"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2017/170 Esas 2022/330 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairemizce mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulü ile dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı idare, bir kısım davalılar vekilleri ile bir kısım davalılar tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Hatay ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 35 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar ..., ..., ..., ... cevap dilekçesinde özetle; takdir edilen m² fiyatının hatalı olduğunu, keşif yapılarak bedelin belirlenmesi gerektiğini beyan etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 25.03.2015 tarihli ve 2013/168 Esas, 2015/311 Karar sayılı ilamı ile davanın kabulüne kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin bloke ettirilerek davalı tarafa derhal ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Hatay 1.Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucu; dava konusu taşınmazın değerinin tespitinde emsal olarak incelenen taşınmaz şirkete yapılan özel amaçlı satış olduğundan emsal olarak alınamayacağı gibi, emsal taşınmazın 3194 sayılı imar Kanunu'nun (3194 sayılı Kanun) 15 ve 16. maddeleri uyarınca oluşmuş imar parseli, dava konusu taşınmazın ise kadastro parseli olduğu anlaşıldığından, dava konusu taşınmazın mukayese sonucu bulunan m² değerinden düzenleme ortaklık payına karşılık gelecek oranda indirim yapılarak, kamulaştırma bedelinin tespit edilmesi gerektiği hususu gözetilmeyerek hesaplama yapan bilirkişi raporu hüküm kurmaya elverişli olmadığından dava konusu taşınmazın değerlendirmeye esas alınacak emsallere göre ayrı ayrı üstün ve eksik yönleri ve oranları açıklanmak suretiyle yapılacak karşılaştırma sonucu değerinin belirlenmesi bakımından, yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinden bahisle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen İkinci Karar
Hatay 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 22.09.2022 tarihli ve 2017/170 Esas, 2022/330 Karar sayılı ilamı ile davanın kabulüne kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin bloke ettirilerek davalı tarafa derhal ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline ve yol olarak terkinine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Hatay 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili, bir kısım davalılar vekilleri ile bir kısım davalılar temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde; bozma gereklerinin yerine getirilmediğini,belirlenen bedelin yüksek olduğunu,raporun hatalı olduğunu, idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
2. Davalılar ... ve ... temyiz dilekçesinde özetle; diğer hissedarlara karşı açılan Hatay 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2021/89 Esas ve 2022/5 D.İş esas dosyaları ile Hatay 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2022/13 D.İş Esas sayılı dosyasında taşınmazların metrekare değerinin 509,90 TL olarak belirlendiğini ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
3.Davalılar ..., ..., ...,..., ... temyiz dilekçesinde özetle; hükme esas alınan raporun hatalı olduğunu, aynı alanda gerçekleşen kamulaştırma dosyası olan Hatay 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2021/89 Esas sayılı dosyasından da anlaşılacağı üzere yerel mahkeme tarafından takdir edilen belirlenen kamulaştırma bedeli aşırı düşük olduğunu ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
4. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; belirlenen bedelin düşük olduğunu ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
5. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; belirlenen bedelin düşük olduğunu, bozma kararı gereklerinin yerine getirilmediğini ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
6. Davalılar ...., ... Bakiye Veresesi kayyımı vekili temyiz dilekçesinde özetle; belirlenen bedelin düşük olduğunu ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakameleri Kanun’un (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki Hatay ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 35 parsel sayılı taşınmaz ile emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak zeminine değer biçilmesi yöntem itibari ile doğrudur.
3.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare, bir kısım davalılar vekilleri ile bir kısım davalıların aşağıdaki bentlerin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4.Mahkemece her nekadar bozma ilamına uyulmuş ise de; bozma gerekleri yerine getirilmemiştir. Şöyle ki; Dairemiz bozma ilamında; dava konusu taşınmazın değerinin tespitinde emsal olarak incelenen taşınmaz şirkete yapılan özel amaçlı satış olduğundan emsal olarak alınamayacağı gibi, emsal taşınmazın 3194 sayılı Kanun'un 15 ve 16 ncı maddeleri uyarınca oluşmuş imar parseli, dava konusu taşınmazın ise kadastro parseli olduğu anlaşıldığından, dava konusu taşınmazın mukayese sonucu bulunan m² değerinden düzenleme ortaklık payına karşılık gelecek oranda indirim yapılarak, kamulaştırma bedelinin tespit edilmesi gerektiği hususu gözetilmeyerek hesaplama yapan bilirkişi raporu hüküm kurmaya elverişli olmadığından dava konusu taşınmazın değerlendirmeye esas alınacak emsallere göre ayrı ayrı üstün ve eksik yönleri ve oranları açıklanmak suretiyle yapılacak karşılaştırma sonucu değerinin belirlenmesi bakımından, yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinden bahisle hükmün bozulmasına karar verilmiş ise de bozma ilamı sonrası mahkemece ilk kararda hükme esas alınan bilirkişi raporu doğrultusunda karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirir.
5. Taraflara dava konusu taşınmaza yakın bölgelerden ve yakın zaman içinde satışı yapılan benzer yüzölçümlü satışları bildirmeleri için yeniden imkan tanınması, lüzumu halinde resen emsal celbi yoluna gidilmesi, dava konusu taşınmazın, değerlendirme tarihi itibariyla, emsal alınacak taşınmazların ise satış tarihi itibariyla imar ya da kadastro parselleri olup olmadığı ilgili Belediye Başkanlığı ve Tapu Müdürlüğünden sorulması, ayrıca dava konusu taşınmazın; imar planındaki konumu, emsallere olan uzaklığını da gösterir krokisi ve dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazların resen belirlenen vergi değerleri ve emsal taşınmazların satış akit tablosu getirtilerek, dava konusu taşınmazın değerlendirmeye esas alınacak emsallere göre ayrı ayrı üstün ve eksik yönleri ve oranları açıklanmak suretiyle yapılacak karşılaştırma sonucu değerinin belirlenmesi ve değerlendirme tarihi itibarıyla dava konusu taşınmazın bulunduğu bölgede değerini etkileyecek derecede olumlu bir gelişme ve bu nedenle değerinde bir artış olup olmadığı hususunda yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gereklidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare, bir kısım davalılar vekilleri ile bir kısım davalıların temyiz itirazları yerinde olduğundan mahkeme kararının BOZULMASINA,
Temyiz eden davalılardan peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde iadesine, 19.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.