"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2332 Esas, 2023/441 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara Batı 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/529 Esas, 2022/152 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın Ankara Sanayi Odası 1. Organize Sanayi Bölgesi adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili ile davalı ... tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda,
İlk Derece Mahkemesi tarafından verilen kararın, davalı tarafça istinaf edilmediği ve Bölge Adliye Mahkemesi kararında İlk Derece Mahkemesi kararına göre davalı aleyhine bir hüküm bulunmadığından İlk Derece Mahkemesi kararını istinaf etmeyen tarafın aleyhine bir durum oluşmadığından temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekmiştir.
Davacı idare vekilinin gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Ankara ili, ... ilçesi, Osmaniye Mahallesi 108 ada 27 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın Ankara Sanayi Odası 1. Organize Sanayi Bölgesi adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile Ankara Sanayi Odası 1. Organize Sanayi Bölgesi adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın yüksek kesimde yer aldığını ve kot farkı nedeniyle Ankara Çayından sulanmasının mümkün olmadığını ve İl Sağlık Müdürlüğünce de tespit edildiği üzere Ankara Çayının halk sağlığı açısından olumsuz etkileri nedeniyle sulama kaynağı olarak kabul edilemeyeceğinden kuru arazi olarak değerlendirilmesi gerektiğini, münavebenin hatalı olduğunu, kapitalizasyon faiz oranının yüksek alınması suretiyle bedelin fazla belirlendiğini, motopomp giderlerinin masrafa dahil edilmediğini, verimin yüksek giderlerin düşük alınması suretiyle metrekare birim bedelinin yüksek belirlendiğini, objektif değer artışı uygulanmasını gerektiren bir konumda bulunmadığını ileri sürülmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın alınan kamulaştırma kararı kapsamında birinci sınıf sulanabilir arazi vasfında olduğunun kabulü ile net gelirine göre, ... Belediye Başkanlığı İmar Daire Başkanlığının yazısı, dava konusu taşınmazın bilirkişi kurulu raporunda yazılı özellikleri, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünün parsel sorgu sisteminden yapılan incelemede taşınmazın 1. Organize Sanayi Bölgesi yerleşim alanına ve hobi evlerine yakınlığı dikkate alındığında objektif değer artışı da uygulanmak suretiyle değerinin tespit edilerek bloke ettirilmesinde ve davalılara tapudaki payları oranında ödenmesine, dava konusu taşınmazın tapu kaydının iptali ile 1. Organize Sanayi Bölgesi adına tapuya tesciline dair kararda, istinaf edenin sıfatı dikkate alındığında bir isabetsizlik görülmediği, ancak davacı idare harçtan muaf olmadığı halde harç alınmasına yer olmadığına ve yatırılan harçların istek halinde yatıran tarafa iadesine karar verilmesi doğru görülmediğinden harç yönünden düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakameleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesinde yöntem itibarıyla bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin aşağıdaki paragraflar kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda Ankara Çayı’ndan sulanabilir konumda olduğu belirtilerek dava konusu taşınmaz sulu tarım arazisi olduğu kabul edilmiş ise de mahallinde yeniden keşif yapılarak taşınmazın fiilen sulanıp sulanmadığı, nereden ve nasıl, ne şekilde sulandığı tespit edilip sulanıyor ise su kaynağının veya sulama tesisinin fotoğraflarının eklenmesi ve taşınmazın yüzölçümü de dikkate alındığında taşınmazın tamamını veya bir kısmını sulamaya yetip yetmeyeceği, sulama kaynağı ile dava konusu taşınmazın konumları fen bilirkişi krokisinde işaretlenerek Ankara Çayı ile dava konusu taşınmaz arasında kot farkı bulunup bulunmadığı, kot farkı var ise sulamaya engel olup olmadığı da tespit edilerek dava konusu taşınmazın motopomp ile sulandığının belirlenmesi halinde sulama masrafı araştırılıp üretim masraflarına ilave edilmesi suretiyle sonucuna göre taşınmazın değerinin belirlenmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi yerinde değildir.
5. Bilirkişi kurulunca değerlendirmeye esas alınan münavebe ürünlerinin 2021 yılı dekar başına verim miktarları ile hasat dönemindeki ortalama toptan kg satış fiyatları ve ayrıntılı üretim giderini (harcama kalemlerini tek tek) gösteren veri cetveli İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünden getirtilerek rapor denetlenmeden ve Dairemiz yerleşik uygulamasına göre, arazi niteliğindeki taşınmazlara net gelir yöntemine göre değer tespitinde üretim masraflarının ekonomik tarım yapmaya engel olacak kadar yüksek alınması doğru olmadığı gibi, brüt gelirinin 1/3'ü oranından da az olmaması gerektiği gözetilmeden eksik inceleme ile hüküm kurulması yerinde değildir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
A. Davalı ...’ın Temyizi Yönünden;
Davalının temyiz dilekçesinin REDDİNE,
B. Davacı İdare Vekilinin Temyizi Yönünden;
Davacı idare vekilinin temyiz itirazları yerinde olduğundan temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harçlarının istek hâlinde taraflara iadesine,
Dosyanın 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
06.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.