"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/238 Esas, 2022/328 Karar
KARAR : İade
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı idare ve davalılardan ... vd. vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu Giresun ili, Görele ilçesi, ... köyü 101 ada 9 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile taşınmazın yol olarak terkinine karar verilmesini talep ve dava etmişlerdir.
II. CEVAP
Davalı taraf cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 07.03.2019 tarihli ve 2017/532 Esas, 2019/342 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A.İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B.Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 11.09.2019 tarihli ve 2019/3089 Esas, 2019/3402 Karar sayılı ilamı ile istinaf isteminin esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1.Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; dava konusu taşınmazlarda bulunan yapının nitelikleri belirlendikten sonra değerlendirme tarihi olan 2016 yılına ait Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca yayımlanan yapı birim fiyat listesine göre yıpranma payı da düşülmek suretiyle tespit edilen bedele hükmedilmesi gerekirken, yapı birim bedeline %100 objektif değer artırıcı unsur eklenmek suretiyle yazılı şekilde karar verilmesi doğru olmadığı gibi, Anayasa Mahkemesinin 27.11.2020 tarihli ve 31317 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 16.07.2020 tarihli ve 2018/104 Esas, 2020/39 Karar sayılı kararı ile 7139 sayılı Kanun'la Değişik 2942 sayılı Kanun'un 10/8 inci fıkrasının dördüncü cümlesi ve yedinci cümlesinin iptal edilen bölümleri gözetilerek karar verilmesi gerektiği gerekçeleriyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma ilamına uyularak yapılan inceleme sonucunda davanın kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalılar ... vd. vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; davaya konu taşınmazın fındık bahçesi olduğunu, fındık odunu, yaprak ve kuru ot gelirinin net gelire dahil edilmemesi gerektiğini, objektif değer artış oranının hatalı olduğunu ve idare lehine vekâlet ücreti takdir edilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; denetime elverişli, alanında uzman bilirkişi heyetince alınan raporda, taşınmazın cinsinin tarla ve bina olduğunu, taşınmazın mücavir alanda, köylerin ana yola ulaşım noktasında olup ticari bina vasfında olduğu tespit edildiğini, taşınmazdan elde edilecek gelirin ne fındıktan ne de mısırdan olduğunu, taşınmazda bakkal ve kahvehane olup ticari faaliyetten gelir elde ettiğini bu ticari faaliyetin kamulaştırmadan elde edilecek bedel ile tekrar aynı yerde ve aynı şekilde oluşturma imkanı olmadığını, taşınmazda değirmen gibi yani devamlı gelir getirici unsur olsa değirmenin yapısal değeri değil getireceği gelirin hesaplanacağını bu sebeple kamulaştırma bedeline eklenecek objektif değer artışı değil şerefiye değer artışı ile mağduriyetin giderileceğini ve serbest piyasa rayiçlerine göre ticaret yapılan mülk olarak şerefiye değeri hesaplanıp ve kamulaştırma bedelinin tespit edildiğini, yapı birim bedeline %100 artış eklenmesi hususunun müvekkilleri lehine usulü kazanılmış hak teşkil ettiği, tespit edilen kamulaştırma bedeli çok düşük olup müvekkillerin mağduriyetine neden olduğundan kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesi ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkan bulunmadığı anlaşılmakla; davalı vekilinin tüm, davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3. Tespit edilen kamulaştırma bedeli olan 166.049,49 TL'nin, idarenin Kıymet Takdir Komisyonu tarafından belirlenen ve 11.03.2019 tarihli ilk karar ile derhal ödenmesine karar verilen 128485,08 TL’lik kısmına 22.03.2017 tarihinden 11.03.2019 tarihine kadar, bakiye 37.564,41 TL’ye ise 22.03.2017 tarihinden son karar tarihi olan 07.07.2022 tarihine kadar yasal faiz işletilmesine karar verilmesi gerekirken, tüm bedele son karar tarihine kadar yasal faize hükmedilmesi yerinde değildir.
Ne var ki bu hataların giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı ... vekilinin tüm, davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare vekilinin İlk Derece Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının; (3) numaralı bendi hükümden tümüyle çıkartılarak yerine “Tespit edilen kamulaştırma bedeli 166.049,49 TL'nin, idarenin Kıymet Takdir Komisyonu tarafından belirlenen ve 11.03.2019 tarihli ilk karar ile derhal ödenmesine karar verilen 128.485,08 TL’lik kısmına 22.03.2017 tarihinden 11.03.2019 tarihine kadar, bakiye 37.564,41 TL’ye ise 22.03.2017 tarihinden son karar tarihi olan 07.07.2022 tarihine kadar yasal faiz işletilmesine,” cümlesinin yazılması, suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalılardan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine
23.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.