"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ve ecrimisil istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idareler vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının ecrimisil talebi yönünden usulden ve esastan, kamulaştırmasız el atmadan doğan tazminat yönünden esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekilince kamulaştırmasız el atmadan doğan tazminata yönelik olarak temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; dava konusu ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 708 ada 18 parsel sayılı taşınmazın davalı idareler tarafından kamulaştırma yapılmadığı halde fiilen el atıldığını, davacının taşınmaza paydaş olduğunu bu nedenle taşınmazın el atılan kısmının bedelinin el atma tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle, dava konusu taşınmazın ... Belediye Başkanlığının sorumluluk alanında olduğundan öncelikle davanın usulden reddine, idarece fiili el atma olmadığından esastan reddine, kabul anlamına gelmemek kaydıyla kanuna ve içtihatlara uygun olarak yöntemince bedel belirlenmesi gerektiğini belirterek davanın reddini istemiştir.
2.Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle süreaşımı ve husumet itirazında bulunarak davanın usulden reddine karar verilmesini, ayrıca ... ili, Kepez ilçesi, Atatürk Mahallesi 108 ada 18 parsel sayılı 20750,00 m² yüzölçümü taşlık çalılık olarak malikleri adına kayıtlı taşınmazın ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 18.08.1972 tarihli ve 1972/1055 Esas, 1972/894 Karar sayılı kararı gereğince 3960 m²lik sahasında ''... ve ... Havalisi Elektrik Santralleri TAŞ.” lehine irtifak hakkı tesisi yapıldığını, taşınmazın 3789 m²lik bölümünün 1989 yılında kısmi imar uygulamasına tabi tutularak aralarında eski parsel numarası olan 708 ada 18 parsel ile 5045, 8000 ve 8001 Nolu imar adalarının oluştuğunu, uygulama yapılırken düzenleme ortaklık payından oluşacak olan parsele yine 708 ada 18 parsel numarası verildiğini ve malikler adına 3960,00 m²lik irtifak hakkı parselinin oluştuğunu, daha sonra ... Belediye Encümeninin 23.08.1990 tarihli ve 4604 sayılı kararı ile İlk Encümen kararına 8000, 8001 ve 5045 adaların tamamı yazılmadığı için bu adalar için ek karar alındığını, yapılan imar uygulamasında Belediye Encümen kararında dava konusu parsel 708 ada 18 parsel olarak yazıldığı halde dağıtım cetvelinde 708 ada 1 parsel olarak yazıldığını, bu durumun sebebinin anlaşılamamakla birlikte sehven yazıldığı kanaatinde olduklarını, taşınmazın ikinci imar uygulamasında tamamının imar uygulamasına girmesinden dolayı kapatılması gerekirken düzenleme ortaklık payından oluşması gereken ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 18.08.1972 tarihli ve 1972/1055 Esas, 1972/894 Karar sayılı kararı gereğince 43960 m²lik sahasındaki irtifak parselinin hangi sebepten dolayı malikler adına oluştuğunun anlaşılamadığını belirterek davanın esastan da reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmaza park, yol, ana arter ve trafo alanı olarak el atıldığı gözetilerek park ve yol olarak el atılan bölümün Kepez Belediye Başkanlığının, ana arterde kalan bölümün ise Büyükşehir Belediye Başkanlığının sorumluluğunda olduğu kabul edilerek kamulaştırmasız el atma tazminatına hükmedilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idareler vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; davanın müvekkili idare yönünden husumet yokluğu nedeniyle reddi gerektiğini, sorumluluğun Büyükşehir Belediyesine ait olduğunu, davacıların idareye uzlaşma başvurusunda bulunmadıklarını, davacıların müvekkili idareden alacağı herhangi bir tazminat ve ecrimisil bedelinin bulunmadığını, tespit edilen bedelin de fahiş olduğunu, bilirkişilerin emsal seçimini yanlış yaptığını, taşınmaz üzerinde mahkemece irtifak hakkı kurulduğundan ecrimisil ödenmesine karar verilmesinin hatalı olduğunu, ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 108 ada 18 parsel sayılı 20750,00 m² yüzölçümlü taşlık çalılık olarak malikleri adına kayıtlı taşınmazın ... 