"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Van Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/534 Esas, 2023/543 Karar
KARAR : Esastan ret/Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Van 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2016/233 Esas, 2021/305 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz ve ecrimisil bedelinin tahsili istemi davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı idarenin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacının istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırarak düzelterek yeniden esas hakkında karar verilmek suretiyle tazminat talebinin kabulüne, ecrimisil talebinin kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Van ili, Edremit ilçesi, Eminpaşa Mahallesi, 107 ada 93 parsel ... taşınmaza lojman yapılmak suretiyle fiilen el atıldığını belirterek kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza 380 daireli Havaalanı Polis Lojmanları yapılması için Diyarbakır Olağanüstü Hal Bölge Valiliği ve ... İnşaat İth. İhr. Taah. Tic. Ltd. Şti. arasında sözleşme yapıldığını, firmanın iş yoğunluğu nedeniyle lojman yapım ihalesini 10.01.1997'de ... İnşaat San. İth. Tic. Ltd Şti'ne devrettiğini, akabinde dava konusu taşınmazın Emniyet Genel Müdürlüğüne tahsis edilmesi için Defterdarlık Milli Emlak Müdürlüğüyle gerekli yazışmalar sonrası davacı vakıf adına taşınmazın takas işlemlerin devam etmekte olduğunu, takas işlemi ile ilgili Maliye Bakanlığından gelecek talimata göre dava konusu taşınmazın Emniyet Genel Müdürlüğüne tahsis talebinin değerlendirileceğinin bildirildiğini, bir nedeni bulunmaksızın yani haksız olarak kullanan kişinin taşınmaz malikine ödemekle yükümlü olduğu haksız işgal tazminatı niteliğindeki ecrimisil yönünden sorulu tutulamayacağını, dava konusu taşınmazın Emniyet Genel Müdürlüğüne tahsis edilebilmesi için takas işlemi devam etmekte olduğundan fuzuli şağil olarak değerlendirilmesinin olanaksız olduğundan davanın reddi gerektiğinin, davacı ... Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı 05.11.2014 tarihli ve 2014/676 ... yazısı ile ecrimisil ... talep etmiş (Ek-5) ise de Maliye Bakanlığı Milli Emlak Müdürlüğünün 03.12.2014 tarihli ve 10765071-310.50-[3307-7484]-41679 ... yazı cevabında; mülkiyeti davacı vakfa ait 107 ada 93 parselde kayıtlı taşınmazın üzerinde polis lojmanları bulunduğunu, davacı vakıf tarafından Van İl Emniyet Müdürlüğü adına 369.825,20 TL ecrimisil takibatı yapıldığını, söz konusu bedelin 2886 ... Devlet İhalesi Kanunu'nun 75 inci maddesine göre hazırlanan müfettiş raporuna istinaden belirlendiğini, 178 ... Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 2886 ... Devlet İhale Kanunu ve Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik kapsamında, Hazinenin özel mülkiyetinde ve Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlara ilişkin ecrimisil işlemlerinin Milli Emlak Genel Müdürlüğünce yürütüleceğinin bildirildiğini, Milli Emlak Müdürlüğünün davacı vakfın 2886 ... Kanun'un 75 inci maddesi kapsamında kalmadığını, ecrimisil isteme yetkisinin bulunmadığına ilişkin görüşü davacı vakfa 31.12.2014 tarihli ve 33197401/68514/81742-08 ... yazı ile bildirilmiş olup sonuç olarak davacı vakfa yukarıda bahsedilen kanun hükümleri uyarınca ecrimisil ödemesi yapılamayacağından açılan davanın reddi gerektiğini, talep edilen tazminatın fahiş olduğunu, sebepsiz zenginleşmeye neden olacağını, ayrıca yerleşmiş içtihatlar doğrultusunda ecrimisilin dava tarihinden itibaren geriye doğru beş yıllık zaman dilimi için hesaplanması gerekeceğinden; davacı vakfın fazlaya yönelik aleplerine ilişkin zamanaşımı itirazında bulunduklarını, ecrimisil beş yıllık zamanaşımına bağlı olduğundan dava tarihinden itibaren geriye doğru beş yıllık süre için yasal faiz hesaplanması gerekmekte olup davacı vakfın el atma tarihinden itibaren yasal faiz işletilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile ecrimisil isteminin reddi ile kamulaştırmasız el atma davasının kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişi raporları arasındaki fahiş farklılığa ilişkin çelişkiler olduğunu, kamulaştırma bedeline karşı itirazlarının olduğunu, ecrimisil yönünden itirazlarının olduğu, mahkemece salt kira sözleşmesinin mevcut olmamasından dolayı ecrimisil talebinin reddine karar verilmiş olmasının usul ve kanuna aykırı olduğunu, kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; yerel mahkeme kararının usul ve kanuna aykırı olduğunu, fiilen el atılan kısım dışında kurumla alakası olmayan yer için hesaplanan meblağın müvekkil kurumdan talep edilmesinin haksız ve hukuka aykırı olduğunu, taşınmazın ticari arsa olması şeklinde değerlendirmeye tabi tutulmasının da mümkün olmadığını, emsal taşınmazın dava konusu taşınmazdan %40 daha az değerli olduğu yönünden alınan ek raporun çelişkili olduğunu, davanın reddi ile vekâlet ücretinin karşı tarafa yüklenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava konusu taşınmazın arsa niteliğinde olduğu kabul edilerek, emsal karşılaştırılması yoluyla değerinin tespit edilmesinin ve belirlenen bedellerin davalı idareden tahsiline karar verilmesinin doğru olduğunu, bu hususta davalı idare vekillerinin istinaf sebebi olarak ileri sürdüğü hususların yerinde görülmediğini, Mahkeme kararının usûl ve esas yönünden hukuka uygun olduğu; ancak davacının istinaf isteminin kısmen kabul edilerek ecrimisil bedeli yönünden kararı kaldırarak düzeltilerek yeniden karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek ve resen belirlenecek nedenlerle temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek ve resen belirlenecek nedenlerle temyiz isteminde bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakameleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu Van ili, Edremit ilçesi, Eminpaşa Mahallesi 107 ada 93 parsel ... taşınmaz 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsal kıyaslaması yapılarak değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin ve ecrimisilin davacı tarafa ödenmesi, dava konusu taşınmaz davacı adına olan tapu kaydının iptali ile idare adına tesciline karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Taraflar harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
11.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.