"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2144 Esas, 2022/3143 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Afyonkarahisar ili, İhsaniye ilçesi, ... Mahallesi eski 99 parsel (ifrazen 783 ve 784 parsel) sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 03.07.2020 tarihli ve 2018/758 Esas, 2020/197 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 28.10.2021 tarihli ve 2020/1341 Esas, 2021/1691 Karar sayılı kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net gelir esas alınıp değer biçilerek taşınmazın bir kısmı üzerinde fiilen yonca ekili olduğundan bu kısmın yonca geliri üzerinden bedeli belirlenip yeniden hesaplama yapılmak suretiyle yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 09.05.2022 tarihli ve 2022/9 Esas, 2022/7853 Karar sayılı kararı ile; yoncalık niteliğindeki taşınmazın değeri tespit edilirken bilirkişilerce dava tarihinden geriye doğru yıllar dahil dekara verimin esas alınması gerektiğinden yoncanın geriye doğru son 5 yılı kapsar şekilde dekar başına verim miktarlarının İlçe Tarım Müdürlüğünden, değerlendirme tarihi olan 2018 yılı dekar başına üretim masrafları ile hasat dönemindeki ortalama toptan kilogram satış fiyatlarının da ilgili resmi kuruluşlardan sorulup rapor denetlenmeden eksik inceleme ile hüküm kurulması doğru görülmeyerek kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile taşınmazın yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; bozma gereklerinin yerine getirilmediğini, 2014 yılı ve öncesine ait İhsaniye İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü maliyet çizelgesine ulaşılamadığı belirtilerek 2019 verilerinden yararlanıldığı belirtilerek değer tespiti doğru olmadığı gibi 2014 ve 2018 yılları arasındaki verileri aynı olmasının da hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, arta kalan kısımlar için hükmedilen bedelin davalıya haksız kazanç sağladığını, kapitalizasyon faizi ve objektif değer artışı yönünden mükerrer değerlendirme yapıldığını belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
2. Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; bilirkişi raporunda %10 oranında objektif değer artışı belirlenmiş olup bu oranın hakkaniyete aykırılık oluşturacak derecede düşük olduğunu, değer azalışı uygulanması gerektiğini, hükme esas alınan raporun yetersiz olup taşınmazın değerinin düşük hesaplandığını ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları bozma ile kesinleşen yönlere ilişkin olduğundan yerinde görülmemiştir.
2. Dairemiz denetiminden geçen dosyalarda yoncanın uzun yıllar verim ortalaması 1.500,00 kg olarak alındığı gibi, İhsaniye İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün 22.11.2021 tarihli yazısında da 2014, 2015, 2016, 2017 ve 2018 yılı için verim miktarı 1.500,00 kg olarak belirtildiği halde, gerekçesi açıklanmadan verim yüksek alınmak suretiyle değer biçilmesi bozmayı gerektirir.
3. Kabule göre de; bozma sonrası alınan ek raporda kamulaştırma bedeli 206.271,16 TL olarak belirlenmesine ve hükme esas alındığı belirtilmesine rağmen, gerekçesi açıklanmadan bozma öncesi tespit edilmiş 206.486,31 TL kamulaştırma bedeli üzerinden hüküm kurulmuş olması doğru değildir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.