"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/588 Esas, 2023/274 Karar
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 24. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/687 Esas, 2021/634 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin asıl ve birleştirilen davalarda yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl ve birleştirilen davaların kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle asıl ve birleştirilen davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Asıl ve birleştirilen davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu İstanbul ili, Üsküdar ilçesi, ... Mahallesi 1119 ada 70, 73, 76 ve 84 parsel sayılı taşınmazlara davalı idare tarafından kamulaştırma yapılmadığı hâlde fiilen el atıldığını, bu nedenle taşınmazların el atılan kısmının bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; 1119 ada, 70 parsel sayılı taşınmazın 783,00 m²sinin 1976 yılında 6830 sayılı Kamulaştırma Kanunu (6830 sayılı Kanun) hükümlerince kamulaştırıldığı, Kanuni Kıymet Takdir Komisyonu ile ... Beyanına esas olan kamulaştırma bedellerinden 78.300,00 TL'nin (0,08 TL) 23.07.1976 tarihinde 7 No.lu makbuz ile 39150,00 TL'nin (0,04 TL) 16.05.1977 tarihinde 5 numaralı makbuz ile ... Bankası İstanbul Şubesine Sabri Dermenci ve Müşterekleri adına yatırıldığı, kamulaştırmaya ilişkin olarak adresi tespit edilen hissedarlardan ..., ..., ..., ...'e Beşiktaş 3. Noterliğinden 16.07.1978 tarihli ve 37042 yevmiye numaralı noter tebligatının çekildiği, adresi tespit edilemeyenlere noter tebligatı yerine kaim olmak üzere günlük siyasi gazete olan Haber Gazetesinde 15'er gün arayla yayınlanmak üzere 20.08.1976 tarihi ile 05.08.1976 tarihinde ilan edildiği, 1119 ada, 73 parsel numaralı taşınmazın 531,00 m²sinin 1976 yılında 6830 sayılı Kanun hükümlerince kamulaştırıldığı, Kanuni Kıymet Takdir Komisyonu ile Emlak Beyanına esas olan kamulaştırma bedellerinden 60.100 TL'nin 23.07.1976 tarihli ve 7 No.lu, 22.02.1980 tarihli ve 34 No.lu makbuzlar ile ... Bankası İstanbul Şubesine N.Türkal ... ve Müşterekleri adına bloke edilerek ödendiğini, 1119 ada, 76 parsel numaralı taşınmaz 1976 yılında 6830 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerince kamulaştırılmış, Kanuni Kıymet Takdir Komisyonu ile Emlak Beyanına esas olan kamulaştırma bedellerinden 2511 TL'nin 23.07.1976 tarihli ve 7 No.lu makbuz ile ve 1539 TL'nin 22.02.1980 tarihinde 34 sayılı makbuz ile ... Bankası İstanbul Şubesine N.Türkal Büyükbaykal ve Müşterekleri adına bloke edilerek ödendiğini, 1119 ada 84 parsel numaralı taşınmazın 1976 yılında 6830 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerince kamulaştırıldığını, Kanuni Kıymet Takdir Komisyonu ile Emlak Beyanına esas olan kamulaştırma bedellerinden 330.000,00 TL'nin 23.07.1976 tarihli ve 7 No.lu makbuz ile ... Bankası İstanbul şubesinde yatırılmış kamulaştırmaya ilişkin olarak taşınmaz hissedarlarından adresi tespit edilen ... , ... , ... Beşiktaş 3. Noterliğinin 16.07.1976 tarihinde, ... çekilen 10.08.2014 tarihinde noter tebligatı çekildiği, adresi tespit edilemeyen diğer hissedarlar adına noter tebligatı yerine kaim olmak üzere günlük siyasi gazete olan ... Gazetesinde yayınlanan ilanlar ile taşınmazın kamulaştırıldığına dair mahalle muhtarlığı ve belediyesinde ilan yapıldığını, müvekkilince kamulaştırma işlemleri usulüne uygun olarak yapıldığı bu nedenle haksız ve yersiz olarak müvekkil kurum aleyhine açılan davanın herhalde reddi ile her türlü yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin karşı taraf üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, taşınmazların bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacılara verilmesine, bedeline hükmedilen taşınmazların tapusunun iptali ve yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazların kamulaştırıldığına yönelik beyanların dikkate alınmadığını, hak düşürücü süre yönünden davanın reddi gerektiğini, taşınmazların hala yol ve kaldırım olarak kullanılmakta olduğundan husumetin ilgili belediyeye yöneltilmesi gerektiğini, raporun hüküm kurmaya elverişli olmadığını, nispi vekâlet ücretine hükmedilmesinin doğru olmayıp faiz başlangıç tarihinin hatalı belirlendiğini, ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazların arsa niteliğinde olduğu kabul edilerek emsal karşılaştırılması yapılarak değer biçen, usul ve kanuna uygun olarak düzenlenen hükme esas alınan bilirkişi raporuna göre el atma bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesi doğru olduğu gibi dosya kapsamındaki bilgi ve belgelere göre dava konusu taşınmazın davalı idarelerin yetki ve sorumluluk alanında kaldığı ve husumetin doğru yöneltildiği, dava konusu taşınmazlarla ilgili davacılara veya murislerine yapılmış usulüne uygun kamulaştırma noter tebligatı bulunmadığından hak düşürücü sürenin uygulanmayacağı; ancak birleştirilen dava yönünden hesap edilen el atma bedeline işletilecek yasal faiz başlangıcının sehven ilk dava tarihi olarak belirlenmiş olması,dava konusu taşınmaza isale hattı olarak el atılmış olmakla davacı paylarının iptali ile davalı idare adına tesciline karar verilmesi gerekirken tapudan terkinine karar verilmiş olması, davalı idare harçtan muaf olduğu halde aleyhine harca hükmedilmiş olması, 1983 yılından önce el atıldığından davacı yararına hükmedilen vekâlet ücretinin maktu olarak hesaplanması gerektiği yönlerinden İlk Derece Mahkemesi kararını kaldırılarak düzeltilerek yeniden karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; ıslah tarihinden faiz işletilmesi gerektiğini belirterek ve istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu İstanbul ili, Üsküdar ilçesi, ... Mahallesi 1119 ada 70, 73, 76 ve 84 parsel sayılı taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde, fiilen el atılan taşınmazdaki davacılar payı gözetilerek davalı idareden tahsili ile bedeline hükmedilen davacı payının iptali iledavalı idare adına tesciline karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.