"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3811 Esas, 2023/1291 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ: Kocaeli 8. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/176 Esas, 2022/221 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalı vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın depo bedelinin süresinde yatırılmaması nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalı vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekilince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Kocaeli ili, İzmit ilçesi, Durhasan Mahallesi 103 (ifraz ile 10162) parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın tapudan yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Bir kısım davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; kamulaştırma bedelinin düşük belirlendiğini belirterek gerçek bedelinin tespitini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile tapudan yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalı vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişi raporuna yaptıkları itirazların gerektiği gibi değerlendirilmeyerek açıkça arazi vasfında olan taşınmazın arsa vasfında değerlendirildiği için hükmün bozulmasının ve fazla yatırılan kamulaştırma bedelinin iadesine karar verilmesinin gerektiğini, bilirkişi raporunda taşınmazların 1/25000 ölçekli Nazım İmar Planında kaldığının belirtildiğini, belediye hizmetlerinden yararlanmadığı ve yerleşilebilir alanlar kapsamında değerlendirilmediğinin keşif esnasında anlaşıldığını, taşınmazın tarla vasfı tartışmasız iken dava konusu taşınmazın değerinin emsal satışlar yoluyla değil, gelir metodu yöntemiyle hesaplanması gerektiğini, emsal alınan taşınmazların eski tarihli satışlar olduğunu ve dava konusu taşınmaz ile birbirine benzemediğini, dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazın vergi beyan değerleri arasındaki oranlamanın yapılmadığını, dava konusu taşınmazın bulunduğu konumu gibi özelliklerinin, emsal alınan taşınmazın üstün ve eksik yönleri kıyaslanarak değer tespiti gerektiğini, bilirkişi raporunun bu hususlar gözetilmeden karara esas alındığını belirterek, İlk Derece Mahkemesi kararının bedel yüksekliği, taşınmazın vasfının hatalı bir şekilde arsa olarak tespiti sebebiyle kaldırılmasına ve yeniden yargılama yapılarak itirazları göz önünde bulundurularak davanın kabulüne, müvekkili idarenin her türlü harçtan muaf olması sebebiyle teminatsız olarak icranın ertelenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın farklı bir mahkemedeki acele kamulaştırma dosyasında farklı bir metrekare birim fiyatına hükmedildiğini, bu durumda yeni bir keşif yapılması gerekirken düşük olan kamulaştırma bedelinin takdir edildiğini, dava konusu taşınmazın kamulaştırmadan önce de rağbet gören bir bölgede olmasının gözardı edilmesinin hatalı olduğunu, emsal taşınmazların satış bedellerinin o bölgenin rayicini göstermediğini, daha uygun olduğunu düşünerek sundukları farklı emsallerin dikkate alınmadığını, bilirkişilerin taşınmaza kıymet koyup emsali bu değere göre hesaplaması sonucunda kamulaştırma bedelinin düşük hesaplandığını, kamulaştırma bedelinin mahkemenin ret kararından sonra depo edilmesine rağmen usul ve yasaya uygun olmayan durumu dikkate almadan davanın kabulüne karar verilmesinin hukuka aykırı olduğunu, davanın açıldığı tarihe göre belirlenen kamulaştırma bedelinin depo edildiği tarihte enflasyon sebebiyle rayicin çok altında kaldığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, yeniden keşif icrası suretiyle bedelin tespit edilmesine, yargılama giderlerinin karşı tarafa tahmil edilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
3. Davalı ...İmalatçıları Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın nitelikleri ve konum özellikleri göz önünde bulundurulduğunda belirlenen kamulaştırma bedelinin oldukça düşük olduğunu, dava konusu taşınmaza daha yakın ve uygun emsal alınabilecek taşınmazlar varken daha uzak olan taşınmazların emsal alındığını, dava konusu taşınmaz ile aynı mahalde bulunan farklı bir taşınmazın metrekare birim fiyatı 315,00 TL olarak belirlenirken dava konusu taşınmazın 260,00 TL olarak belirlenmesinin ve tamamen subjektif olarak bedel takdiri yapan bilirkişi raporunun usul ve kanuna aykırı olduğunu belirterek istinaf taleplerinin kabulüne karar verilerek hukuka aykırı İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bilirkişi heyetince taşınmazın arsa vasfında olduğunun kabulü ile emsal incelemesi yapılmak suretiyle değerini belirlemeleri ve buna göre dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazın konum, nitelik ve vergi beyanları itibarıyla karşılaştırma yaparak benzer özellikleriyle üstün ve eksik yanlarını da belirtmek suretiyle kıyaslayarak dava konusu taşınmazın değerini belirlemelerinde ve usulî kazanılmış hak gözetilerek bedele hükmedilmesinde bir isabetsizlik görülmediğinden istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri.
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf isteminde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki davaya konu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmamasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
02.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.