"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/332 Esas, 2022/578 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu daimi ve geçici irtifak hakkı bedelinin tespiti ve bu hakkın kullanım hakkının davacı idare adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairemizce Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Yalova ili, ... ilçesi, ... Köyü, 739 (yeni 371 ada 54) ve 740 ( yeni 371 ada 34) parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma konusu daimi irtifak hakkı karşılığının tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemece 29.04.2016 tarihli ve 2014/593 Esas, 2016/156 Karar sayılı kararıyla davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin 29.04.2016 tarihli ve 2014/593 Esas, 2016/156 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucu; dava konusu taşınmazlar için Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili istemi ile açılan ve Dairemizin 2017/33302 Esas sayılı ilamı ile denetimden geçen dava dosyasında 739 ve 740 parsellerin emsal alınan ... Köyü 2402 parsel sayılı taşınmazdan % 320 daha değerli olduğu kabul edilerek 06.02.2014 değerlendirme tarihi itibarıyla metrekaresine 394,21TL değer biçildiği halde, 25.11.2014 değerlendirme tarihli eldeki davada dava konusu taşınmazların aynı emsalden % 300 oranında daha değerli olduğu kabul edilerek metrekaresine 384,12TL değer biçildiğinden rapor inandırıcı bulunmamıştır, tamamı 8.740 m² olan 739 parsel sayılı taşınmazın 1.849,07 m²lik bölümü ile tamamı 3.380 m² olan 740 parselin 1.303,05 m²lik kısmının kamulaştırılması için Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından Yalova 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/108 Esas (bozma sonrası 2016/125 Esas) sayılı dosyası ile kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili istemi ile açılan dava olduğu anlaşılmakla iş bu dosyanın kesinleşmesi beklenerek sonucuna göre dava konusu irtifak hakkı bedelinin taşınmazın Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından mülkiyet kamulaştırmasına konu edilen bölümlerinden arta kalan yüzölçümü üzerinden tespit edilmesi gerektiği gözetilmeden ve bu dosyada kamulaştırmadan arta kalan kısımlara değer azalış bedeli verilip verilmediği, veyahut kullanılamaz hale geldiğinden bahisle bedeline hükmedilen bölüm olup olmadığı, var ise bu bölümlerin eldeki davada kamulaştırılması talep edilen kısımlar içinde kalıp kalmadığı denetlenmeden, eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması ve irtifak hakkının kullanım hakkı BOTAŞ'a ait olmak üzere ağaç dikmemek, bina vs sabit tesis yapmamak şartı ile Hazine adına tesciline karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi doğru görülmediğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Birinci Karar
Mahkemece 16.07.2020 tarihli ve 2019/36 Esas, 2020/165 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin 16.07.2020 tarihli ve 2019/36 Esas, 2020/165 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairece yapılan inceleme sonucunda; Mahkemece bozma ilamına uyulmuş ise de bozma gerekleri tam olarak yerine getirilmemiştir. Şöyle ki dava konusu taşınmazlar için Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili istemi ile açılan ve Dairemizin 2017/33302 Esas sayılı ilamı ile denetimden geçen dava dosyasında 739 ve 740 parsellerin 06.02.2014 değerlendirme tarihi itibarıyla metrekaresine 394,21 TL değer biçildiği halde, 25.11.2014 değerlendirme tarihi itibari ile dava konusu taşınmazların metrekaresine 382,33 TL değer biçildiğinden rapor inandırıcı bulunmamıştır, Dava konusu 739 ve 740 parsel sayılı taşınmazların 5.174,60 m² ve 1.760,59 m²lik kısımlarının kamulaştırılması için Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından Yalova 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/125 Esas, 2017/214 Karar sayılı dosyası ile açılan kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili istemli davada kamulaştırmadan arta kalan ve eldeki davanın konusu olan kısımlar için %10 değer azalışı uygulandığı, kararın 28.08.2018 tarihinde kesinleştiği anlaşılmıştır. Bu itibarla; dava konusu irtifak hakkı bedelinin taşınmazın Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından mülkiyet kamulaştırmasına konu edilen bölümlerinden arta kalan yüzölçümü üzerinden tespit edilmesi gerektiği gözetilmeden ve bu dosyada kamulaştırmadan arta kalan kısımlara verilen değer azalış bedeli dikkate alınmaksızın eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi, Anayasa Mahkemesinin 27.11.2020 tarihli ve 31317 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 16.07.2020 tarihli ve 2018/104 Esas, 2020/39 Karar sayılı kararı ile 7139 sayılı Kanunla Değişik 2942 sayılı kanun'un 10/8 inci fıkrasının dördüncü cümlesi Anayasa’ya aykırı olduğu ve iptal edildiği nazara alınarak hüküm kurulması gerektiğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Son Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerince temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın arsa olarak değerlendirilmesinin hatalı olduğunu, bozma ilamında belirtilen hususların dikkate alınmadığını, idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
2. Bir kısım davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın değeri son derece düşük belirlendiğini olup, bozma ilamına da uygun olmadığını, aynı bölge de aynı nitelikteki taşınmazlara farklı emsaller esas alınarak değer tespitinin hatalı olduğunu, irtifak nedeniyle uygulanan değerinin azalışının çok düşük olduğunu, bu sebeplerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazda kamulaştırma konusu irtifak hakkı karşılığının tespiti ve bu hakkın tapuya adına tescili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarının ilgili bölümleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun’un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki Yalova ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 739 (yeni 371 ada 54) ve 740 ( yeni 371 ada 34) parsel sayılı taşınmazlara taşınmazlara emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinde ve taşınmazların niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve boru hattının güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranları belirtilmek suretiyle irtifak hakkı karşılıklarının tespit edilerek davalı tarafa ödenmesine ve bu hakkın kullanım hakkı davacı idareye ait olmak üzere, Hazine adına tesciline karar verilmesinde isabetsizlik görülmemiştir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre bir kısım davalılar vekilinin ve, davacı idare vekilinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Dairemiz bozma ilamında; Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından mülkiyet kamulaştırmasına konu bedel tespit davasında kamulaştırmadan arta kalan kısımlara verilen değer azalış bedeli dikkate alınmaksızın eksik inceleme ile karar verilmesi doğru görülmediğinden bozma kararı verildiği halde bozma gereği yerine getirilmeksizin hükme esas alınan bilirkişi raporu doğrultusunda dava konusu 371 ada 34 ( eski 740) parsel sayılı taşınmazın arta kalan 316,36 m²lik kısmına yeniden değer azalışı uygulanması doğru görülmemiştir.
5. Mahkemece verilen ikinci karar davalılardan ..., ..., ..., ..., ... ve ... vekili tarafından temyiz edildiğinden, ikinci kararı temyiz etmeyen davalıların hisseleri bakımından ikinci kararda tespit edilen bedelin davacı idare lehine usuli kazanılmış hak oluşturduğu gözetilmeksizin, adı geçen davalılar dışında kalan davalılar için bozma sonrası belirlenen metrekare birim bedeli esas alınarak hesaplama yapılmak suretiyle fazlaya hükmedilmesi doğru görülmemiştir.
6. Dava konusu taşınmazların yenileme sonrası oluşan yeni tapu kayıtlarının ve son durumuna uygun fen bilirkişi raporunun dosya arasına alınmadan eksik inceleme ile karar verilmesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
Davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerinin temyiz itirazları yerinde olduğundan mahkeme kararının BOZULMASINA,
Davacı idare ile davalılar ... vd'den peşin alınan temyiz harçlarının istenildiğinde iadesine,
11.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.