"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ: Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1149 Esas, 2023/141 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ: Cizre 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/294 Esas, 2022/312 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle;...köyü 110 ada 2 parsel, 112 ada 1, 3 ve 13 parseller ile 113 ada 5 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespitini ve kamulaştırılan taşınmazların davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; belirlenen ve teklif edilen değerin az olduğunu, keşif kararı verilerek taşınmazın talepleri doğrultusunda kamulaştırılmasını talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazların davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline, göl alanı olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın kuru tarla vasfında olduğu, objektif değer artışının yüksek hesaplandığı, kapitalizasyon faiz oranının %6 olarak uygulanması gerektiği, askı ilan tarihinden sonra yapılan yapı ve dikilen fidanlara bedel hükmedilmesinin hukuka aykırı olduğu, yapıların sınıfının hatalı, yıpranma payı ve eksik imalat yüzdelerinin düşük gösterildiğinden kamulaştırma bedelinin yüksek hesaplandığı, idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiği iddialarını ileri sürmüştür.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; askı ilanının usulüne uygun yapılmadığı, taşınmazların değeri hesaplanırken %10 amortisman payı kesilerek hesaplama yoluna gidilmesinin haksız olduğu ve üzerinde bulunan yapıların sınıfının yanlış belirlendiği, dava konusu taşınmazların kapama meyve bahçesi olduğu, taşınmazların bulunduğu bölgede mutat münavebe ürünlerine yer verilmediği, değeri hesaplanırken motopomp giderinin eklenmesinin hukuka aykırı olduğu, buğday samanının birim fiyatı ve veriminin resmi verilere göre düzenlenmediği, objektif değer artışının %75-100 oranında uygulanması gerektiği, kapitalizasyon faiz oranının hatalı belirlendiği iddalarını ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu 110 ada 2 parsel sayılı taşınmazın 652,05 m²lik kısmın sulu açık tarım arazisi, 10255,09 m²lik kısmın sulu kapama kısmen zeytin kısmen nar bahçesi, 112 ada 1, 112 ada 3 ve 113 ada 5 parsel sayılı taşınmazların sulu tarla, 112 ada 13 parsel sayılı taşınmazın ise kuru tarla olduğu anlaşılmış olup, arazi niteliğindeki bu taşınmazların zeminine net gelirlerine göre değer biçilmesinde, bu taşınmazların konumlarına veya köye yakınlıklarına göre taşınmazlar için objektif değer artış oranı uygulanmasında ve taşınmazlarda bulunan yapılar için bayındırlık birim fiyatlarına göre ve yıpranma payları düşülerek bedel belirlenmesinde, ayrıca dava konusu taşınmazlarda bulunan antep fıstığı ağaçlarına maktuen değer verilerek kamulaştırma bedelinin hesaplanmasında bir isabetsizlik bulunmadığından taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu ve 11 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kısmen sulu arazi, kısmen sulu kapama zeytin bahçesi kısmen nar bahçesi niteliğindeki...köyü 110 ada 2 parsel ile sulu tarım arazisi niteliğindeki 112 ada 1 ve 3 parsel ile 113 ada 5 parsel ve kuru tarım arazisi niteliğindeki 112 ada 13 parsel sayılı taşınmazların zeminine 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri üzerinden, üzerindeki yapılara ise aynı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca resmi birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek değer biçilmesi, taşınmazlarda bulunan antep fıstığı ağaçlarına maktuen değer verilerek tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesi yerindedir.
3. Dava konusu taşınmazların hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı ve objektif değer artış oranı yerindedir.
4. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin tüm, davacı idare vekilinin ise aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5. İlk Derece Mahkemesinin ilk kararı ile fark bedelin ödenmesinin hüküm altına alındığı, kaldırma kararı sonrasında ise ilk karardan daha az bedele hükmedildiği gözetildiğinde idarece fazla yatırılan 26.392,55 TL kamulaştırma bedelinin davalıya ödendiğinin tespiti halinde varsa bankadan çekilmesine kadar işlemiş mevduat faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacı idareye verilmesine, davalı tarafından çekilmemişse birikmiş nemasıyla birlikte davacı idareye iadesine hükmedilmemesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı vekilinin tüm, davacı idare vekilinin ise diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. Davacı idare vekilinin temyiz itirazının kısmen kabulü ile; İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının 4 numaralı bendinde yer alan "neması ile birlikte davacı tarafa iadesine" ibaresinin hükümden çıkartılmasına, yerine " davalı tarafından bankadan çekilmişse varsa ödenen nemaları ile birlikte davalıdan alınarak davacı idareye verilmesine, bedel çekilmemişse fazla yatan bedelin birikmiş nemalarıyla birlikte davacı idareye iadesine" ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.04.2024. tarihinde oy birliğiyle karar verildi.