1.Asliye Hukuk Mahkemesinin 18.08.1972 tarihli ve 1972/1055 Esas, 1972/894 Karar sayılı kararı gereğince 3960 m²lik sahasından ''... ve ... Havalisi Elektrik Santralleri TAŞ.” lehine irtifak hakkı tesisi yapıldığı, taşınmazın 3789 m²lik bölümünün 1989 yılında kısmi imar uygulamasına tabi tutularak aralarında eski parsel numarası olan 708 ada 18 parsel ile 5045, 8000 ve 8001 Nolu imar adalarının oluştuğunu, uygulama yapılırken düzenleme ortaklık payından oluşacak olan parsele yine 708 ada 18 parsel numarası verildiğini ve malikler adına 3960,00 m²lik irtifak hakkı parselinin oluştuğunu, daha sonra ... Belediye Encümeninin 23.08.1990 tarihli ve 4604 sayılı kararı ile İlk Encümen kararına 8000, 8001 ve 5045 adaların tamamı yazılmadığı için bu adalar için ek karar alındığını, yapılan İmar Uygulamasında Belediye Encümen kararında dava konusu parsel 708 ada 18 parsel olarak yazıldığı halde dağıtım cetvelinde 708 ada 1 parsel olarak yazıldığını, bu durumun sebebinin anlaşılamamakla birlikte sehven yazıldığı kanaatinde olduklarını, taşınmazın ikinci imar uygulamasında tamamının imar uygulamasına girmesinden dolayı kapatılması gerekirken düzenleme ortaklık payından oluşması gereken ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 18.08.1972 tarihli ve 1972/1055 Esas, 1972/894 Karar sayılı kararı gereğince 43960 m²lik sahasındaki irtifak parselinin hangi sebepten dolayı malikler adına oluştuğunun anlaşılamadığını, ayrıca ecrimisil bedeline her yıl itibarı ile dönem sonlarından faiz işletilmesinin de haksız ve dayanaksız olduğunu belirterek yerel mahkeme kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2.Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle: yerel mahkeme kararının usul ve kanuna aykırı olduğunu, dava konusu yerde sorumluluğun Kepez Belediyesine ait olduğunu, dava konusu parselin belediyelerinin yetki ve sorumluluk alanı içerisinde bulunmadığı gibi belediyelerince herhangi bir çalışma da yapılmadığını, taşınmaza fiilen el atılmadığını, taşınmazın tespit edilen m² birim bedelinin fahiş olduğunu, emsal kıyaslamasının hatalı olduğunu, bilirkişi raporunun hüküm kurmaya yeterli ve elverişli olmadığını belirterek yerel mahkeme kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C.Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın zemininin çimlendirilmesi suretiyle el atıldığını, arsa niteliğinde olduğu kabul edilerek, emsal karşılaştırılması yoluyla değerinin tespit edilmesinin doğru olduğunu, her iki davalı yönünden kamulaştırmasız el atma tazminatı yönünden istinaf başvurularının esastan reddine, ecrimisil yönünden ise ... Büyükşehir Belediyesi aleyhine hükmedilen ecrimisil miktarı yönünden usulden reddine, Kepez Belediye Başkanlığı aleyhine hükmedilen ecrimisil yönünden esastan reddine karar verilmiştir.
V.TEMYİZ
A.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2.Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmaya hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3.Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4.2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi.
3.Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Dava konusu 20750 metrekare yüzölçümlü, 708 ada 18 parsel sayılı taşınmazın 3960 metrekarelik bölümünde ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 18.08.1972 tarihli ve 1972/1055 Esas, 1972/84 Karar sayılı kararı ile irtifak kamulaştırması yapıldığı, 1987 yılında yapılan imar uygulamasında 3789 metrekaresinin imar düzenlemesine girdiği, 1303 metrekaresinin bağışlandığı 2486 metrekaresinin ise imar parseline tahsis edildiği, 16.961 metrekaresinin düzenleme dışında kaldığı, söz konusu 16961 m² yüzölçümlü 708 ada 18 parsel sayılı taşınmazın imar uygulaması sırasında 3960 metrekarelik bölümünün düzenleme ortaklık payı olarak ayrıldığı, ancak tapuda malikleri adına yaşamaya devam ettiği anlaşılmıştır.
3.Arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinde yöntem itibariyle bir isabetsizlik görülmemiştir.
4.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılama hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı ... vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5.Dava konusu taşınmazın tapu kaydında bulunan irtifak hakkının taşınmazın değerini olumsuz etki edeceği muhakkak olup, bu irtifak nedeniyle taşınmaz üzerinde oluşan olumsuz etki, oran ve miktarı araştırılarak, bedele yansıtılmadan eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davalı ... vekilinin diğer temyiz itirazları yerinde olduğundan, temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalı ... Belediyesi Başkanlığından peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
06.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.