"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Adana Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3818 Esas, 2022/2730 Karar
KARAR : Kısmen kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinde geçen kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle;Mersin ili, Tarsus ilçesi, ... köyü, Tahta Mevkii sınırları dahilinde bulunan 493, 982 ve 983 parseller ile Mersin ili, Tarsus ilçesi, Kayadibi köyü, Çatalgeçit Mevkii 146 ada 1 parsel, ... köyü, 137 ada 6 parseldeki taşınmazların davalı idare tarafından 1973 yılında Berdan Barajı Göl sahası için fiilen el konulduğunu belirterek kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) geçici 6 ncı maddesi gereğince idare ve malik arasında uzlaşma sağlanamadığı takdirde uzlaşmazlık tutanağının tanzim edildiği veya ikinci fıkradaki sürenin (6 ay) uzlaşmaya davet olmaksızın sona erdiği tarihten itibaren 3 ay içerisinde malik tarafından sadece tazminat davası açılabileceğinin hüküm altına alınmış olduğunu, davacılar tarafından 04.04.2016 tarihinde uzlaşma için kuruma başvurmuş ve 20.07.2016 tarihli, 481821 sayılı yazıları ile taşınmaz maliklerine kamulaştırma bedeli ile ilgili taleplerinin uygun görülmediğinin bildirilmiş ve eldeki davanın 16.12.2016 tarihinde açılmış olduğunu belirterek öncelikle davanın yasal süresi içerisinde açılıp açılmadığının araştırılmasını talep ettiklerini dava konusu taşınmazların kamulaştırma işleminin yapıldığı tarih itibarıyla yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre kamulaştırma işlemlerinin usulüne uygun olarak yapılmış olduğunu belirterek davanın reddini, dava konusu taşınmazda davacılar adına olan tapu kaydının iptali ile taşınmazların müvekkili davalı idare adına tescilini, yargılama giderleri ile vekâlet ücretinin davacılar üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın 982 parsel sayılı taşınmaz yönünden reddine, diğer parseller yönünden kabulüne ve el atma tazminatının davalı taraftan tahsil edilerek davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazlara 1975 ile 1976 yıllarında fiilen el konduğu uzlaşma dava şartının usule uygun biçimde yerine getirildiği, dava konusu 137 ada 6 (eski 206) nolu parsel ile 146 ada 1 (eski 104) nolu parsel yönünden yapılan kamulaştırmaya ilişkin noter tebligatlarının davacılar murise Abdulgani Topal'a bizzat 14.01.1976 ve 30.04.1976 tarihinde tebliğ edildiği, kamulaştırma bedelinin de Adana ... Bankası Müdürlüğü'ne aktarıldığı, bu şekilde kamulaştırma işlemlerinin tamamlanmış olduğu, kamulaştırma işlemlerinin tamamlanması için kamulaştırma bedelinin hak sahiplerine ödenmesi zorunluluğunun bulunmadığı, kamulaştırma işlemlerine karşı hak sahipleri tarafından süresi içinde herhangi bir davanın da açılmadığı anlaşılmakla bu parsellere yönelik kamulaştırmasız el atma tazminatı talep edilmesi mümkün olmadığı, geriye kalan 492 ve 493 nolu parseller için çıkarılan noter tebligatları taşınmaz maliki Gani (Abdulgani) Topal tebligatlar sırasında ölmüş olduğundan iade edildiği, bu taşınmazlardan ifrazen oluşan 982 nolu parsel hakkında kamulaştırma yapılmadığı, ancak göl alanı dışında olup davalı idarenin fiili el atmasının da bulunmadığı görülmekle bu parsele yönelik davanın reddedilmesinde herhangi bir isabetsizlik bulunmadığı, 983 nolu parsel yönünden ise usule uygun biçimde yapılan yargılama sonucu tespit olunan bedelin hüküm altına alınmasının uygun bulunduğu davaya konu taşımazlara sulu tarım arazisi niteliğinde oldukları gözetilerek net gelir metoduna göre değer biçilmesi uygun görülerek 983 nolu parsel yönünden davanın kabulüne diğer parseller yönünden ise davanın reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; 2942 