"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1305 Esas, 2023/577 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Yenişehir Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/306 Esas, 2021/581 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın eski hale getirilmesi ve ecrimisil istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulü ile eski hale getirme ve ecrimisil bedeline karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulü ile el atma tazminatının tespiti ile davalı idareden tahsiline ve ecrimisile karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulü ile el atma tazminatının tespiti ile davalı idareden tahsiline ve ecrimisile karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Bursa ili, Yenişehir ilçesi, ... Mahallesi 113 ada 3 ve 7 parsel sayılı taşınmazların müvekkillerine ait olduğunu, davalı idare tarafından karayolu yapım suretiyle müvekkillerine ait taşınmazlar için 2011 yılından itibaren muvakkat işgal anlaşması yaparak bu işgal ettiği kısımlara karayolu malzemesi döktüğünü, beton temel ve taş duvar yaptığını, yolun tamamlanması sonrasında taşınmazların eski hale getirileceği hususunda anlaştıklarını, ancak taşınmazları eski haline getirmeden ayrıldıklarını, taşınmazın eski haline getirilmesini ve ecrimisil bedelini davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçelerinde özetle; dava konusu taşınmazlar hakkında 18.02.1331 tarihli Menafi Umumiye Müteallik Hususat İçin Efrada Ait Arazi ile Taşocaklarının Muvakkaten Sureti İşgal Hakkında Kanunu'nun 1 inci maddesi uyarınca geçici işgal kararı verildiğini, Bursa İl İdare Kurulu tarafından 24.03.2011 onay tarihli 3 yıl süreli olarak verilen kararın 12.12.2014 onay tarihli karar ile 1 yıl uzatıldığını ve tüm bu süreler için ödeme yapıldığını, bundan sonraki aşamalar için ise taşınmaza haksız el atıldığı iddiasını kabul etmediklerini, durumun Mahkemece yapılacak keşif incelemesi sonrasında ortaya çıkacağını, talep edilen tazminatın fahiş olduğunu ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulüne, el atma tazminatının tespiti ile davalı idareden tahsil edilerek davacı tarafa ödenmesine ve ecrimisile karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazı fiilen kullanan yüklenici ... İnşaat Ticaret ve Sanayi A.Ş.’nin eski hale getirmeye hazır olduğunu, ancak davacı tarafın şirket yetkililerini taşınmaza sokmaması sebebiyle eski hale getirilemediğini, dava konusu taşınmaza kalıcı ve sahiplenme maksadıyla el atılmadığını, geçici işgal durumu mevcut olduğunu, bir zarar varsa dahi müvekkili idarenin değil aralarındaki sözleşme gereği yüklenici firma olan ... İnşaat Ticaret ve Sanayi A.Ş.’nin sorumlu olduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazların eski hale getirme bedelinin kamulaştırma bedelinden yüksek olması nedeniyle, eski hale getirme bedeline değil, taşınmazların kamulaştırmasız el atma nedeniyle tapusunun iptali ile davalı idare adına tesciline ve kamulaştırmasız el atma bedeline hükmedilmesi gerekeceğinden kaldırma kararı verildiği, İlk Derece Mahkemesince yeniden yapılan yargılama sonucunda, kamulaştırmasız el atma ve ecrimisil tazminatına karar verildiği, el atmanın kalıcı olduğu ve eski hale iade bedelinin kamulaştırmasız el atma tazminatından fazla olduğu dikkate alındığında davalı idare vekilinin istinafının reddine karar verildiği, ancak davalı idare harçtan muaf olduğundan davalı idare aleyhine harca hükmedilmemesi gerektiğini, bu hususun kamu düzenine ilişkin olup resen dikkate alınması gerektiği gerekçesiyle davalı idare vekilince yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne, el atma tazminatının tespiti ile davalı idareden tahsil edilerek davacı tarafa ödenmesine ve ecrimisile karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin tahsili ile ecrimisil hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 125 inci maddesinin ikinci fıkrası, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dairemizin yerleşmiş uygulamaları doğrultusunda, kamulaştırmasız el atılan dava konusu Bursa ili, Yenişehir ilçesi, ... Mahallesi 113 ada 3 ve 7 parsel sayılı taşınmazlara yönelik eski hale getirme davasında dava konusu taşınmazların davalı tarafından el atılan bölümünün bedeli ile eski hale getirme masraflarının karşılaştırmasının yapılarak, eski hale getirme masraflarının yer bedelinden fazla olduğu dikkate alınmak suretiyle el konulan kısmın zemin bedelinin davalı idareden tahsiline ve el konulan bölümün davacı adına olan tapu kaydının iptali ile davalı idare adına tesciline hükmedilmesi yerindedir.
3. Buna karşın; yargılama devam ederken dava konusu 113 ada 7 parsel sayılı taşınmazın 27.04.2023 tarihli 8358 yevmiye numaralı satış işlemi ile dava dışı Şerefiye Kaygısız isimli şahsa satıldığı tespit edilmiş olup, 6100 sayılı Kanun'un 125 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre, davanın açılmasından sonra, dava konusunun davacı tarafından devredilecek olması halinde, devralmış olan kişinin, görülmekte olan davada davacı yerine geçeceği ve davanın kaldığı yerden itibaren devam edeceği düzenlendiğinden, mahkemece davacı sıfatıyla yeni malikin davaya devam edip etmeyeceği sorularak sonucuna göre karar verilmesinin gerekmesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davalı idare vekilinin temyiz itirazının kabulü ile temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.