"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/611 Esas, 2023/185 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Diyarbakır 5. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/130 Esas, 2021/8 Karar
Taraflar arasındaki 4650 ... Kanun'la değişik 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın taşınmazın tapudan yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Diyarbakır ili, Yenişehir ilçesi, ... Mahallesi 102 ada 1 parsel ... taşınmazın kamulaştırılan bölümünün bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın tapudan yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı cevap dilekçesinde özetle; taşınmazın arsa veya arsa vasıflı olarak değerlendirilmesi gerektiğini, taşınmazın Diyarbakır Valiliğine 17 km, fiili konut alanına 1 km uzaklıkta olduğunu, belediye hizmetlerinden yol, su, çöp toplama, ulaşım, elektrik ve diğer hizmetlerden faydalandığını, Diyarbakır-Elazığ karayoluna bitişik olduğunu, tapu kayıtlarında tarla vasfında olmakla birlikte arsa olarak alınıp satıldığını, fiili olarak fabrika, işyeri, konut ve çeşitli tesis alanı olarak kabul edildiğini, taşınmazın ... ve hakkaniyete uygun gerçek karşılığının belirlenmesi gerektiğini, gelir metodu üzerinden değer belirlenmesi halinde kapitalizasyon faizinin %3 olarak alınması gerektiğini, taşınmazın sulu olması bakımından sebze münavebesinin uygulanması gerektiğini, taşınmazın gerçek ve hakkaniyete uygun bedelinin belirlenmesini, yargılama giderleri ve avukatlık ücretinin davacı tarafa yükletilmesini, tespit edilecek kamulaştırma bedeline dava tarihinden itibaren en yüksek faizin uygulanmasına karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile tapudan yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan raporun kanuna ve hukuka aykırı olduğunu, dava konusu taşınmazın kuru tarım arazisi vasfında olup tarla sebzeciliğine elverişli olmadığını, bilirkişilerce elde edilebilecek ürün miktarı, ürün bedeli ve gelirlerin yüksek, masrafların düşük hesaplandığını, kapitalizasyon faiz oranının sulu tarım arazisine göre alınmasının yerinde olmadığını, % 200 objektif değer artışının fahiş olduğunu, kapitalizasyon faiz oranı ile objektif değer artış oranının belirlenmesinde dikkate alınan özelliklerin benzer olmaması gerektiğini, kamulaştırmadan arta kalan kısmında, taşınmazdan yol geçmesi nedeni ile değer artışı meydana geldiğini, taşınmazın değerinin çok yüksek hesaplandığını ileri sürmüştür.
2.Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle, dava konusu taşınmazın arsa olduğunu, kamulaştırmadan arta kalan alanda değer kaybı oluşmadığına dair değerlendirmenin yerinde olmadığını, dava konusu taşınmazda yol ve kavşak yapıldığında yolun kotu yükseleceğinden taşınmazın arta kalan kısmında "değer azalışı" meydana geleceğini, objektif değer artışı oranın taşınmazın konum ve özelliklerine göre düşük uygulandığını, hükmün 5 inci bendinin derhal ödeme ilkesine aykırı olduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile sulu tarım arazisi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri üzerinden değer biçilmesine ilişkin İlk Derece Mahkemesince verilen kararın usul ve kanuna uygun olduğu, aynı bölgeden intikal eden ve Yargıtay denetiminden de geçen yakın taşınmazlar için başka dosyalardan takdir edilen bedeller ile uyumlu şekilde bedel takdir edildiği anlaşıldığından tarafların istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiştir.
2.Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 ... Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net geliri üzerinden bilimsel yolla değer biçilmek suretiyle ... ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesi, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile tapudan yol olarak terkinine karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davalıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.