"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1635 Esas, 2022/2108 Karar
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Körfez 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/120 Esas, 2021/90 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesinin hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Kocaeli ili, Körfez ilçesi, ... Mahallesi ... ve 427 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazların yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; acele kamulaştırma dosyasında tespit edilen bedelin idarenin iddia ettiği gibi fahiş olmadığını, kapitalizasyon faiz oranının %4 belirlendiğini oysaki %3-15 arası belirlenebileceğini, 427 ve ... parsel sayılı taşınmazların acele kamulaştırma bedeli olarak belirlenmiş olan bedel ile iş bu davada belirlenecek olan bedel arasındaki farkın ödenmesini, yargılama giderleri ve avukatlık vekâlet ücretinin davacı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini vekâleten talep ederiz.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazların tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu 427 parsel sayılı taşınmaza ilişkin Mahkemece 20.09.2021 tarihinde kararın tavzihine karar verildiğini, dava konusu taşınmazın tamamının tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine şeklinde hüküm kurulduğu; ancak alınan fen bilirkişi raporunda taşınmazın 346,09 m²lik kısmının kamulaştırıldığının belirtildiği, taşınmaza ilişkin tapuda tescil işleminin yapılabilmesi için fen bilirkişi raporunun düzeltilmesinin şart olduğunu ve yerel mahkemece fen bilirkişisinden rapor aldırılarak, taşınmazın tamamının kamulaştırıldığı bilgisinin fen bilirkişi raporunda yer almasının gerektiğini, bilirkişi heyetince objektif değer arttırıcı unsur olarak kabul edilen raporda yazılı taşınmazın özelliklerinin kapitalizasyon faizinin belirlenmesine esas unsurlar olduğunu, %60 objektif değer artırıcı unsur sebebiyle ilave yapılarak kamulaştırma bedeli fazla artırıldığını, münavebeye esas alınan ürünlerin her sene üst üste azami had seviyesinde verim vermesi mümkün olmadığı gözetilerek bu ürünlerin ortalama verim miktarlarının esas alınması gerektiği hâlde, bilirkişi raporunda ürünlerin en yüksek verimleri esas alınarak yüksek bedel tespit edildiğini, dava konusu ... parselin kamulaştırmadan arta kalan kısmı için %40 değer kaybı hesaplandığını, kamulaştırma sonucu taşınmazların varsa kalan kısmındaki tarımsal işletme bütünlüğünün bozulup bozulmadığı kadar arazinin şekil ve büyüklüğünün ekonomik bir tarımsal faaliyete imkan verip vermediğinin de incelenmesi gerektiğini ve geri kalan kısım tarımsal faaliyete uygun olup, değer kaybı hesaplanması Yargıtay kararlarına aykırı olduğu belirterek kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza net gelir esas alınarak değer biçilmesinin 2942 sayılı Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği, dava konusu taşınmazın arazi vasfında olduğu, buna göre hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda dava konusu taşınmazın niteliği ve konumuna göre istinaf başvurusunda bulunanın idare oluşu dikkate alındığında kapitalizasyon faizi ile objektif değer artırıcı unsur oranlarının yerinde olduğu; ancak davacı idare tarafından dava konusu ... Mahallesi 550 m² miktarındaki 427 parsel sayılı taşınmazın tamamının kamulaştırılmasının talep edildiği, mahkemece de 427 parsel sayılı taşınmazın tamamının bedeline hükmedildiği halde, gerekçeli kararın hüküm fıkrasında 427 parselin 346,09 m²lik kısmının iptaline ve yol olarak terkinine karar verilmesi doğru olmadığı gibi, mahkemece verilen 20.09.2021 tarihli tavzih kararı ile hükmün gerekçesine aykırı olacak şekilde taşınmazın tamamının tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine ilişkin hüküm yönünden düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Kocaeli ili, Körfez ilçesi, ... Mahallesi ... ve 427 parsel sayılı dava konusu taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak uygulanan kapitalizasyon faiz oranı doğru olduğu gibi, tespit edilen bedel aynı kamulaştırma kapsamında kalan benzer özellikteki Dairemiz denetiminden geçen dosyalarda tespit edilen metrekare birim fiyatı ile uyumlu görüldüğünden, adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesi, dava konusu taşınmazların davalı adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmesi yerindedir.
3.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.