"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/2300 Esas, 2022/3569 Karar
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 4. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2017/72 Esas, 2020/143 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemlerine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın Muğla Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı ve ... Başkanlığı yönünden husumet yokluğundan reddine, davalı ... yönünden kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacılar ve davalı ... vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar ve davalı ... vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu Muğla ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 401 ada 4 parsel ile 183 ada 1 parsel sayılı taşınmazların davalı idare tarafından kamulaştırma yapılmadığı halde fiilen kullanıldığını belirterek kamulaştırmasız el atılan taşınmazlar bedelinin tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davaya konu taşınmazın ... kavşağı yol yapım çalışması kapsamında kaldığını ve 2014 yılında idareleri tarafından yapıldığını, kamulaştırma işlemlerinin kendilerince yapılacağını, kamulaştırma bedelinin 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'na (2942 sayılı Kanun) göre el atıldığı tarihe göre hesaplanmasını, el atılan kısımda tapu üzerinde şerh, haciz vb. takyidatlardan ari olarak yol terkinine karar verilmesini talep etmiştir.
2.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu edilen yolun Karayolları Genel Müdürlüğünün hüküm ve tasarrufunda bulunduğunu, bu nedenle görülmekte bulunan davada müvekkili idarenin hasım sıfatının bulunmadığını, 2942 sayılı Kanun'un geçici 6 ncı maddesine göre davacının idareye başvuru şartını yerine getirdiğine dair dava dilekçesinde bir ibare bulunmadığını, bu nedenle davanın reddi gerektiğini, dava şartı oluşmadan dava açıldığı gibi davanın süresi içerisinde açılmadığını, davanın zamanaşımı yönünden reddi gerektiğini, ayrıca davaya konu edilen yerin imarda da yol olarak gözükmesi nedeni ile İdari Yargının görevli olduğunu, bu nedenlerle müvekkili Muğla Büyükşehir Belediye Başkanlığının taraf sıfatının bulunmaması nedeni ile dosyadan çıkarılmalarına karar verilmesini, ayrıca bahsettikleri nedenler doğrultusunda davanın reddine, vekâlet ücreti ve yargılama giderlerinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
3.Davalı ... Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde özetle: görevli yargı yerinin adli yargı olmadığını, idari yargıda dava açılması gerektiğini, müvekkilinin taraf sıfatı olmadığını, müvekkili yönünden davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmesini, yargı yolunun caiz olmaması, husumet ve uzlaşma yolunun tüketilmemesi nedeniyle dava şartı yokluğundan davanın usulden reddine, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin davacılara tahmiline karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın Muğla Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı ve ... Başkanlığı yönünden husumet yokluğundan reddine, ... yönünden kabulü ile el atma tazminatının davalı idareden tahsil edilerek davacılara ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar ve davalı ... vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın çok daha değerli olduğunu, rayiç bedelin en az 2.500,00TL olduğunu, çok yüksek oranda düzenleme ortaklık payı kesintisi yapıldığını ve resen tespit edilecek nedenlerle kararın kaldırılması gerektiğini ileri sürmüştür.
2.Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; davaya konu taşınmazın arsa olarak değerlendirmesi yapılmasının hatalı olduğunu, taşınmaz için belirlenen m² birim değerinin yüksek olduğunu, emsal taşınmazın farklı mahallede bulunduğunu, uygun emsal olmadığını, el atma tarihindeki niteliklerine göre değerlendirme yapılması gerektiğini, el atılan kısım tespit edilmeden taşınmazın tamamına el atılmış gibi tam bedele hükmedildiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu 401 ada 4 parsel yönünden el atma bulunmadığından tazminata hükmedilmemesi doğru olduğu gibi, 183 ada 1 parselin arsa niteliğinde kabul edilerek emsal karşılaştırması yapılmak suretiyle tazminat hesaplanmasının yöntem olarak yerinde olduğu; ancak dava konusu taşınmazın ... Beldesi yerleşim alanı dış sınırında olduğu, ... Plajına 2,8 km mesafede bulunduğu, yakın çevresinde otel, restoran, villa siteleri bulunduğu, imar planında ticaret alanı olarak özgülendiği anlaşılmış olup 2017 yılı emlak vergisine esas m² rayiç değerinin 583,03TL olduğu, emsal taşınmazın ise 297,13 TL olduğu anlaşıldığından, dava konusu taşınmazın emsal taşınmazdan %50 daha değerli kabul edilmesi gerektiği kanaatine varılmış böylece, emsal taşınmazın değerlendirme tarihi itibarıyla m² bedelinin 846,31 TL olduğundan, dava konusu taşınmazın m² birim değeri 1.270,00 TL hesaplanmış, davacıların el atılan toplam 411,31m² kısmındaki 1/2 paylarının 261.181,85 TL belirlenmesi uygun bulunmuş, davacılar vekilinin talep sonucu dikkate alınarak 198.868,39 TL'ye hükmedilmesi ile fazlaya ilişkin haklarının saklı tutulması gerektiği sonucuna varılmış, dava konusu 401 ada 4 parsel yönünden davanın reddine karar verilmesi gerektiğinin gözetilmemesi yerinde görülmeyerek taraf vekillerinin istinaf başvurularının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırıarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmasına karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar ve davalı ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; davaya konu taşınmazın metrekare rayice göre emsal taşınmazdan 2 kat daha fazla değerde olduğu anlaşılmasına rağmen % 50 değerli kabul edilmesinin hatalı olduğunu ve resen gözetilecek nedenlerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş ayrıca resen gözetilecek nedenlerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırmasız el atılan taşınmaza yönelik el atmanın önlenmesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2.Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararı.
3.Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde ve davaya konu taşınmazla emsal taşınmazın karşılaştırmasında davaya konu taşınmazın konumu, imar durumu metrekare rayiç bedeli dikkate alındığında emsal taşınmazdan %50 oranında değerli kabul edilerek resen hesaplanan bedel üzerinden kabul kararı verilerek davacının fazlaya ilişkin haklarının saklı tutulmasına ve dava konusu 401 ada 4 parsel yönünden el atma bulunmadığından bu parsel yönünden davanın reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
4.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; davacılar vekilinin tüm, davalı ... vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5.Dava konusu 401 ada 4 parsel sayılı taşınmaz yönünden el atma olmadığından ret kararı verildiği belirtildiği halde; hüküm fıkrasında reddedilen parselin infazı zorlaştırıcı şekilde 183 ada 1 parsel olarak yazılması bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Davacılar vekilinin tüm, davalı ... vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasıın 5 numaralı bendinde bulunan "183 ada 1" ibaresinin çıkarılarak yerine "401 ada 4" ibaresi yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davacılardan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
26.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.