"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/503 Esas, 2023/175 Karar
KARAR : Kısmen kabul
Taraflar arasındaki tapu kaydının mahkeme kararı ile iptal edilmesi nedeniyle uğranılan zararın 4721 ... ... Medenî Kanunu’nun (4721 ... Kanun) 1007 nci maddesi uyarınca tazmini davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin dava dışı üçüncü kişi ...'tan Giresun ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 28 ada 10 parsel ... taşınmazın 3/20 payını tapu kaydında haciz şerhi olmaksızın satın aldığını, ancak sonradan Tapu Müdürlüğü tarafından taşınmaz üzerinde kamu haczi bulunduğunun bildirildiğini, yapılan araştırmada müvekkili tarafından taşınmazın satın alınmasından önce hissedarlar arasında miras nedeniyle gerçekleşen intikal ve tevhit işlemi esnasında söz konusu şerhin kaldırıldığını, müvekkiline haciz şerhi kısıtlaması olmaksızın taşınmazın satıldığını, müvekkili tarafından Giresun 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/38 Esas ... dosyasında şerhin terkini davası açıldığını, Hazine tarafından müvekkiline karşı gerçekte üzerinde kamu haczi bulunduğu için satılmaması gereken 3/20 payın iptal edilerek eski malik adına tapuya kayıt ve tesciline ilişkin açılan davanın şerhin terkini davası ile birleştirildiğini, öncelikli taleplerinin şerhin terkinine ilişkin tapu sicilinin düzeltilmesi davasının müvekkili lehine sonuçlanması olduğunu, ancak mahkemece aksi kanaatte olunması halinde iyiniyetle tapu sicilindeki kayda güvenen müvekkilinin bu sebeple uğradığı zararın tazminini tazminini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazda davacıya ait 3/20 payın iptal edilerek eski malik adına tapuya kayıt ve tesciline ilişkin açtıkları davanın Giresun 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/38 Esas ... dosyası ile birleştirildiğini, davanın halen devam ettiğini, dava sonuçlanmadan eldeki davanı açılmasının haksız olduğunu, 3/20 oranındaki payın önceki maliki olan ...'un payına 25.05.2009 tarihinde Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü tarafından kamu haczi konulduğunu, ancak diğer paydaşlardan ... ...'un vefatı üzerine intikal ve tevhit işlemi esnasında sehven haczin yeni paya işlenmesinin unutulduğunu, haciz şerhi olmaksızın hissenin davacıya satıldığını, satış işleminden sonra kamu haczi olduğunun fark edildiğini, Tapu Müdürlüğünce alıcı ... ile satıcı ...'a durum izah edilerek bu durumun düzeltilmesi gerektiğinin bildirildiğini, satıcı ...'un Devlet alacaklarının yapılandırılması işlemine müracaat edeceğini bu nedenle yıl sonuna kadar beklenmesini talep ettiğini, tarafların bu hususta anlaşmasına rağmen süre sonunda gerekli işlemler yapılmadığından taraflara tebligat yapılarak beyanlar hanesine şerh konulduğunu, eldeki davanın açılmasının iyiniyetli olunmadığını gösterdiğini, talep edilen tazminat bedelinin yüksek olduğunu, davanın öncelikle usulden, olmadığı takdirde esastan reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 11.05.2016 tarihli ve 2015/416 Esas, 2016/326 Karar ... kararı ile davanın kısmen kabulüne ve taşınmazın gerçek bedelinin 4721 ... Kanun'un 1007 nci maddesi uyarınca davalı Hazineden tahsiline karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin 11.05.2016 tarihli ve 2015/416 Esas, 2016/326 Karar ... kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan temyiz incelemesi sonucunda; dava konusu taşınmaz arsa niteliğinde olup, arsaların bedelinin değerlendirme gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre hesaplanmasının zorunlu olduğu, hükme esas bilirkişi raporunda bu yönteme uyulmaksızın piyasa araştırmasına göre soyut ifadelerle dava konusu taşınmaza değer biçildiğinden bu rapora göre hüküm kurulmasının mümkün olmadığı ve Mahkemece reddedilen kısım üzerinden davalı Hazine lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğinin gözetilmemesinin doğru görülmediği gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile ilk kararın sadece davalı Hazine vekilinin temyizi üzerine bozulduğu dikkate alınmak suretiyle usulî kazanılmış hak ilkesi gözetilerek bozma öncesindeki tazminat bedeli üzerinden davanın kısmen kabulüne ve taşınmazın gerçek bedelinin 4721 ... Kanun'un 1007 nci maddesi uyarınca davalı Hazineden tahsiline karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde özetle; satıcı ...un haczin varlığını bildiği halde bunu söylemeyerek işlemin hatalı yapılmasına sebebiyet verdiğini, bu durumun illiyet bağını kestiğini, bu nedenle idarenin sorumluluğunun bulunmadığını, emsal karşılaştırmasının kanunun aradığı şartlara uygun olarak yapılmadığını, dava konusu taşınmazın satış bedelinin resmi senette 60.000 TL olduğunu, alıcı olan davacının resmi belge niteliğindeki bu belgede beyan ettiği bedelin geçerli kabul edilmesi gerektiğini, kimsenin kendi kusurundan kaynaklanan alacağı talep edemeyeceğini, hükmedilen tazminata dava tarihi yerine değerlendirme tarihi olan 08.05.2014 tarihinden itibaren faize hükmedilmesinin hatalı olduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak 4721 ... Kanun’un 1007 nci maddesi uyarınca tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 ... Kanun) geçici 3 üncü maddesi gereği yürürlükte bulunan 1086 ... Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 ... Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 ... Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 4721 ... Kanun’un 1007 nci maddesinin birinci fıkrası.
