"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Adana Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3006 Esas, 2023/76 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 ... Kanun'la değişik 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Adana ili, Yüreğir ilçesi, Seyhan Mahallesi 1086 ada 18 parsel ... taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın idare adına tescili ile yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmazın arsa niteliği ve üzerindeki tamamlayıcı unsurlar dikkate alınarak oluşturulacak bilirkişi heyetiyle keşif yapılmasını, tespit edilen kamulaştırma bedelinin dava tarihinden itibaren kamu alacakları için öngörülen en yüksek oranda faizi ile birlikte peşin ödenmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 13.07.2018 tarihli ve 2016/347 Esas, 2018/377 Karar ... kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile idare adına tesciline ve yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 19.11.2021 tarihli ve 2019/925 Esas, 2021/1559 Karar ... kararı ile dosya kapsamında bulunan ve en son düzenlenen bilirkişi heyetleri ek raporlarının hükme elverişli niteliğine rağmen kim tarafından düzenlendiği belli olmayan isimsiz, başlıksız, tarihsiz ve imzasız belgenin esas alınarak hüküm kurulması ile karar gerekçesine göre kamulaştırma bedelinden takdiri indirim yapılarak mahkemece resen bedel tespitinin de usul ve kanuna aykırı olduğu anlaşılmakla taşınmazın arsa vasfında bulunduğu, emsal taşınmaz metodu esas alınarak yapılan değer tespitinde herhangi bir hata bulunmadığı, emsal olarak seçilen taşınmazların da uygun emsal oldukları, toplam kamulaştırma bedelinin 598.104,76 TL olarak kabul edilip hüküm altına alınması gerekirken usul ve kanuna aykırı şekilde 426.593,44 TL üzerinden kurulan hüküm karşısında eksik yatırılan 171.511,32 TL ilave kamulaştırma bedeli depo ettirilip yasal faiz ile vekâlet ücreti yönünden de yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar vermek gerekmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin 19.11.2021 tarihli ve 2019/925 Esas, 2021/1559 Karar ... kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; zemini arsa niteliğinde olan dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan ağaçların yaşları ve miktarlarına göre kısmen kapama portakal kısmen kapama hurma bahçesi olduğu, meyve ağaçlarının yaşlarına göre tespit edilecek verim miktarları ile değerlendirme tarihi olan 2016 yılı kilogram satış fiyatları ve üretim masraflarına göre tespit edilecek net meyve geliri esas alınarak, kapitalizasyon faiz oranı da uygulanmak suretiyle belirlenecek bahçe değerinden, taşınmazın zeminine o yörede ekilebilecek münavebe ürün gelirine göre biçilecek değeri düşülmek suretiyle ağaç bedellerinin tespit edilmesi gerektiği halde, bu yönteme uyulmadan hesaplama yapan bilirkişi raporu hükme esas alınarak yazılı şekilde karar verilmesi ve dava konusu taşınmazın tapu kaydında yer alan haczin hükmedilen bedele yansıtılmaması doğru görülmediğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın arsa olarak değerlendirilmesinin hatalı olduğunu, belirlenen bedelin yüksek olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; m² birim bedelinin düşük olduğunu, ağaçların bakımlı olduğu dikkate alınmadan belirlenen bedelin düşük olduğunu, ağaçlar için resmi verilerin aritmetik ortalamasının alınmasının hatalı olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 ... Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 ... Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde yöntem itibarıyla bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakta olup taraf vekillerinin aşağıdaki husus dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
4. Zemini arsa niteliğinde olan dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan kapama hurma bahçesi ve kapama portakal bahçesinin dava konusu taşınmazda kapladıkları alanlar ayrı ayrı tespit edilerek, meyve ağaçlarının yaşlarına göre belirlenecek verim miktarları ile değerlendirme tarihi olan 2016 yılı kilogram satış fiyatları ve üretim masraflarına göre tespit edilecek net meyve geliri esas alınarak, kapitalizasyon faiz oranı da uygulanmak suretiyle belirlenecek kapama hurma bahçesi değerinden, taşınmazın zeminine o yörede ekilebilecek münavebe ürün gelirine göre biçilecek değeri düşülmek suretiyle hurma ağaçlarının bedelinin ve kapama portakal bahçesi değerinden, taşınmazın zeminine o yörede ekilebilecek münavebe ürün gelirine göre biçilecek değeri düşülmek suretiyle portakal ağaçlarının bedelinin tespit edilmesi gerekirken, 2016 yılı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verileri dosyaya getirtilmediği gibi, kapama hurma ve kapama portakal bahçeleri için belirlenen m² birim fiyatlarının aritmetik ortalaması alınmak suretiyle hesaplama yapan bilirkişi raporu hükme esas alınarak yazılı şekilde karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Taraf vekillerinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalılardan peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın 6100 ... Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.