"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1511 Esas, 2023/19 Karar
KARAR : Esastan ret/ Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gaziosmanpaşa 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/684 Esas, 2020/283 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine, bir kısım davalılar vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda,
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) öngördüğü yargılama sistemine göre ilk derece mahkemesinin kesin olmayan kararına karşı önce istinaf yoluna başvurulabilmektedir. İstinaf başvurusu üzerine bölge adliye mahkemesince, başvuran tarafın istinaf başvurusunun usulden ya da esastan reddine karar verilebilir veya ilk derece mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden hüküm kurulabilir.
Bu durumda Bölge Adliye Mahkemesi kararına karşı, istinaf başvurusu reddedilen tarafın ya da istinaf incelemesi sonucunda ilk derece mahkemesi kararı kaldırılarak yeni hüküm kurulması hâlinde aleyhine karar verilen tarafın temyiz hakkı bulunmaktadır. Başka bir deyişle istinaf başvurusunun reddi hâlinde bölge adliye mahkemesi kararına karşı temyiz hakkı sadece istinaf başvurusu reddedilen tarafa ait olup bu hâlde ilk derece mahkemesi kararını istinaf etmeyen tarafın temyiz hakkı bulunmamaktadır.
Somut uyuşmazlıkta, İlk Derece Mahkemesince verilen davanın kabulüne dair karara karşı davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerince istinaf yoluna başvurulmuştur. Davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine, bir kısım davalılar vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile derhal ödeme ve faiz hususlarında İlk Derece Mahkemesi kararı düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur. Hâl böyle iken İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf yoluna başvurmayan davalılar ... vd. vekilinin Bölge Adliye Mahkemesi kararına karşı temyiz hakkı bulunmamaktadır.
Bu nedenle, davalılar ... vd. vekilinin temyiz isteminin reddine karar vermek gerekmiştir.
Davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerinin gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü.
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; İstanbul ili, Arnavutköy ilçesi, ... köyü, 149 ada 180 ve 181 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazların yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalılar ... ve ... vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkillerinin davacı idarece kamulaştırılmasına karar verilen taşınmazın paylı malikleri olduğunu, söz konusu taşınmazın kamulaştırılmasına karar verildiğini, Gaziosmanpaşa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/31 Değişik İş dosyası ile acele kamulaştırmaya tabi tutulduğunu, kamulaştırma işlemine müteakip uzlaşma teklif edilmişse de sağlanamaması üzerine huzurdaki davanın açıldığını, davacı idarece uzlaşma aşamasında ve esası verilen davada mahkemece takdir edilen m² birim fiyatının 130,00 TL olduğunu, belirlenen bu meblağın dava konusu taşınmaza emsal diğer taşınmazların emlak serbest piyasasında ulaştıkları alım ve satım rayiç bedelleriyle kıymetini arttıran bir çok sair özellikleri dikkate alındığında reel piyasadan çok uzak kabul edilmesi mümkün olmayan isabetsiz bir bedel olduğunu, kamulaştırılan taşınmazın arsa vasfında olduğunu, dava konusu taşınmazın bulunduğu bölgenin rezerv alanı ilan edildiğini belirterek, dava konusu taşınmazın gerçek değerinin belirlenmesi ile objektif değer artırıcı nitelikleri gözönüne alınarak dava tarihine göre uyarlanmasıyla değerinin tespitine, dava tarihinden itibaren 4 aylık süre geçmesi halinde tespit edilen bedele 2942 sayılı Kanun ile belirlenen faizin işletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmazlarla ilgili olarak açılan acele el koyma davasının Gaziosmanpaşa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/31 Degişik iş dosyası ile görüldüğünü, bu tespitte takdir edilen bedelin düşük olduğunu belirterek, kamulaştırma bedelinin tespitini ve yasal faizi ile birlikte davalıya hisseleri oranında ödenmesine karar verilmesini, el atılan alanın davalı idare adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
3.Davalılar ... ve ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazlar hakkında acele el koyma kararı verilmesi talepli olarak Gaziosmanpaşa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/31 Değişik İş dosyası ile dava açılarak tespit yaptırıldığını, davacı idarenin talebinin kabulü ile acele el konulmasına karar verildiğini, belirlenen m² birim fiyatı gerçek değerinin oldukça altında olduğunu belirterek, dava konusu taşınmazların gerçek değerinin belirlenmesi ile objektif değer artırıcı nitelikleri göz önüne alınarak dava tarihine göre uyarlanmasıyla değerinin tespitini, dava tarihinden itibaren 4 ayık süre geçmesi halinde tespit edilen bedele 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesi ile belirlenen faizin işletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
