"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/229 Esas, 2023/301 Karar
KARAR : Esastan ret/ Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 10. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/249 Esas, 2022/314 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili için açılan ilk davada saklı tutulan bölümün tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının esastan reddi ile kamu düzeni gereği İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; ... ili, Osmangazi ilçesi, ... Mahallesi 4174 ada 11 parsel sayılı taşınmaza davalı idareler tarafından kamulaştırmasız el atıldığını, ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/338 Esas,2019/171 Karar sayılı kararı ile dava konusu yer için davalı ... Belediyesi yönünden 169.327,00 TL ve davalı ... Belediyesi yönünden 5.005.244,94 TL el atma tazminatı bedeli belirlendiğini; ancak taleple bağlı kalınarak fazlaya dair hakları saklı tutulmak kaydı ile Osmangazi Belediyesi yönünden 2.000,00 TL ve ... Büyükşehir Belediyesi yönünden 8.000,00 TL tazminata hükmedildiğini, bu kararın Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 2022/1108 Esas, 2022/10226 Karar sayılı onama kararı ile kesinleştiğini, bu nedenle ek tazminat bedeli olan toplam 5.164.571,94 TL tazminatın ilk dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idarelerden tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmaza el atma olup olmadığının, varsa hangi idare tarafından el atıldığının ve el atma tarihinin tespit edilmesi gerektiğini, davalı ... hakkındaki davanın husumet yönünden reddi gerektiğini, yargılama giderleri ile vekâlet ücretinin davacıya yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı tarafın ilk dava sırasında davayı ıslah etmediğini, karara bağlanmayan ve sadece talep hakkı saklı tutulan fazlalık kısım için davalı kurumu temerrüde düşürmediğini, işbu davanın davalıya tebliği tarihinde ilk olarak davalı kurumu işbu dava ile dava konusu edilen alacak için temerrüde düşürdüğünü, davacının ilk dava tarihinden itibaren faiz işletilmesi talebinin hukuka aykırı olduğunu belirterek davacının davasının ve faiz başlangıç tarihine ilişkin taleplerinin reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, taşınmaz bedelinin ilk dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz için belirlenen bedelin düşük olduğunu, bölge itibarı ile serbest alım satım değerlerinin bilirkişilerce belirlenen bedelden çok yüksek olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; eksik ve hatalı inceleme sonucu hatalı karar verildiğini, idare tarafından el atıldığına dair yeterli delil olmadığını, davacı vekili lehine hükmedilen nispi vekâlet ücreti miktarının hatalı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; ilk dava tarihi olan 04.06.2018 tarihinden itibaren faiz işletilmesinin hatalı olduğunu, dava ilk açıldığında müvekkili kurumun tüm alacak yönünden temerrüde düşürülmediğini, davacı tarafın sadece fazlaya ilişkin hakkını saklı tuttuğunu, ayrıca harçların maktu olarak alınması kuralı getirilmişse de İlk Derece Mahkemesince harçların nispi olarak hesaplandığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile kesinleşmiş mahkeme ilamı doğrultusunda davacının işbu ek davanın açılmasında haklı olduğu, önceki tazminat davasında aldırılan bilirkişi raporundaki bakiye bedelin hükmedilmesinde bir hata yapılmadığı, saklı tutulan kısım için faiz başlangıç ilk dava tarihi olduğu anlaşılmakla tarafların istinaf başvurularının esastan reddine karar vermekle birlikte 16.11.2022 tarihli Resmî Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren 7421 Sayılı Kanun ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) madde 4 uyarınca kamulaştırmasız el atmadan kaynaklanan tazminat davalarında harcın maktu olacağı belirtildiğinden ve harca ilişkin düzenlemeler kamu düzenine ilişkin olup derhal uygulanması gerektiğinden bu doğrultuda İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiş Bölge Adliye Mahkemesince yeni bir hüküm kurulduğundan yeni karar tarihi itibarıyla yürürlükte olan tarifeye göre vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
3. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ilk davada saklı tutulan kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat bedelinin tahsiline ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 6100 sayılı Kanun’un “Kısmi Dava” kenar başlıklı 109 uncu maddesinin birinci fıkrası şöyledir;
“Talep konusunun niteliği itibarıyla bölünebilir olduğu durumlarda, sadece bir kısmı da dava yoluyla ileri sürülebilir.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
4. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu taşınmaza ilişkin taraflar arasında görülüp kesinleşen önceki davada tespit edilen bedel esas alınmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre taraf vekillerinin temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Buna karşın, kamu düzeni gereği yapılan inceleme sonucu dava konusu taşınmazın fiilen el atılan ve proje bütünlüğü gereği bedeline hükmedilen kısımları açısından 2942 sayılı Kanun'un Ek 1 inci maddesinin uygulanmasının söz konusu olmadığını, Ek-4 üncü maddesinin uygulanma imkanı da bulunmadığını, 04.11.1983 tarihinden sonra fiilen el atılan taşınmazlar için açılan davaların yasal kaynağının Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar aldığı ile 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararlarından aldığı gözetilerek nispi harca hükmedilmesi gerekirken yazılı şekilde maktu harca hükmedilmesi bozmayı gerektirmiştir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının reddine,
2. Kamu düzeni gereğince Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının harca ilişkin;
a. (B) bendinin (2) numaralı alt bendinin hükümden çıkartılarak yerine "Alınması gerekli 352.791,90 TL harçtan peşin alınan 80,70 TL harç ile 88.117,28 TL tamamlama harcı toplamı 88.197,98 TL harcın mahsubu ile bakiye 264.593,92 TL harcın 8.572,84 TL'sinin davalı ... Başkanlığından, 256.021,08 TL'sinin davalı ... Başkanlığından alınarak Hazineye irad kaydına, davacılar tarafından yatırılan 88.197,98 TL harcın 2.857,61 TL'sinin davalı ... Başkanlığından, 85.340,37 TL'sinin davalı ... Başkanlığından alınarak davacılara verilmesine," cümlesinin yazılması,
b. (C) bendinin (3) numaralı alt bendindeki “Davalı ... Belediyesinin istinaf başvurusu reddedildiğinden” ibaresinden sonra gelen kısım hükümden tümüyle çıkartılarak yerine “Alınması gereken 11.430,10 TL harçtan peşin alınan 8.653,54 TL harcın mahsubu ile bakiye 2.776,56 TL istinaf karar harcının davalı idareden alınarak Hazineye irat kaydına” cümlesinin yazılması,
c. (C) bendinin mükerrer numaralandırılan (3) numaralı alt bendindeki “Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın talebi reddedildiğinden” ibaresinden sonra gelen kısım hükümden tümüyle çıkartılarak yerine “Alınması gereken 341.361,80 TL harçtan peşin alınan 80,70 TL harcın mahsubu ile bakiye 341.281,10 TL istinaf karar harcının davalı idareden alınarak Hazineye irat kaydına” cümlesinin yazılması suretiyle kararın DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Taraflardan peşin alınan temyiz harçlarının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.