"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/613 Esas, 2023/187 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Diyarbakır 5. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/128 Esas, 2021/12 Karar
Taraflar arasındaki 4650 ... Kanun'la değişik 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın tapudan yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Diyarbakır ili, Yenişehir ilçesi, Yukarınasırlar Mahallesi 101 ada 5 parsel ... taşınmazın kamulaştırılan bölümünün (ifrazla 101 ada 51 parsel) bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın tapudan yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı cevap dilekçesinde özetle; taşınmazın arsa veya arsa vasıflı olarak değerlendirilmesi gerektiğini, Diyarbakır ilinin gelişme gösterdiği TOKİ ve diğer özel girişimciler tarafından çok sayıda konut projelerinin yapıldığı istikamette Diyarbakır-Elazığ şehirlerarası yolu üzerinde olduğunu, taşınmazın yakınında Organize Sanayi Bölgesi, Karayolları 92. Şube Şefliği, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanlığı Hayvan Koruma Barınağı, Yeni Lojistik Merkezi ve Tekstil Organize Sanayi Bölgesi alanı yer aldığını, yanı başında restoran, fabrika, mobilya teşhir atölyesi, beton santralleri, akaryakıt istasyonu, ticari amaçlı hayvancılık tesisleri bulunduğunu, bunun yanı sıra taşınmazın belediyeye ait Devegeçidi piknik alanı ve dubleks niteliğindeki çok sayıda konutun bulunduğu alanın karşısında olduğunu, taşınmazın kamulaştırılan kısmından arta kalan bölümünde ciddi değer düşüklüğü oluştuğunu, dava konusu taşınmazın karşısında viyadük yapılması nedeniyle taşınmazın manzarasının kısmen kapandığını ve ileride taşınmaz üzerindeki yapılaşmayı olumsuz etkilediğini, kamulaştırmadan arta kalan bölümlerindeki değer düşüklüğünün hesaplanıp kamulaştırma bedeline eklenmesi gerektiğini, ... ve hakkaniyete uygun bedelin tespiti ile davaya konu taşınmaza fiilen el atıldığından el koyma tarihinden işleyecek olan kamu alacakları için öngörülen en yüksek faiziyle birlikte davacıdan tahsiline, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile tapudan yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan raporunun kanuna ve hukuka aykırı olduğunu, dava konusu taşınmazın kuru tarım arazisi vasfında olup tarla sebzeciliğine elverişli olmadığını, bilirkişilerce elde edilebilecek ürün miktarı, ürün bedeli ve gelirlerin yüksek, masrafların düşük hesaplandığını, kapitalizasyon faiz oranının sulu tarım arazisine göre alınmasının yerinde olmadığını, % 200 objektif değer artışının fahiş olduğunu, kapitalizasyon faiz oranı ile objektif değer artış oranının belirlenmesinde dikkate alınan özelliklerin benzer olmaması gerektiğini, kamulaştırmadan arta kalan kısmında, taşınmazdan yol geçmesi nedeni ile değer artışı meydana geldiğini, taşınmazın değerinin çok yüksek hesaplandığını ileri sürmüştür.
2.Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle, dava konusu taşınmazın arsa olduğunu, kamulaştırmadan arta kalan alanda değer kaybı oluşmadığına dair değerlendirmesinin yerinde olmadığını, dava konusu taşınmazdan yol ve kavşak yapıldığında yolun kotu yükseleceğinden taşınmazın arta kalan kısmında "değer azalışı" meydana geleceğini, objektif değer artışı oranın taşınmazın konum ve özelliklerine göre düşük uygulandığını, hükmün 5 inci bendinin derhal ödeme ilkesine aykırı olduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile sulu tarım arazisi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri üzerinden değer biçilmesine ilişkin İlk Derece Mahkemesince verilen kararın usul ve kanuna uygun olduğu, aynı bölgeden intikal eden ve Yargıtay denetiminden de geçen yakın taşınmazlar için başka dosyalardan takdir edilen bedeller ile uyumlu şekilde bedel takdir edildiği, dava konusu parsel numarasının 51 olarak belirtilmesi gerekirken maddi hata sonucu 50 yazılması doğru değilse de, hüküm infaz edildiğinden ve mahallinde düzeltilebilir olduğu anlaşıldığından tarafların istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiştir.
2.Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 ... Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net geliri üzerinden bilimsel yolla değer biçilmek suretiyle ... ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesi, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile tapudan yol olarak terkinine karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davalıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.