4.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazlar hakkında acele el koyma kararı verilmesi talepli olarak Gaziosmanpaşa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/31 Değişik İş dosyası ile dava açılarak tespit yaptırıldığını, davacı idarenin talebinin kabulü ile acele el konulmasına karar verildiğini, belirlenen m² birim fiyatı gerçek değerinin oldukça altında olduğunu belirterek, dava konusu taşınmazların gerçek değerinin belirlenmesi ile objektif değer artırıcı nitelikleri göz önüne alınarak dava tarihine göre uyarlanmasıyla değerinin tespitini, dava tarihinden itibaren 4 aylık süre geçmesi halinde tespit edilen bedele 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesi ile belirlenen faizin işletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
5.Davalı ... cevap dilekçesinde özetle; Gaziosmanpaşa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/31 Değişik iş sayılı dosyası ile acele kamulaştırma davası açıldığını, tespit edilen bedelin taşınmazın değerinin çok altında olduğunu, her iki taşınmazda da hissedar olduğunu, hissesiyle ilgili yapılacak kamulaştırmayı kabul etmediğini belirterek, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
6.Davalılar ... ve ... cevap dilekçesinde özetle; takdir edilecek m² birim fiyatının adil ve hakkaniyetli olması gerektiğini, davacı tarafın uzlaşma talebinde teklif ettiği birim fiyat olan değerin son derece düşük olduğunu, kabul edilemez bir miktar olduğunu belirterek, taşınmazın davacı idare tarafından kamulaştırma amacı dışında kullanılması halinde dava konusu taşınmazın iadesi konusundaki talep ve dava hakları saklı tutulmak kaydıyla, delillerin toplanmasına ve taşınmazın gerçek konumu, değerinin belirlenmesi için keşif ve bilirkişi incelemesi yapıldıktan sonra hüküm kurulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
7.Davalılar ... ve ... ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın değerinin tespiti konusunda yeterli araştırma yapılmadığını, davacı idarenin belirlediği bedeli kabul etmediklerini, bu bedellerin gerçek rayiçlerin çok altında olduğunu, davacı idare tarafından düzenlenen Kıymet Takdir Raporunda değer tespiti yapılırken 2017 yılına göre değerleme yapıldığını, ancak dava tarihi 2018 yılı Ekim ayı olduğundan bedel tespit edilirken dava tarihinin esas alınması gerektiğini, dava konusu taşınmazların arsa vasfında olduğunu, hiçbir şekilde taşınmazın tarla olduğunu kabul ve ikrar anlamına gelmemek kaydı ile taşınmaz tarla olarak değerlendirilse dahi taşınmaza takdir edilen gerek acele kamulaştırma dosyasıdaki 175,44 TL/m² ve gerekse idarece belirlenen bedelin taşınmazın gerçek değerini yansıtmadığını, 2018 yılı verilerine göre hesaplama yapılması gerektiğini, kapitalizasyon faiz oranının %3 alınması gerektiğini, objektif değer artırımının en az %250-500 arasında alınması gerektiğini, faiz taleplerinin olduğunu belirterek, öncelikle taşınmazın arsa olarak vasfının tespitine, ayrıca üzerindeki mevcut tüm inşai unsurların, ağaçların, muhdesatın ve değerlerinin tespitine, işbu değerlerin değerlendirme tarihi olan dava tarihine eskale edilmesine, tespit edilen bedellerin Anayasa'nın 46 ncımaddesinde ifade edildiği şekilde kamu alacaklarına uygulanan en yüksek faizleriyle birlikte taraflarına ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
8.Davalı ... ... vekili cevap dilekçesinde özetle; Gaziosmanpaşa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/31 Değişik iş sayılı dosyası ile acele el koyma davası açıldığını, kamulaştırılan dava konusu taşınmazın arsa vasfında olduğunu, raporlarda belirtilen m² birim fiyatını kabul etmediklerini, gerçeği yansıtmaktan uzak rayiç değerin çok altında olduğunu belirterek, taşınmazların gerçek değerinin tespit edilerek kamulaştırmanın yapıldığı tarihten itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine, dava tarihinden itibaren 4 aylık süre geçmesi halinde tespit edilen bedele 2942 sayılı Kanun ile belirlenen faizin işletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
9.Davalılar ... ve ... cevap dilekçesi ile, dava konusu taşınmazdaki hisselerinin kamulaştırılmasına itirazlarının olmadığını beyan etmişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin; idarenin Kıymet Takdir Komisyonu tarafından belirlenen kısmının hükmün kesinleşmesi beklenmeksizin davalı tarafa ödenmesine, geri kalan miktarın ise karar kesinleştiğinde davalı tarafa ödenmek üzere bankada üçer aylık vadeli hesapta tutulmasına, dava konusu taşınmazların davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; kapitalizasyon faiz oranının %5 olması gerektiğini, objektif değer artış oranı uygulanmasının hatalı olduğunu, arta kalan alanda değer artışı uygulanması gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2.Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazların arsa vasfında olup belirlenen fark bedelin blokesinin hatalı olduğunu ileri sürmüştür.