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca kamulaştırma davalarında paydaşlar arasında zorunlu dava arkadaşlığı olmadığından karar tarihinde yürürlükte bulunan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 362 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince, miktar veya değeri her paydaş için 78.630,00 TL'yi geçmeyen davalara ilişkin olarak Bölge Adliye Mahkemesi kararları kesin olup bu kararlar aleyhine temyiz yoluna başvurulamayacağından davalı idare vekilinin temyiz dilekçesinin reddine karar verildikten sonra, davacılar vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesinde; davaya konu Mersin ili, Tarsus ilçesi, ... köyü 982 parsel sayılı taşınmaz yönünden el atma olmadığından davanın reddine; Akçakocalı köyü 137 ada 6 parsel ile Kayadibi köyü 146 ada 1 parsel sayılı taşınmazlar yönünden yapılan kamulaştırmaya ilişkin noter tebligatlarının davacılar murisi Abdulgani Topal'a bizzat 14.01.1976 ve 30.04.1976 tarihlerinde tebliğ edildiği, kamulaştırma bedelinin de Adana ... Bankası Müdürlüğüne aktarıldığı, kamulaştırma işlemlerinin tamamlanmış olduğundan davanın reddine; ... köyü 983 parsel sayılı taşınmaz yönünden dosyada bulunan ve belgelere, kararın dayandığı gerekçelere göre; arazi niteliğindeki taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesine ve tespit edilen bedelin davacı tarafa ödenmesine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmediği; ancak davaya konu ... köyü 493 parsel sayılı taşınmaz yönünden yapılan incelemede; 2942 sayılı Kanun'un 25 inci maddesi uyarınca, hakların kullanılması ve borçların yerine getirilmesi bakımından kamulaştırma işlemi mal sahibi için 13 üncü madde uyarınca yapılan tebligatla başlayacağı, dosyada bulunan bilgi ve belgelerden; kamulaştırmaya ilişkin noter tebligatının 19.08.1977 tarihinde davacıların murisi Gani (Abdulgani) Topal ölü olduğu gerekçesiyle iade edildiği anlaşıldığından kesinleşmiş bir kamulaştırma işleminden bahsedilemeyeceği bu parsel yönünden işin esasına girilerek yapılacak inceleme sonucuna göre hüküm kurulması gerekirken, yazılı gerekçe ile davanın reddine karar verilmesi, doğru görülmediği gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın davaya konu taşınmazlardan 983 ve 493 parsel sayılı taşınmazlar yönünden kabulüne, el atma tazminatının davalı taraftan tahsil edilerek davacıya ödenmesine, dava konusu taşınmazların davacı adına olan tapu kaydının iptali ile davalı idare adına tesciline, diğer parseller yönünden ise davanın reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; İstinaf Mahkemesince 137 ada 6 parsel ve 146 ada 1 parsel sayılı taşınmazlara ilişkin tebligatların müvekkiller murisine bizzat yapıldığı gerekçesi ile bu parseller yönünden davanın reddine karar verilmesinin hatalı olduğunu, dosya kapsamında müvekkiller murisi Abdulgani Topal'a usulüne uygun olarak yapılmış bir tebligat bulunmadığını, davalı idare tarafından dosyaya herhangi bir tebligat parçası da sunulmadığının, noter tutanağı veya tebligat yerine geçen bir belge olmadığını, bedelin ... bankasına depo edildiğine dair belgenin olmadığını, depo edilmiş olsa bile bunların davacılara ödenemediğinden bu parseller yönünden verilen ret kararının yerinde olmadığını, her bir davacı yönünden verilen kabul kararı doğrultusunda ayrı ayrı vekâlet ücreti takdir edilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu malikleri ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un geçici 6 ncı ve 11 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkan bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacılar vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
30.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.