"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2784 Esas, 2023/77 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : ...(Ankara) 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/138 Esas, 2021/320 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu Ankara ili, ... ilçesi, Şafak Mahallesi, 579 ada 7 parsel sayılı taşınmaza etrafı tel çitle çevrilerek ve ağaç dikilmek suretiyle davalı idarece fiilen el atıldığından bahisle kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; usul ve kanuna aykırı olan haksız ve kötüniyetli davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedeline ilişkin davanın kabulüne taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen taşınmazın tapusunun iptali ve davalı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın imar uygulamasından önce kamulaştırma sınırı içinde olduğunu, bu nedenle tel çit içerisinde alındığını, ancak sonrasında imar uygulaması yapıldığını ve Hazine ve şahıslar adına ağaçlandırılacak alan olarak tahsis ve tescil edildiğini, ağaçlandırılacak alan olması, ağaçların tahrip olmaması amacı ile koruma amaçlı olarak tel çitin yerinde bırakıldığını, ... ve ... tarafından açılan tespit davası sonrasında tel çitin kaldırıldığını, ancak ... tarafından açılan kamulaştırmasız el atma davasının ise kabul edildiğini ve Yargıtayca kararın onanması nedeniyle hükmedilen bedelin ödendiğini, bugün ise tel çitin yerinde olmadığını, imar planında ağaçlandırılacak alan kullanımına ayrılmış, bu haliyle yapılaşma açısından kısıtlı sayılan ve üzerinde kuruma ait herhangi bir tesis bulunmayan ve tel çit içerisinde kalma durumu olmayan taşınmazın 18 yıl önce kamulaştırma sınırına yönelik tel çit içine alınmasından ötürü taşınmaza kamulaştırmasız el atıldığının kabulünün münkün olmadığını, bu nedenle davanın reddine karar verilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın davalı idarece Trafo Alanı ve ... Sosyal tesisleri olarak kullanılan taşınmazlar arasında kalan olup ısı merkezini muhtemel sel baskınları nedeniyle oluşabilecek erezyonu bertaraf etmek amaçlı ağaçlandırılıp tel çit ile çevrildiği, bu durumun Maliye Bakanlığı Ankara Defterdarlığı Anıt Emlak Müdürlüğüne ait 1990 tarihli tutanakta da tespit edildiği, 03.02.1992 yılında onaylanan TEK ... Tesisleri mevzii imar planı kapsamında kaldığı ve ağaçlandırılacak alan olarak kullanım kararı bulunduğu, Maliye Hazinesi ve şahıslar adına ağaçlandırılacak alan olarak tescil edilmiş olduğu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğünün 23.11.2020 tarihli yazısında tel örgünün 2005 yılında kaldırıldığının belirtildiği; ancak aynı hususta dosya arasında mevcut 17.05.2006 tarihinde açılan başka paydaş davasında da fiili el atmanın devam ettiğinin tespit edildiği, mahkemece verilen kararın Yargıtayca onanarak kesinleştiği, şimdiki davada ise bilirkişi raporundaki tespitlere göre muhtelif ağaçlarla kaplı olduğunun tespit edildiği buna göre davalı idarece kamulaştırma sınırları dışında kalan taşınmaz üzerindeki tel çitin kaldırılıp davalı idareye ait taşınmaz sınırlarına çekildiği belirtilse de taşınmazda aynı zamanda ağaçlandırma yapıldığından ve bu fiili el atma şahıs hisselerini de kapsadığından mahkemece fiili el atma olgusunun kabulü ile Yargıtay incelemesinden geçen çevre parsellere biçilen metrekare değerleri ile Dairemizden geçen paydaş davasında dava konusu parsele biçilen ve uygun görülen metrekare değeri de nazara alındığında arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza emsal mukayesesi yapılmak suretiyle davacının payı karşılığına hükmedilmesinde usul ve kanuna aykırılık görülmediği, ne var ki maktu harca hükmedilmesi gerektiğinden ve bu husus kamu düzenine ilişkin olduğundan İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle;istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlâk muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlâk muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4.2942 sayılı Kamulaştırma Kanun'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde ve davalı idarece dava konusu taşınmaza ağaç dikilmek suretiyle el atıldığının kabulü ile alınan rapor uyarınca taşınmaz bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı idare vekilinin aşağıda paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4.7421 sayılı Kanun ile 2942 sayılı Kanun'a eklenen Ek madde 4'ün üçüncü fıkrası; “Bu Kanun kapsamında açılan davalarda verilen bedel ve tazminat kararlarına ilişkin mahkeme ve icra harçları, davalı idare tarafından ödenmek üzere maktu olarak belirlenir.” şeklinde düzenlenmiştir. Eldeki dava 04.11.1983 tarihinden sonra el atılan taşınmazın bedelinin tahsili istemine ilişkin olup 04.11.1983 tarihinden sonra kamulaştırma yapılmaksızın el konulan taşınmazlar hakkında açılan davalara ilişkin 2942 sayılı Kanun’da yasal düzenleme bulunmadığı, bu davaların kaynağını Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ile 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararlarından aldığı nazara alındığında, bu hususun resen gözetilmesi gerektiği de dikkate alınrak nispi harca hükmedilmesi gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davalı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2.Temyiz olunan Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14.Hukuk Dairesinin 2022/2784 Esas, 2023/77 Karar sayılı kararının hüküm fıkrasının harca ilişkin (6) nolu bendinin 4 paragrafının tümü ile hükümden çıkarılmasına, yerine ''Alınması gereken 167.792,59 TL karar ve ilam harcından, davacının yatırmış olduğu 54,40 TL peşin harç ve 41.932,00 ıslah harcının mahsubu ile bakiye 125.806,19 TL harcın, davalıdan alınarak Hazine'ye gelir kaydına,davacı tarafından yatırılmış olan 54,40 TL peşin harç ve 54,40 TL başvurma harcı ile 41.932,00 ıslah harcının, davalıdan alınarak davacıya verilmesine,'' cümlesi yazılmak suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalı idareden peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
07.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.