3 Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; bedelin düşük belirlendiğini, emsal satışların dikkate alınması gerektiğini ileri sürmüştür.
4.Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazların arsa vasfında olduğunu, kıymetli bir bölgede bulunduğunu, bedelin düşük belirlendiğini, davalılar lehine tek vekâlet ücretinin hatalı olduğunu ileri sürmüştür.
5.Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazların arsa vasfında olduğunu, kıymetli bir bölgede bulunduğunu, bedelin düşük belirlendiğini, davalılar lehine tek vekâlet ücretinin hatalı olduğunu ileri sürmüştür.
6.Davalı ... ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; emsal satışların dikkate alınması gerektiğini, bedelin düşük belirlendiğini ileri sürmüştür.
7. Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; ödeme kararı verilmesine yönelik yapılan talebin reddine ilişkin ek kararın hatalı olduğunu ileri sürmüştür.
8.Davalı ... Dindar istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın kıymetli bir bölgede bulunduğunu, bedelin düşük belirlendiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmazlara olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri esas alınarak değer biçilmesinin 2942 sayılı Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği, bilirkişi kurulu raporunda dava konusu taşınmazın niteliği ve konumuna göre belirlenen objektif değer artırıcı unsur ile kapitalizasyon faiz oranlarının yerinde olduğu, tespit edilen kamulaştırma bedelinin adil ve hakkaniyete uygun olduğunun anlaşıldığı, ancak Anayasa Mahkemesinin 27.11.2020 tarihli ve 31317 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2018/104 Esas, 2020/39 Karar sayılı kararı gereğince fark bedelin nemalarıyla birlikte davalılara hisseleri oranında derhal ödenmesine karar verilmesi gerektiğinden, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2.Davalılar Ahmet Yıldız vd. vekili temyiz dilekçesinde; dava konusu taşınmazların arsa vasfında değerlendirilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
3. Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
4.Davalı ... temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazların arsa vasfında değerlendirilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2.2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki İstanbul ili, Arnavutköy ilçesi, ... Mahallesi, 149 ada 180 ve 181 parsel sayılı taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net gelir esas alınarak değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerinin aşağıdaki paragraf kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4.Tespit edilen kamulaştırma bedelinden vasi ile temsil edilen davalı ... lehine hükmedilen bedelin Çatalca Sulh Hukuk Mahkemesinin 2016/660 Esas sayılı dosyasına ödemenin yapılmasına karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde ödenmesine hükmedilmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalılar ... vd. vekilinin temyiz dilekçesinin REDDİNE,
2.Davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
3.Davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının; (6 ve 12) numaralı bentlerinde bulunan bulunan” davalılara payları oranında” ibaresinin çıkartılmasına yerine “vasi ile temsil edilen davalı ... payına düşen bedelin Çatalca Sulh Hukuk Mahkemesinin 2016/660 Esas sayılı dosyasına ödemenin yapılmasına, diğer davalılara payları oranında” ibaresinin yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalılar ... vd. ve ... vd.'den peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.