"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1547 Esas, 2023/1193 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Yusufeli Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/93 Esas, 2022/88 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazların davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Artvin ili, Yusufeli ilçesi, ... Mahallesi, 262 ada 1 parsel, 116 ada 18 parsel, 221 ada 1 parsel, 220 ada 2 parsel, 222 ada 1 parsel sayılı taşınmazlar ve 222 ada 4 parsel sayılı taşınmazın 289,34 m²lik kısmı ile 222 ada 16 parsel sayılı taşınmazın 94,27 m2lik kısmının (ifrazen 222 ada 31 parsel) kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazların davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı, usulüne uygun tebligata rağmen cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile işbu bedelin, ilk karar ile hüküm altına alınan kısmına davanın dört ay içinde sonuçlandırılmadığı gözetilerek bu sürenin bitim tarihi olan 29.03.2019 tarihinden ilk karar tarihi olan 10.12.2019 tarihine kadar; ikinci karar ile tespit ve depo edilen kısmına ise 29.03.2019 tarihinden ikinci karar tarihi olan 22.02.2022 tarihine kadar yasal faiz işletilerek işlemiş faiziyle birlikte davalıya derhal ödenmesine, dava konusu taşınmazlardan 222 ada 4 parsel sayılı taşınmaz dışındaki taşınmazların tamamının, 222 ada 4 parsel sayılı taşınmazın ise 289,34 m²lik kısmının davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan bilirkişi raporuna karşı itirazları karşılanmadan karar verildiğini, dava konusu taşınmazlardan 222 ada 4 parsel sayılı taşınmazın kısmen kamulaştırılmasına karar verilmiş ise de kamulaştırmadan arta kalan kısımda % 50 den fazla değer azalışı meydana geldiğinden tamamının kamulaştırılması gerektiğini, kaldı ki arta kalan kısma yönelik yapılan hesaplamanın hatalı olduğunu, yine dava konusu 222 ada 16 parsel sayılı taşınmazın kısmen kamulaştırılması nedeniyle arta kalan kısımda değer azalışına hükmedilmemiş olmasının doğru olmadığını, taşınmazların bulunduğu bölgede yılda iki kez ürün alınmasına rağmen hesaplama yapılırken bu hususun göz ardı edildiğini, İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerine aykırı olarak hesaplama yapıldığı, daha yüksek oranda objektif değer artışı uygulanması gerektiğini, uygulanan kapitalizasyon faiz oranının hatalı olduğunu, kapitalizasyon faiz oranının %3 alınması gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün cevabi yazısında, kamulaştırmaya konu taşınmazların bulunduğu bölgede açık alanda; yağış, nem, sıcaklık ve güneş ışığından yararlanma unsurları nazara alındığında tarımsal olarak ikinci ürünün yetiştirilebilmesinin ekonomik ve bilimsel olmadığı yönünde bilgi verildiği, hesaplamaya esas alınan münevebe ürünlerin verim ve kg fiyatlarının 2018 yılı Yusufeli İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verileri ile uyumlu olduğu, hesaplamada bir isabetsizlik bulunmadığı, dava konusu 368,71 metrekare yüzölçümüne sahip 222 ada 16 parsel sayılı kök taşınmazın kamulaştırma işlemine istinaden ifrazı sonucu 30 ve 31 parsel numaralarını aldığı, 94,27 m²lik 31 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırıldığı, hükme esas alınan bilirkişi raporunda kamulaştırmadan arta kalan 30 parsel sayılı taşınmaz yönünden ayrıntılı değerlendirme yapıldığı, ancak dava konusu 222 ada 4 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırılmak istenen 289,34 m2lik kısmı dışında kalan 88,24 m²lik kısmının, hükme esas alınan bilirkişi raporunda, tünel inşaatı nedeniyle yapılan kazı sonucu eğim dolayısıyla toprağın kaydığı, verimli toprak tabakasının bozulduğu, eski hale getirilmesinin mümkün olmadığı, yüzölçümü ve geometrik şekli dolayısıyla ekonomik tarım yapmaya elverişli olmayacağı tespit edilmiş olmasına ve Mahkemece arta kalan alanın kamulaştırılacak alanla aynı münavebe ürün üzerinden belirlenen metrekare birim bedeli üzerinden belirlenen bedeline hükmedilmiş olmasına rağmen, bedeli ödenen kısım yönünden tescil hükmü kurulmamasının isabetsiz olduğu gerekçesiyle, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kısmen kapama karışık meyve bahçesi, kısmen tarım arazisi niteliğindeki dava konusu taşınmazlara 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net geliri esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3.Hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda Yusufeli İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü'nün değerlendirme tarihindeki veri cetveli esas alınarak verim ve masraflar yönünden hesaplama yapılması uygun görülmüştür.
4. Dava konusu taşınmazların hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı ve objektif değer artış oranı yerindedir.
5. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.