"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2465 Esas, 2023/86 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Silivri 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/21 Esas, 2022/268 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince kamulaştırma bedelinin verilen süreler içerisinde depo edilmemesi nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; İstanbul ili, Silivri ilçesi, ... Mahallesi 3151 parsel (3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun Ek 1 inci madde düzeltmesi ile 3161 ada 23 parsel) sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini talep etmiştir.
II. CEVAP
Bir kısım davalılar vekili Avukat ... cevap dilekçesinde özetle; taşınmazın kamulaştırma ile üç parçaya bölündüğünü, kamulaştırmadan arta kalan 12.459,61 m²lik kısım yararlanmaya elverişli olmadığından arta kalan bu kısmın da kamulaştırılması gerektiğini, dava konusu taşınmazın değerinin kıymet takdir komisyonu raporunda ve acele kamulaştırma dosyasında düşük hesaplandığını, taşınmazın konumu itibarıyla değerli olduğunu, taşınmazın arsa vasfında kabul edilerek emsal araştırması yapılmak suretiyle rayiç değerinin tespit edilmesini, aksi kabul edildiği takdirde üretim verilerinin ortalamanın üzerinde alınmasını, kapitalizasyon faizinin %2 oranında alınması gerektiğini, objektif değer artışının en az %250-500 oranı arasında uygulanmasını, yargılama sonucunda tespit edilecek bedele kamu alacaklarına uygulanan en yüksek faiz oranının uygulanması gerektiğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davacı taraftan tahsil edilerek davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz için belirlenen bedelin yüksek olduğunu, taşınmaz kuru arazi olduğu için kapitalizasyon faiz oranının %5 olarak kabul edilmesi gerektiğini, uygulanan objektif değer artışı oranının yüksek olduğunu ileri sürmüştür.
2. Bir kısım davalılar vekili Avukat ... istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın arsa niteliğinde olduğunu, kamulaştırmadan arta kalan 12.459,61 m²lik kısmın tamamen işe yaramaz hale geldiğini ve tamamının bedeline hükmedilmesi gerektiğini arta kalan 1.010.738,24 m²lik kısımda en az %50 oranında değer azalışı meydana geldiğini, aynı kamulaştırma kapsamında aynı bölgedeki taşınmazlarla ilgili istinaf kararları doğrultusunda münavebeye alınan kavun ürününde verim miktarının 3.000 kg yerine en az 3.700 kg olarak esas alınması gerektiğini, üretim masraflarının brüt gelirin 1/3’ünden fazla olmaması gerektiğini, objektif değer artış oranının ise en az %250 oranında uygulanması gerektiğini, aynı kamulaştırma kapsamında aynı bölgedeki taşınmazlarla ilgili istinaf kararları doğrultusunda objektif değer artış oranının %100 oranında uygulandığını, dava konusu taşınmaz için belirlenen bedelin düşük olduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu parselin fen bilirkişi krokisinde (B) harfi ile gösterilen 19.454,53 m²lik kısmının kamulaştırıldığı, arta kalan (A) harfi ile gösterilen kısmın 1.010.738,24 m² ve (C) harfi ile gösterilen kısmın ise 12.459,61 m² alana sahip olduğu, taşınmazın tapu kaydında bilirkişi tarafından hazırlanan krokide (D) harfi ile gösterilen 21.721,00 m²lik ve (E) harfi ile gösterilen 10.022,00 m²lik kısımları üzerinde ... lehine irtifak hakkı bulunduğu, bilirkişi heyetinin tarım arazisi niteliğindeki taşınmazın değerini belirlerken kapitalizasyon faiz oranını %3 olarak kabul etmek suretiyle 2020 yılı verilerine göre buğday ve kavun münavebesiyle çıplak metrekare fiyatını 114,16 TL/m² olarak belirlediği, taşınmazın konumu değer artırıcı neden sayılarak %25 oranında artış ile taşınmazın metrekare fiyatının 142,71 TL/m² hesaplandığı, bilirkişi heyetinin taşınmazın tapu kaydında ... lehine olan irtifak haklarının neden olacağı değer kaybını usulüne uygun olarak belirlediği ve birim fiyattan o oranda indirim yaparak sonuç metrekare birim fiyatının 141,19 TL/m² olarak tespit edildiği, bilirkişi heyetince taşınmazın krokide (B) harfi ile gösterilen kısmının kadastral yol ile bağlantısının kalmaması ve işletme bütünlüğünün bozulması nedeniyle %15 oranında değer azalışına uğrayacağını belirterek buna göre hesaplama yaptığı, değer azalışının parasal karşılığının 263.875,84 TL olduğu ve toplam kamulaştırma bedelinin ise 3.010.660,93 TL olarak belirlendiği, parsel sorgulama uygulaması ile taşınmazın konumunun incelenmek suretiyle meskun mahalde bulunmaması nedeniyle arazi olarak kabul edilmesinde isabetsizlik görülmediği, bir kısım davalı vekilinin örnek olarak gösterdiği Silivri ilçesi, Küçükkılıçlı Mahallesi 505 parsel sayılı taşınmaz ile dava konusu taşınmazın konumlarının farklı olduğu, aralarında kuş uçuşu 11 kilometre mesafe bulunduğu, taşınmazın konumuna göre daha yüksek oranda objektif değer artışı uygulanması için bir neden bulunmadığı, taşınmazdan arta kalan kısmın 12 dönüm olduğu, kadastral yol ile bağlantısının kesildiği, bunun karşılığı olarak 263.875 TL bedel hesaplandığı, Dairenin kararları incelendiğinde davacı idarenin ... Mahallesi 1997 parsel sayılı taşınmaza ilişkin olarak 19.06.2018 tarihinde açtığı davada kapitalizasyon faiz oranı %3 kabul edilmek suretiyle metrekare birim fiyatının 144,65 TL/m² olarak belirlendiği ve istinaf talebinin Dairece esastan reddedildiği, bu durumda arazi niteliğindeki taşınmaza olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri esas alınarak 142,71 TL/m² değer biçilmesinin 2942 sayılı Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği, dava konusu taşınmazın keşif tutanağı ve bilirkişi raporu ile tespit edilen nitelikleri dikkate alındığında taşınmazın arazi olarak kabulünün yerinde bulunduğu, hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda dava konusu taşınmazın niteliği ve konumuna göre belirlenen %3 kapitalizasyon faiz oranı ve belirlenen kamulaştırma bedelinin adil ve hakkaniyete uygun, değerlendirmeye alınan münavebe ürünlerinin de resmi verilerle uyumlu bulunduğu, böylece mahkeme kararında usul ve esas yönünden hukuka aykırılık olmadığı gerekçesiyle davacı idare ve bir kısım davalı vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
2. Bir kısım davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki İstanbul ili, Silivri ilçesi, ... Mahallesi 3151 parsel (düzeltme ile 3161 ada 23 parsel) sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçelerde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davalılar ... vd.den peşin alınan temyiz harçlarının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.