"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/115 Esas, 2022/197 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan tespiti ile kamulaştıılan taşınmazın yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı idare tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Ordu ili, Ünye ilçesi, ... Mahallesi, 22 ada 385 (ifrazen 22 ada 464) parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkinine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; acele el koyma dosyasında belirlenen değeri kabul etmediklerini, taşınmazın oldukça değerli olduğunu, değerin düşük belirlendiğini, yeniden keşif yapılmasını talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 29.11.2011 tarihli ve 2010/612 Esas, 2011/621 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin; davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; hükme esas alınan bilirkişi raporunun hüküm kurmaya elverişli olmadığı, öncelikle davacı idarece el konulan bölümdeki mermer rezervinin miktarı bu işte uzmanlaşmış maden ve makine mühendislerinden oluşan bilirkişi kurulu heyeti ile belirlenerek, bu rezervin satışa sunuluncaya kadar yapılacak masraflar da düşülmek suretiyle rezervin net ekonomik değerinin, dava tarihi itibarıyla tespit edilip hesaplama yapılması gerektiğinden bahisle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 30.05.2014 tarihli ve 2013/382 Esas, 2014/222 Karar sayılı kararı ile davanın kabulü kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin; davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
C.İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; mahkemece kısa karar ile uyumlu olarak gerekçeli kararın hüküm fıkrası oluşturulmuş, ancak hükme esas alınan ek kurul raporunda kura ilişkin hata nedeniyle yeniden hesaplama yapılmak suretiyle gerekçeli kararda tashih yapılmışsa da; mahkemece ek kurul raporu doğrultusunda kısa karar kurularak bedel tespit edilmiş olup tashih ile mahkemece ek kurul raporundaki kura itibar edilmeyerek hükmün değiştirilmesi, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 304 üncü maddesi kapsamında bir hesap hatası olarak değerlendirilemeyeceği gibi, yapılan tashih işlemi neticesi kısa kararla gerekçeli karar çelişik hale geldiği, Yargıtay Büyük Genel Kurulunun l0.04.l992 tarihli l99l/7 – l992/4 sayılı İçtihadı Birleştirme kararına göre kısa kararla gerekçeli kararın çelişik olması bozma nedenidir. Bozmadan sonra yerel mahkeme önceki kararla bağlı olmaksızın çelişkiyi kaldırmak kaydıyla vicdani kanaata göre karar vermesi gerektiğinden bahisle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
D.Mahkemece İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 11.09.2015 tarihli ve 2015/262Esas, 2015/442 Karar sayılı kararı ile davanın kabulü kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin; davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
E. Üçüncü Bozma
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; hükme esas alınan raporun hüküm kurmaya elverişli olmadığı bu itibarla; dava konusu taşınmazdan çıkarılan mermer taşının cinsinin tespitiyle değerlendirme tarihi olan dava tarihinde cinsi belirlenen mermer taşının m³ fiyatı, ortalama miktarı ile m³'teki ortalama masraflarına ilişkin resmi verilerin Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü vs. yerlerden getirtilerek, kapitalizasyon faizi de uygulanmak suretiyle dosya içindeki maden işletme ruhsatı da işletilen alan olarak izin verilen 3000 m² kısmın maden geliri esasına göre, arta kalan kamulaştırılan kısmın da arsa olarak değer biçilmesi gerektiğinden bahisle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
F. Mahkemece Üçüncü Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 16.07.2021 tarihli ve 2016/560 Esas, 2021/202 Karar sayılı kararı ile davacı idarece kamulaştırma bedel farkının süresi içinde bankaya bloke edilmediğinden davanın reddine karar verilmiştir.
G. Dördüncü Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucu; davacı idareye bedeli bloke etmesi için iki kez 15 günlük süre verilmesi ve bu sürelerin sonunda bedelin bloke edilmemesi durumunda davanın reddine hükmedilmesi gerektiğinden bahisle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
H. Dördüncü Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma ilamı gereğince inceleme ve işlem yapılarak davanın kabulü ile kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin; davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; kamulaştırma sınırı içerisinde kalan ruhsat alanındaki rezerv, devletin hüküm ve tasarrufunda olduğundan söz konusu rezervden elde edilecek değerin hesaplanıp kamulaştırma bedeline eklenmesinin hukuka aykırı olduğunu, dava konusu taşınmaz üzerinde halihazırda bir ocak faaliyeti bulunmadığını, eksik ve hatalı inceleme ile maden gelirinin belirlendiğini, bilirkişi raporunda incelenen emsalin uygun olmadığını, emsal satışın üzerinde yapı olduğu halde yapı bedeli düşülmeden değerlendirme yapılmasının ve değerlendirme tarihi hatalı alınarak metrekare birim fiyatının yüksek tespitinin kanuna aykırı olduğunu ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C.Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırma bedellerinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu ve 11 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerinin nihaî kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz dilekçesinde ileri sürdüğü diğer nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
3.Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza bozma öncesi alınan 15.10.2010 tarihli bilirkişi raporuna göre değerlendirme tarihi olan 2010 yılında metrekare birim fiyatı 55,00 TL olarak belirlenmiş ve Dairemizce yapılan inceleme sonucu; 18.04.2023 tarihli ve 2013/1101 Esas, 2013/7746 Karar sayılı bozma ilamında bu husustan bozma yapılmadığı ve belirlenen metrekare birim fiyatı yönünden davacı idare lehine usuli kazanılmış hak oluştuğu gözetilmeden dava konusu taşınmazın 3584,19 metrekarelik arsa niteliğindeki kısmına daha yüksek metrekare birim fiyatı belirlenmek suretiyle fazla bedele hükmedilmesi bozmayı gerektirir.
4.Dava konusu taşınmazın maden niteliğindeki kısmına ilişkin olarak hükme esas alınan bilirkişi raporu hüküm kurmaya elverişli değildir. Şöyle Dairemizin 04.10.2016 tarihli ve 2015/27312 Esas, 2016/13756 Karar sayılı bozma ilamının gerekleri yerine getirlmediği gibi dosya içinde bozma öncesi ve bozma sonrası hükme esas alınan bilirkişi raporlarında rezerv alanları, mermerin kalınlığı, mermer artığının hesaplama yöntemi arasında çelişki olup bu çelişkilerin de giderilerek 3 kişilik işinde uzmanlaşmış maden mühendislerinden oluşacak bilirkişi heyeti ile taşınmaz başında keşif yapılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile karar verilmesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin temyiz itirazları yerinde görüldüğünden hükmün açıklanan nedenle BOZULMASINA,
14.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.