"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1958 Esas, 2022/3393 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Manisa ili, Turgutlu ilçesi, ... Mahallesi 780 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın müvekkili idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 11.10.2019 tarihli ve 2019/129 Esas, 2019/540 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 02.11.2021 tarihli ve 2020/426 Esas, 2021/2744 Karar sayılı kararı ile maliyet cetveline göre bulunan üretim giderinin brüt gelirin %50'sine yakın olması nedeniyle ekonomik tarım yapmaya elverişli olmadığından üretim giderinin brüt gelirin 1/3'ü oranında alınması ve dava konusu taşınmazın konum ve özelliklerine göre %50 oranında objektif değer artışı uygulanması kanaatine varılmakla taraf vekillerinin istinaf başvurusunun kabulü ile yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; 21.05.2019 tarihli keşif tutanağında taşınmazın üzerinde büyükçe alanda yüksek sistem kapama üzüm bağının bulunduğu, küçük bir alanda ise tarla vasfında olup salatalık ekili olduğunun gözlemlendiği, dosyadaki mevcut 27.05.2019 tarihli bilirkişi raporunda, dava tarihi itibarıyla dava konusu taşınmazın zeminde 1/2’sinin bağ 1/2’sinin buğday ekili olduğundan m² birim bedelinin 1 m² arazi değeri ile 1 m² bağ değerinin ortalamasının alınarak kamulaştırma bedelinin belirlendiği, İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan 30.07.2019 tarihli ek raporda ise, Turgutlu 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/3 Değişik İş dosyasında dava konusu taşınmaz kapama yüksek sistem bağ olarak tespit edilip tamamı bağ olarak değerlendirildiğinden dava konusu taşınmazın 1 m² bağ değeri esas alınarak kamulaştırma bedelinin belirlendiği anlaşılmaktadır. Bu nedenle, dava konusu taşınmazın niteliği her türlü şüpheden uzak bir biçimde belirlendikten sonra, sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinin düşünülmemesi ve kamulaştırmadan arta kalan ve 31.05.2019 havale tarihli rapora ekli fen bilirkişi raporunda A ve C harfleri ile gösterilen toplam 12.275,95 m² bölümün yüzölçümü, geometrik şekli ve kullanım durumu ile kamulaştırma amacı dikkate alındığında bu alanda değer azalışı olacağının düşünülmemesinin doğru görülmediği gerekçeleriyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; münavebeye esas alınan ürünlerin verim miktarlarının yüksek, üretim masraflarının ise düşük alındığını, net gelir hesabında üretim masraflarının brüt gelirin 1/3'ü oranında alınmasının hatalı olduğunu, objektif değer artış oranının çok yüksek belirlendiğini, kamulaştırma harici kalan kısımda değer azalışı bulunmadığını, vekalet ücreti takdir edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
2. Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; 2019 yılı verilerine göre belirlenen kamulaştırma bedelinin enflasyon karşısında değer kaybına uğradığı dikkate almaksızın karar verilmiş olmasının hatalı olduğunu, objektif değer artış oranının hakkaniyete aykırı belirlenmesi nedeniyle kamulaştırma bedelinin düşük hesap edildiğini, kamulaştırmadan arta kalan alanda değer kaybının daha yüksek olduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesi, adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesi, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile idare adına tesciline karar verilmesi yerindedir.
3. Taşınmazın bulunduğu yer İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerinde belirtilen masraflarla ekonomik tarım yapılamayacağından üretim masraflarının brüt gelirin 1/3' ü oranında alındığı belirtilmiş olup verilerin ekonomik tarıma uygunluğu denetlenmiştir.
4. Dava konusu taşınmazın hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faizi, objektif değer artışı ve arta kalan kısımda değer azalışı verilmesi uygun görülmüştür.
5. Temyizen incelenen Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkan bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Taraflardan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.