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 18.11.2009 tarihli ve 2009/4-383 Esas, 2009/517 Karar ... ilâmında tapu işlemlerinin kadastro tespit işlemlerinden başlayarak birbirini takip eden işlemler olduğu, tapu kütüğünün oluşumu aşamasındaki kadastro işlemleri ile tapu işlemleri bir bütün oluşturduğundan bu kayıtlarda yapılan hatalardan 4721 ... Kanun’un 1007 nci maddesi anlamında Devletin sorumlu olduğunun kabulünün gerektiği, Devletin sorumluluğunun kusursuz sorumluluk olduğu, bu işlemler nedeniyle zarar görenlerin 4721 ... Kanun’un 1007 nci maddesi gereğince zararlarının tazmini için Hazine aleyhine adlî yargıda dava açabilecekleri belirtilmiştir.
4. 4721 ... Kanun’un 1007 nci maddesi uyarınca kabul edilen Devletin sorumluluğu, tapu sicilinin önemi ve kişilerin bu sicile olan ... duygularını sağlamak bakımından aynî hakkının saptanması, herkese açık tutulmasında tekel ... sağlayan bir sicil olması esasına dayanmaktadır. Bu sorumluluk, asıl ve nesnel (objektif) bir sorumluluk olduğundan zarara uğrayan zararının ödetilmesini doğrudan Devletten isteyebilir.
5. 4721 ... Kanun’un 1007 nci maddesi gereğince açılan davalarda, tapu kaydının iptali nedeniyle tapu sahibinin oluşan gerçek zararı neyse tazminatın miktarı da o kadar olmalıdır. Gerçek zarar, tapu kaydının iptali nedeniyle tapu malikinin mal varlığında meydana gelen azalmadır. Tazminat miktarı zarar verici eylem gerçekleşmemiş olsaydı zarar görenin mal varlığı ne durumda olacak idiyse aynı durumun tesis edilebileceği miktarda olmalıdır. Zarara uğrayan kişinin gerçek zararı ise tazminat miktarının belirlenmesinde esas alınacak değerlendirme tarihine göre belirlenecek olup bu tarihe göre tapusu iptal edilen taşınmazın niteliği ve değeri belirlenmelidir. Taşınmazın niteliği arazi ise net gelir metodu yöntemi ile arsa vasfında ise değerlendirme gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre hesaplanması suretiyle gerçek değer belirlenmelidir.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 ... Kanun'un 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu Giresun ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 21 ada 28 parsel ... 272 m² yüzölçümlü kargir ev vasıflı taşınmazın Hazine tarafından açılan dava sonucunda Giresun 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/38 Esas, 2016/106 Karar ... ilamı ile yolsuz tescil gerekçesiyle tapu kaydının iptali ile eski maliki adına tesciline karar verildiği, kararın temyiz incelemesinden geçerek Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin 2018/5029 Esas, 2018/15836 Karar ... kararı ile onandığı ve 24.12.2018 tarihinde kesinleştiği anlaşılmaktadır.
3. Dava konusu taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi ve ilk kararın sadece davalı Hazine vekilinin temyizi üzerine bozulduğu dikkate alınmak suretiyle usulî kazanılmış hak ilkesi gözetilerek bozma öncesindeki tazminat bedeli üzerinden davanın kısmen kabulü ile taşınmazın gerçek bedelinin 4721 ... Kanun’un 1007 nci maddesi gereğince davalı Hazineden tahsiline karar verilmesi yerindedir.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Hazine vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Davalı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
14.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.