"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1779 Esas, 2023/107 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/161 Esas, 2021/188 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili ve davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Manisa ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 109 ada 46 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili tarafından sunulan cevap dilekçesinde özetle; acele kamulaştırma dosyasında tespit edilen bedele itiraz ettiklerini, kamulaştırmaya konu taşınmazın değerinin kanuna uygun olarak adil ve hakkaniyete uygun şekilde belirlenmesi gerektiğini, idarenin takdir ettiği bedelin artırılması gerektiğini, davanın dava tarihinden itibaren dört ay içinde sonuçlandırılmaması halinde kamulaştırma bedeline yasal
faiz yürütülmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline, kamulaştırma bedelinin 495.722,44 TL olduğunun tespitine, acele kamulaştırma dosyasında tespit edilen ve dosyamıza depo edilen 289.344,65 TL'nin mahsubu ile fark bedel olan 206.377,79 TL'nin nemaları ile birlikte derhal davalıya ödenmesine, davalıya derhal ödenmesine karar verilen bakiye 206.377,79 TL için 12.01.2021 tarihinden karar tarihine kadar uygulanacak yasal faizin davacıdan alınarak davalıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ve davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde; net gelir hesabı formülünde son 5 yılın verilerinin ortalamasının alınması gerektiğini, raporda üretim giderlerinin neler olduğunun açıklanmadığını, üretim gideri olarak brüt gelirin 1/3'ünün alınmasının hatalı olduğunu, arta kalan alanda % 40 oranında değer azalışı bulunmadığını ileri sürerek kararı istinaf etmiştir.
2.Davalı vekili istinaf dilekçesinde; kamulaştırma fark bedelinin tespiti bakımından 2021 yılı verilerinin alınması gerektiğini, dava konusu taşınmaza emsal yerlerde çok daha yüksek bedellere hükmedildiğini, kalan arazide yapılan değer tespitinin düşük kaldığını, aradan geçen zamanda gayrimenkul bedelinin artması nedeniyle arazinin kamulaştırma bedelinin yeniden tespit edilmesi gerektiğini ileri sürerek kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile tüm dosya kapsamına ve kararın dayandığı gerekçelere göre, hükme esas alınan 04.01.2021 tarihli bilirkişi kurulu ek raporunun, değer belirleme kıstaslarına uygun olduğu, sulu kapama zeytin bahçesi vasfında olan taşınmaz yönünden, son iki yılın verim ortalaması esas olacak şekilde düzenlenen, 2020 yılı ... İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü maliyet cetveline göre düzenlendiği, zeytin ürünü için alınan verim miktarının, maliyet cetvelinde belirlenen asgari ve azami sınırlar içinde olduğu, kapitalizasyon faizinin Yargıtayın yerleşik içtihatlarında da zikredildiği üzere, taşınmazın sulu arazi olması nedeniyle %4 olarak uygulanmasının doğru olduğu, dosya içinde bulunan 2020 yılı Banaz İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü maliyet cetvelinde yer alan üretim giderinin brüt gelirin %50'sine yakın olup, ekonomik tarım yapılabilmesi için Türkiye ortalamasına göre, üretim masraflarının brüt gelirin 1/3'ünden fazla olamayacağı gözetilerek değerlendirme yapılması (Yargıtay 5. Hukuk Dairesi'nin 2017/4283 Esas, 2017/11230 Karar 2016/21321 Esas, 2017/20058 Karar) ve dava konusu taşınmazın kullanım amacı, yüz ölçümü ve geometrik şekli dikkate alındığında, kamulaştırmadan arta kalan (438 parselin ifrazından oluşan 109 ada, 83 parselde) değer azalışı hesaplanılarak kamulaştırma bedelinin tespit edilmiş olmasının doğru görüldüğü, bu açıdan bedele yönelik taraf vekillerinin istinaf başvurusunun yerinde görülmediği, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan kararı uyarınca davacı lehine vekâlet ücreti takdir edilmemesinin de yerinde olduğu belirtilerek taraf vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ve davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürülen nedenlerini tekrar ederek kararın bozulması talep etmiştir.
2.Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürülen nedenlerini tekrar ederek kararın bozulması talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Manisa ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 109 ada 46 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değerinin tespit edilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ile 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı kararı da göz önüne alınarak davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesi yerindedir.
4.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılama hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin tüm , davalı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5. Dava dört ay içinde sonuçlandırılmadığından tespite edilen 495.722,44 TL kamulaştırma bedelinden acele el koyma dosyası ile derhal ödenmesine karar verilen 147.715,05 TL mahsup edildikten sonra bakiye 348.007,39 TL'ye 12.01.2021 tarihinden 25.06.2021 tarihine kadar faiz işletilmesi gerekirken bilirkişi raporuna ve bloke ettirilen bedellere uygun olmayan tutarlara faiz işletilmesi bozmayı gerektirmiştir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden;6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare vekilinin tüm, davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı vekilinin temyiz itirazının kısmen kabulü ile Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının 4 ve 5 inci bentlerinin hükümden çıkarılarak yerine ''Dava 4 aylık süre içinde sonuçlandırılmadığından; tespit edilen kamulaştırma bedelinden acele el koyma dosyasında derhal ödenmesine karar verilen 147.715,05 TL mahsup edildikten sonra bakiye 348.007,39 TL'nin derhal ödenmesine bu bedele 12.01.2021 tarihinden karar tarihi olan 25.06.2021 tarihine kadar yasal faiz işletilmesine, faizin davacıdan alınarak davalıya verilmesine'' yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA, bent sıralarının buna göre teselsül ettirilmesine,
Taraflardan peşin alınan temyiz harçlarının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.