"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1470 Esas, 2023/693 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Akyazı Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/444 Esas, 2021/1067 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın tapudan yol olarak terkini istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare, davalılar ... vd. ile davalılar ... vd. vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare, davalılar ... vd. ve davalılar ... vd. vekillerince temyiz edilmekle süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Sakarya ili, Akyazı ilçesi, ... Mahallesi 102 ada 13 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın tapudan yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı kurumca yapılan tespiti kabul etmediklerini, teklif edilen meblağların çok düşük olduğunu, kamulaştırma nedeniyle müvekkilinin zarara uğrayacağını beyan ederek, Mahkemece yapılacak keşif sonucu kamulaştırma bedelinin tespit edilmesini, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin karşı tarafa yükletilmesini talep ettiklerini beyan etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın kamulaştırılan kısmının davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare, davalılar ... vd. ve davalılar ... vd. vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişi raporunda fahiş kamulaştırma bedeli tespit edildiğini, Yargıtay içtihatlarına göre objektif değer artırıcı unsur olarak kabul edilen özelliklerin kapitalizasyon faizinin belirlenmesine esas unsurlar olduğundan belirlenen bedele ayrıca %160 objektif değer artırıcı unsur sebebiyle ilave yapılmasının uygun olmadığını, tescil işlemlerinin yerine getirilebilmesi için 5 numaralı bentteki maddi hatanın giderilmesi gerektiğini belirterek yerel mahkeme kararının bedel yüksekliği sebebiyle kaldırılmasına ve yeniden yargılama yapılarak itirazları gözönünde bulundurularak davanın kabulüne, müvekkili idarenin her türlü harçtan muaf olması sebebiyle teminatsız olarak icranın ertelenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın 1. sınıf tarım arazisi olmasına rağmen 2. sınıf tarım arazisi olarak kabul edilerek taşınmazın değerinin düşük tespit edildiğini, münavebe ürünlerinden buğday ve mısırın verim değerlerinin oldukça düşük tespit edildiğini, raporda alınan münavebe ürünlerinin değerlerinin düşük alındığını, raporda belirlenen münavebe ürünlerinin maliyet bedelinin çizelgede gösterilen brüt gelirin 1/3'ünden fazla olduğunu, bu durumun Yargıtay İçtihatlarına aykırı olduğunu, kapitalizasyon faiz oranının %4 olması gerekir iken %4,5 olarak belirlenmesinin hatalı olduğunu, idare kıymet takdir raporunda kamulaştırdığı tarlanın kapitalizasyon faiz oranını %4 olarak hesapladığını, taşınmazın konumu ve nitelikleri dikkate alındığında objektif değer artış oranının %200'den fazla olması gerektiğini, dava konusu taşınmaza belirlenen bedelin çok düşük olduğunu belirterek, yerel mahkeme kararının kaldırılmasını karar verilmesini talep etmiştir.
3. Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın 1. sınıf tarım arazisi olmasına rağmen 2. sınıf tarım arazisi olarak kabul edilerek taşınmazın değerinin düşük tespit edildiğini, taşınmazdan elde edilecek net gelir hesaplanırken bilirkişilerce münavebe ürünlerine düşük değerler alındığını, münavebede kullanılan ürünlerin en düşük gelir getirecek ürünlerden seçildiğini, taşınmazın verim miktarının bilirkişi raporunda tespit edilen değerlerin üzerinde olması gerektiğini, yılda 3 kez ürün alınabilen yerler için %3 oranında kapitalizasyon faiz oranı belirlenirken dava konusu taşınmaz için en az %3,5 - %4 kapitalizasyon faiz oranı belirlenmesi hakkaniyete uygun olduğu hâlde, dava konusu taşınmaz için bu oranın %4.5 belirlenmesinin kabul edilebilir olmadığını, taşınmazın nitelikleri ve konum özellikleri dikkate alındığında objektif değer artış oranının %200'den fazla olması gerektiğini, bu gerekçeleri karşılayacak şekilde yeniden bilirkişi raporu alınması gerektiğini belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesinin 2942 sayılı Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği, dava konusu taşınmazın keşif tutanağı ve bilirkişi raporu ile tespit edilen nitelikleri dikkate alındığında taşınmazın arazi olarak kabulünün yerinde bulunduğu, hükme esas alınan bilirkişi raporunda uygulanan kapitalizasyon faizi oranı, objektif değer artış oranı ve arta kalan kısımda ki değer azalış oranının taşınmazın nitelik ve konumuna uygun düştüğü gerekçesiyle davacı idare, davalılar ... vd. ve davalılar ... vd. vekillerinin istinaf başvurularının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin bir numaralı alt bendi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare, davalılar ... vd. ve davalılar ... vd. vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; tescil işlemlerinin yerine getirilebilmesi için hükmün eki sayılan fen bilirkişi raporunun doğru yazılmasına karar verilmesi gerektiğini, objektif değer artışı uygulanmasının uygun olmadığını ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
3. Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesi, dava konusu taşınmazın kamulaştırılan kısmının davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak tapudan terkinine karar verilmesi yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılama hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre, davacı idare, davalılar ... vd. ve davalılar ... vd. vekillerinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Hükme esas alınan fen bilirkişi raporu 24.05.2021 tarihli ... tarafından tanzim edilen rapor olmasına rağmen maddi hata sonucu yanlış fen bilirkişi raporunun hükmün eki sayılması bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare, davalılar ... vd. ve davalılar ... vd. vekillerinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare, davalılar ... vd. ve davalılar ... vd. vekillerinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının; (5) numaralı bendinde bulunan " ... " kelimelerinin hükümden çıkartılmasına yerine "..." kelimelerinin yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Temyiz eden davalılardan peşin alınan temyiz harçlarının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
15.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.