"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/981 Esas, 2023/6 Karar
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Afyonkarahisar 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/276 Esas, 2022/109 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı duruşma açılmak suretiyle kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Afyonkarahisar ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 2964 parsel (eski 1264 parsel) ve 3024 parsel (eski 855 parsel) sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazların davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazların kamulaştırılan kısımlarının davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazlar için %20 ve %50 oranlarında objektif değer artışı hesaplanmasının hatalı olduğunu, 1266 parsel numaralı taşınmazın kamulaştırmadan arta kalan kısmına %5 oranında değer azalışı verilmesi hatalı olduğunu, kamulaştırmadan arta kalan kısmın 4.142,61 m² yüzölçümüne sahip olduğunu, yüzölçümü yeterince büyük olduğundan bilirkişi heyetinin iddia ettiği gibi kamulaştırma sonrası herhangi bir tarımsal kısıtlama yaşanmasının mümkün olmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; 1266 parsel sayılı taşınmazın sulu tarım arazisi olarak kıymet takdiri yapılmış olmakla birlikte, münavebeye alınan ürünler, uygulanan objektif değer artışı oranı ve değer azalış oranının düşük olması nedenleriyle, bölgede yapılan kamulaştırmalardaki sulu tarım arazileri için birkaç yıl önce belirlenen bedellerin çok altında kaldığını, kamulaştırmadan arta kalan alanlarda değer azalış oranının daha yüksek belirlenmesi gerektiğini, dava konusu taşınmazların konumu dikkate alınarak %200-300 objektif değer artışı uygulanması gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile kamulaştırma bedelinin yeniden hesaplanması için bilirkişi kurulundan ek rapor alınıp taşınmaz bedelinin tespiti için istinaf incelemesinin duruşmalı yapılmasına karar verildikten sonra alınan ek bilirkişi kurulu raporunun dosya kapsamına uygun ve denetime elverişli olduğu anlaşılmakla, rapor doğrultusunda kamulaştırma bedelinin 3.090.644,21 TL olduğu kabul edilmiş, kamulaştırma bedelinden yatırılmayan kısmı olan 2.950.929,03 TL'yi yatırması için davacıya 02.11.2022 tarihli duruşmada 15 gün süre verilmiş, fark bedelin yatırılmaması üzerine 14.12.2022 tarihinde ikinci kez 15 gün süre verilmiş ancak fark bedelin yatırılmadığı anlaşılmakla İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 356 ncı maddesi gereğince duruşma açılarak davanın reddine dair yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; İlk Derece Mahkemesine belirlenen kamulaştırma bedelinin yaklaşık 22 katı bedel belirlenmiş olup münavebe ürünlerinin hatalı olduğunu, objektif değer artış oranının yüksek belirlendiğini, kamulaştırmadan arta kalan kısımlar için belirlenen değer azalış oranı da yüksek olup fahiş hesaplamalar nedeniyle depo kararının yerine getirilmediğini, dava konusu taşınmazın gerçek bedelinin tespiti ile depo edilmesi için yeniden süre verilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası,
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihaî kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dosyada bulunan bilgi ve belgelere, kararın dayandığı gerekçelere göre, 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası uyarınca verilen yasal süreler içinde mahkemece tespit edilen fark bedelin depo edilmemesi nedeniyle davanın reddine karar verilmesi yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. İlk Derece Mahkemesince dava konusu taşınmazlardan ... Mahallesi 855 parsel (yeni 3024 parsel) sayılı taşınmazın ½ payının davalılar murisi ... adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verildiği anlaşıldığından, davanın reddi nedeniyle Bölge Adliye Mahkemesince dava konusu 3024 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydının ½ oranında iptali ile davalılar adına tesciline karar verilmesi gerekirken, infazda tereddüt uyandıracak şekilde dava konusu taşınmazların tapu kayıtlarının iptali ile davalılar adına tesciline karar verilmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2.Davacı idare vekilinin Bölge Adliye Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının tescile ilişkin 4 üncü paragrafındaki “taşınmaz ile 855 (ifraz sonrası 3024) parsel sayılı taşınmazın” ibaresinin hükümden çıkartılarak yerine “taşınmazın tamamı ile 855 parsel (ifrazen 3024 parsel) sayılı taşınmazın ½ payının” ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.