"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2149 Esas, 2022/2023 Karar
KARAR : Kısmen kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsiline ilişkin davada verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda Dairece Bölge Adliye Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın DSİ Genel Müdürlüğü yönünden husumet yokluğu nedeniyle reddine, davalı ... yönünden kısmen kabulüne, davalı İSKİ yönünden kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacılar vekili ile davalılardan İSKİ Genel Müdürlüğü ve ... vekillerince temyiz edilmekle; süre, kesinlik, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
Miktar veya her paydaş için değeri kesinlik sınırını geçmeyen davalara ilişkin nihai kararlar, 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 362 nci maddesi uyarınca temyiz edilemez. Temyize konu edilen miktarın her paydaş için değeri kesinlik sınırının altında kalması halinde anılan Kanun'un 366 ncı maddesi atfıyla aynı Kanun'un 352 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekir.
3291 parsel bedeli olarak hüküm altına alınan ve temyize konu edilen miktar Bölge Adliye Mahkemesinin karar tarihi itibari ile kesinlik sınırı olan 107.090,00 TL'nin altında kalmaktadır.
Bu nedenle; davalı ... vekilinin el atma bedeline ilişkin temyiz isteminin reddine karar vermek gerekmiştir.
Davacılar ve davalı İSKİ vekilinin kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat bedeli yönünden gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; ... ...'nın hissedarı bulunduğu İstanbul ili, Büyükçekmece ilçesi, Tepecik mevkii, 2792, 2973, 3293, 3294, 2891, 2892, 3292 ve 1835 parsel ... taşınmazlara davalıların kamulaştırma yapmaksızın el attıklarını, dava konusu 2892 parsel ... taşınmazla ilgili davalı İSKİ tarafından Büyükçekmece 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/13 Esas ... dosyasından kamulaştırma davası açıldığını, mahkemece yapılan yargılama sonucu dava konusu taşınmazın kamulaştırılmasına karar verildiğini, mahkemede müvekkillerinin murisi ve mirasçıları olan müvekkillere tebligat gönderilmediğini, davalı kurumca açılan kamulaştırma davası incelendiğinde, murisin kamulaştırma tarihinde hayatta olan müvekkillerinin murisi /anneleri ... ...'ın davada taraf olarak gösterilmediğini, müvekkillerinin murisinin hissedarı bulunduğu dava konusu taşınmazlara ilişkin her ne kadar tescile ilişkin şeklen mahkeme kararı bulunsa da usulüne uygun bir kamulaştırma işlemi olmadığını belirterek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla, dava konusu taşınmazlarda müvekillerinin miras hisselerinin bedellerinin tespiti ile şimdilik 15.000,00 TL'lik kısmının dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan tahsili ile miras hisseleri oranında müvekkillerine verilmesine talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı DSİ Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazlardan 1835, 2792, 3294 ve 3293 parsellerin Büyükçekmece Barajı inşaatı nedeniyle idarece kamulaştırıldığını, uzlaşmanın dava şartı olduğunu, uzlaşma için idareye başvuru yapılmadan dava açıldığından davanın reddi gerektiğini, dava konusu 1835 parsel ... taşınmazın tamamının kamulaştırıldığını, tapu malikleri ve davacıların murisi ... ...'nın babası ... ...'ya Beşiktaş 3. Noterliğinin 44380 yevmiye No.lu noter tebligatlarının 20.11.1985 tarihinde tebliğ edildiğinden 30 günlük hak dürüşücü süre içinde açılmayan davanın süre yönünden reddi gerektiğini, dava konusu eski 1390 parsel ... taşınmazın ifrazı sonucu oluşan 2792 parsel ... taşınmazla ilgili olarak davacılara Beşiktaş 3. Noterliğinin 31542 yevmiye No.lu noter tebligatlarının 02.08.1985 tarihinde tebliğ edildiğinden ve bir kısım davacılar tarafından 23.01.1986 yılında tapuda rızai ferağ verildiğinden davanın süre yönünden reddi gerektiğini, dava konusu eski 930 parsel ... taşınmazın ifrazı sonucu oluşan 3294 ve 3293 parseller ile ilgili olarak davacılara Beşiktaş 3. Noterliğinin 43556 ve 10861 yevmiye nolu noter tebligatının 24.11.1987 ve 05.03.1988 tarihinde tebliğ edildiğini, yasal hak düşürücü süre içinde açılmayan davanın süre yönünden reddi gerektiğini bildirmiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava dilekçesinde sözü edilen 3293 parselin eski 2891 parselin ifrazı neticesi yolda kalan 109,89 m²lik alan olduğunu, 3291 parselin ise eski 2892 parselin ifrazı neticesi yolda kalan 1759,45 m²lik alan olduğunu, davaya konu diğer 2792, 2973, 3294 ve 1835 parsel taşınmazlar ile ilgili müvekkili idarenin herhangi bir kamulaştırma ve yol yapım işlemi gerçekleştirilmediğini, davanın idareye başvuru ön şartı yerine getirilmediğinden esasa girilmeden reddi gerektiğini, davanın yasal sürede açılmadığını, davacıların taleplerinin öncelikle usul ve husumetten reddine, kamulaştırma mevzuatı ve genel mevzuata aykırı taleplerin esastan da reddine, Mahkemece aksi kanaate ulaşılarak kabul kararı verildiği takdirde dava konusu taşınmaz üzerindeki davacıya ait hisselerin müvekkili idare lehine yola terkinine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 28.05.2019 tarihli ve 2016/486 Esas, 2019/219 Karar ... kararı ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin 28.05.2019 tarihli, 2016/486 Esas, 2019/219 Karar ... kararına karşı süresi içinde davacılar, davalı DSİ, İSKİ ve ... vekillerince istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 01.07.2021 tarihli ve 2019/2711 Esas, 2021/1364 Karar ... kararıyla dava konusu taşınmazların arsa niteliğinde olduğu kabul edilerek, emsal kıyaslaması yapılarak değerinin tespit edilmesinin ve belirlenen el atılan yer bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesi ile davacıların davalı DSİ Genel Müdürlüğüne karşı 3291 ve 3292 parseller için açtıkları davanın pasif husumet, diğer parseller için tüm davalılara karşı açtıkları davanın ise aktif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesinin doğru olduğu; ancak taleple bağlılık ilkesi de gözetilerek, DSİ Genel Müdürlüğü hakkındaki davanın reddine hükmedildiği halde hüküm kısmında yer verilmemesi, harç ve dava konusu 3292 parselde fen bilirkişi raporunda yer alan krokide A harfi ile gösterilen 4.456,56 m²lik kısmın bedeli yönünden davanın kabulüne karar verilmesine rağmen bu taşınmazdaki davacıların hisselerinin tamamının tapusunun iptaline karar verilmesi yönlerinden İlk Derece Mahkemesi kararını düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin 15.12.2022 tarihli ve 2022/2149 Esas, 2022/2023 Karar ... kararına karşı süresi içinde davacılar, davalı İSKİ ve davalı ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin bozma ilamı ile davacılar vekilinin talep ettiği miktarı 21.12.2018 tarihli dilekçesi ile artırdığı ve ıslah edilen bedelin harcı eksik yatırıldığı halde, ıslah edilen bedel üzerinden hüküm kurulması, hatalı olduğundan kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve el atma tazminatının davalı taraftan tahsil edilerek davacılara ödenmesine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar ile davalılardan İSKİ Genel Müdürlüğü ve ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; davalılar yönünden iki ayrı vekâlet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğundan vekâlet ücreti yönünden kararın düzeltilerek onanmasına karar verilmesi gerektiğinden kararı temyiz etmiştir.
2. Davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili temyiz dilekçesinde özetle; 3292 parsel yönünden tarafları aleyhine kabul kararı verilmesinin hatalı olduğunu, arıtma tesisi yapıldığı gerekçesi ile 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 17 nci maddesi uyarınca tescil kararı verildiğini, 7421 ... Kanun ile yapılan değişiklik uyarınca maktu harç ve vekâlet ücreti verilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
3. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu Tepecik mevkii 3291 parsel taşınmaz heyetçe arsa niteliğinde kabul edilerek tazminat hesaplandığını, fakat taşınmazın arsa vasfını taşımadığını, bilirkişilerce bu taşınmaz için belirlenen bedelin fahiş olduğunu ve emsal uygulamasının hatalı yapıldığını, yolun hangi idare tarafından yapıldığına ilişkin yeterli araştırma yapılmadığını ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu malikleri ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazların değerinin biçilmesi ile bedelinin tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu ... ...'nın hissedarı bulunduğu İstanbul ili, Büyükçekmece ilçesi, Tepecik mevkii, 2792, 2973, 3293, 3294, 2891, 2892, 3292 ve 1835 parsel ... taşınmazlardan 2891 parsel numarasının hatalı yazıldığı, 2792, 2973, 3293, 3294 ve 1835 parsellerde davacıların paydaş olmadığı, 2892 parselin ifrazı ile 3291 ve 3292 parsellerin oluştuğu, 3291 parsele yol yapılmak suretiyle davalı ... Müdürlüğünce, 3292 parsel taşınmaza kamulaştırma yapmaksızın davalı İSKİ tarafından el atıldığından söz konusu 3291 ve 3292 parsel ... taşınmalara 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesi ve alınan rapor uyarınca belirlenen bedelin davalı idarelerden ayrı ayrı tahsiline karar verilmesi yerindedir.
3. 7421 ... Kanun ile 2942 ... Kanun’a eklenen Ek Madde 4'ün üçüncü fıkrası; “Bu Kanun kapsamında açılan davalarda verilen bedel ve tazminat kararlarına ilişkin mahkeme ve icra harçları, davalı idare tarafından ödenmek üzere maktu olarak belirlenir.” şeklinde düzenlenmiştir. Eldeki davada 720 ada 7/A parsel ... taşınmazın tamamına 04.11.1983 tarihinden sonra el atılmış olup bu tarihten sonraki el atmalara ilişkin 2942 ... Kanun’da bir düzenleme bulunmadığı, kaynağını Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ile 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararlarından aldığı nazara alındığında fiilen el atılan taşınmaz bedeli yönünden nispi harç ve nispi vekâlet ücretine hükmedilmesi yerindedir.
4. Temyizen incelenen kararın, bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
A. Davalı ... Vekilinin El Atma Bedeline İlişkin Temyizi Yönünden;
Davalı idare vekilinin temyiz dilekçesinin Reddine,
B. Davacılar ve Davalı İSKİ Genel Müdürlüğü Vekilinin Kamulaştırmasız El Atma Nedeniyle Tazminat Bedele İlişkin Temyiz Yönünden;
Davacılar ve İski Genel Müdürlüğü vekillerinin temyiz itirazları yerinde görülmediğinden usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Davacı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davacılardan peşin alınan temyiz harçlarının Hazineye irat kaydedilmesine, davalı İSKİ Genel Müdürlüğünden aşağıda yazılı kalan harcın alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
11.12.2023 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.