karar verilmesi, hatalı olduğundan kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Direnilerek Verilen İkinci Karar
Hakkari Asliye Hukuk Mahkemesinin 07.01.2016 tarihli ve 2015/500 Esas 2016/10 Karar ... ilamı Dairemizin bozma kararına direnilmesine karar verilmiştir.
C.Dairemizce Yapılan İnceleme Sonucu Dosyanın Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna Gönderilmesi Kararı
Hakkari Asliye Hukuk Mahkemesinin 07.01.2016 tarihli ve 2015/500 Esas, 2016/10 Karar ... direnme kararının yerinde olmadığı anlaşıldığından, Dairemizin 25.05.2017 tarihli ve 2016/21487 Esas 2017/14085 Karar ... ilamı ile temyiz incelemesi yapılmak üzere dosyanın 6763 ... Kanun'un 43 üncü maddesi ile değişik 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 373 üncü maddesinin beşinci fıkrası uyarınca yetkili ve görevli Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna gönderilmesine karar verilmiştir.
D. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu tarafından yapılan inceleme sonunda verilen 13.12.2018 tarihli ve 2017/5-2511 Esas, 2018/1915 Karar ... ilamı ile Mahkemenin direnme kararının dosya kapsamı dikkate alınarak, taraflara yüklenen borç ve tanınan hakkın sıra numarası altında belirtildiği açık, infazda şüphe ve tereddüt uyandırmayacak biçimde, usulün aradığı niteliklere haiz kısa karar ve buna uygun gerekçeli karar oluşturulması olup, mahkemenin, yukarıda ayrıntılarıyla açıklanan biçimde usulün öngördüğü niteliklere haiz bulunmayan kısa karar usule uygun karar olmadığından bozulmasına karar verilmiştir.
E. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı Sonrası Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Hakkari Asliye Hukuk Mahkemesinin 29.03.2023 tarihli ve 2019/467 Esas 2023/221 Karar ... ilamı davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; davalı idarece herhangi bir el atma eyleminin olmadığını, sorumlu idare olmadıklarını ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu malikleri ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 ... Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 ... Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 ... Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 ... Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesi
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun’un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 ... Kanun’un 26.09.2004 tarihli ve 5236 ... Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu Hakkari ili, ..., Mahallesi, 316 ada 16 parsel ... taşınmaza 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakta olup davalı idare vekilinin temyiz itirazları yerinde değildir.
4. Dava konusu taşınmaza 04.11.1983 sonrası el atıldığı anlaşıldığından hükmedilen bedel üzerinden nispi harca hükmedilmesi gerektiğinin gözetilmemesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki; bu yanılgının giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı idare vekilinin temyiz itirazlarının reddine,
2.Kamu düzeni gereğince Hakkari Asliye Hukuk Mahkemesinin 29.03.2023 tarihli ve 2019/467 Esas 2023/221 Karar ... ilamının; 8 ve 9 numaralı bentlerinin tümüyle çıkartılmasına, yerine “Alınması gerekli 4.560,62TL harçtan peşin ve ıslah harcı olarak yatırılan toplam 1.162,75 TL harcın mahsubu ile bakiye 3.397.87 TL harcın davalı idareden tahsiliyle hazineye irat kaydına, davacılar tarafından yatırılan 1.162,75 TL nin davalı taraftan alınarak davacı tarafa verilmesine cümlesinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalı idareden peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
19.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.