"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1571 Esas, 2022/2021 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Körfez 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/160 Esas, 2020/131 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve davalı ... vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesinin hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve davalı ... vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Kocaeli ili, Körfez ilçesi, ... köyü 841 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; keşif sonrası emsaller sunarak, Denizli Mahallesindeki acele kamulaştırma dosyalarının da göz ardı edilmemesi gerektiğini, dava konusu taşınmaza yönelik acele kamulaştırma dosyasında tespit edilen 355 TL'yi kabul edilmediklerini, davaya konu ... Mahallesinin de D100 Karayolu ve TEM Otoyolu'na mesafesinin 9-10 km olduğunu, dava tarihine göre değerlendirme yapılarak davalılara faiz ile ödenmesine, yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalı ... vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişi heyetince objektif değer artırıcı unsur olarak kabul edilen raporda yazılı taşınmazın özelliklerinin kapitalizasyon faizinin belirlenmesine esas unsurlar olduğunu, %50 objektif değer artırıcı unsur sebebiyle ilave yapılarak kamulaştırma bedelinin fazla artırıldığını, münavebeye esas alınan ürünlerin her sene üst üste azami had seviyesinde verim vermesi mümkün olmadığı gözetilerek bu ürünlerin ortalama verim miktarlarının esas alınması gerektiği hâlde, bilirkişi raporunda ürünlerin en yüksek verimleri esas alınarak yüksek bedel tespit edildiğini belirterek kararı istinaf etmiştir.
2.Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişilerin acele kamulaştırma dosyalarında yeterli inceleme yapılmadan belirlenen bedellere uyum gösterme çabasıyla eksik bedel hesaplandığını, takdir edilen bedellerin idarenin acele kamulaştırmadan önce teklif ettiği bedellerle aynı olduğunu, kıymet takdir raporunda 2017 yılı ve öncesinde taşınmazın bedelinin 110 TL/m² civarında olduğunu, aradan geçen zamana rağmen bedellerde ilerleme olmamış gibi geride kaldığını, dava konusu taşınmazın arsa niteliğinde olmasına rağmen tarla olarak değerlendirildiğini, taşınmazın D-100 karayolu ve TEM’e, İstanbul-Kocaeli gibi sanayi illerine yakın mesafede olduğu için ulaşım ve lojistik açıdan değerli olduğunu, Gebze Asliye Hukuk Mahkemesince Denizli Mahallesinde acele kamulaştırma dosyalarında 332 TL civarında bedeller takdir edildiğini, objektif değer artış oranının %50 oranında kalmasının sembolik olarak verildiğini ve derhal ödeme hükmü kurulmamasının doğru olmadığını ileri sürerek kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza net gelir esas alınarak değer biçilmesinin 2942 sayılı Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği, dava konusu taşınmazın arazi vasfında olduğu, buna göre hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda dava konusu taşınmazın niteliği ve konumuna göre kapitalizasyon faizi ile objektif değer artırıcı unsur oranlarının yerinde olduğu, aynı mahalde bulunan 834 parsel sayılı taşınmaza Dairemizin 2021/460 Esas sayılı dosyasında aynı değerleme tarihi itibarıyla 103,00 TL/m² birim fiyatı belirlendiği ve anılan kararın Yargıtay denetiminden geçmek sureti ile kesinleştiği gözetildiğinde belirlenen kamulaştırma bedelinin adil ve hakkaniyete uygun olduğu; ancak derhal ödemeye ilişkin hüküm yönünden düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2.Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; Asliye Hukuk Mahkemesince dava konusu taşınmaz için çok düşük bedel belirlendiğini, istinaf incelemesinde de taşınmazın gerçek bedelinin belirlenmediğini, düşük bir bedel üzerinden hüküm kurulduğunu, tespit edilen bedelleri kabul etmediklerini, kamulaştırma bedelinin dava tarihi itibarıyla hesaplandığını ve dava tarihi 2019 yılı olup davanın açıldığı günden itibaren 4 ay içerisinde bitirilmediğini, son iki yılda % 200 enflasyon olduğu hâlde bir takım yasal faizlerle hak ihlalinin önüne geçilmesinin mümkün olmadığını, özetle kamulaştırma bedelinin çok düşük olması ve çok geç ödenmesi nedenleri ile kararın yerinde olmadığını belirterek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalılar arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Kocaeli ili, Körfez ilçesi, Şemsettin köyü 841 parsel sayılı dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesi yöntem itibarıyla yerindedir.
3.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin tüm, davalı ... vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Aynı bölgeden intikal eden ve Dairemizin 2021/13207 Esas sayılı ilâmı ile denetimden geçen aynı kamulaştırma kapsamında, aynı mahallede bulunan ve dava konusu taşınmaza yakın konumda olup bilirkişi raporuna göre benzer özellikteki 849 parsel sayılı taşınmaza Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin 2021/291 Esas, 2021/1092 Karar sayılı dava dosyasında %75 oranında objektif değer artışı uygulandığı ve idarenin kıymet takdir komisyon raporunda aynı oranda objektif değer artışı verildiği de dikkate alındığında, dava konusu taşınmaza %50 oranında objektif değer artırıcı unsur uygulayarak daha az değer biçen bilirkişi kurulundan yakın konumda bulunan parsele ilişkin bedelden ayrılma nedenleri konusunda ek rapor alınıp sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davacı idare vekilinin tüm, davalı ... vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2.Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalı ...'dan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine, davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.