"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/409 Esas, 2018/499 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki yargılamanın iadesi davasında yapılan yargılama sonunda Mahkemece yargılama iadesi talebinin kabulü ile yenilenmesi istenilen kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasında verilen hükmün iptaline ve davanın hak düşürücü süre nedeniyle reddine karar verilmiştir.
Kararın davacılar vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Dairemizce kararın bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya direnme kararı verilmiştir.
Mahkemenin direnme kararı davacılar vekilince temyiz edilmekle; dosya Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna sunulmuş, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca direnme kararının bozulmasına karar verilmiş, yargılamanın yenilenmesini talep eden idare vekili karar düzeltme isteminde bulunmuş, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca karar düzeltme talebinin kabulü ile direnme kararının bozulmasına ilişkin kararın kaldırılmasına, direnme kararının yerinde olduğu değerlendirilerek yargılamanın yenilenmesini talep eden idare vekilinin diğer temyiz itirazlarına ilişkin inceleme yapılmak üzere dosya Dairemize gönderilmiş olmakla Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Yargılamanın iadesini isteyen idare vekili talep dilekçesinde özetle; dava konusu İstanbul ili, Bakırköy ilçesi, Kartaltepe Mahallesi ... ada 33 parsel sayılı taşınmazın paydaşları tarafından müvekkili idare aleyhine açılan davada Bakırköy 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/38 Esas, 2013/191 Karar sayılı kararı ile dava konusu taşınmazın tapu kaydının iptali ile krokide (A) harfiyle gösterilen kısmın yol olarak terkinine, (B) harfiyle gösterilen kısmın ise müvekkili idare adına tapuya tesciline karar verildiğini, kararın 30.06.2014 tarihinde derecattan geçerek kesinleştiğini, karşı taraf vekilince mahkeme kararının İstanbul 9. İcra Müdürlüğünün 2014/19005 sayılı dosyası ile 737.200,00 TL tutarındaki asıl alacak olan kamulaştırmasız el atma bedelinin tahsili için takibe konulduğunu, yargılama sırasında dava konusu taşınmazla ilgili olarak mahkemenin 20.09.2010 tarihli ve 2010/38 sayılı yazısı ile Bakırköy Belediye Başkanlığından taşınmazın kamulaştırılıp kamulaştırılmadığının sorulduğunu, ancak gelen cevabi yazıda taşınmazla ilgili herhangi bir bilgi ve belgenin bulunmadığının bildirildiğini, kararın kesinleşmesinden sonra Bakırköy Tapu Müdürlüğünün 24.11.2014 tarihli yazısı ile taşınmazın tapu kayıtları üzerinde bulunan kamulaştırma şerhi ile ilgili herhangi bir işlem dosyası olup olmadığının Bakırköy Belediye Başkanlığından sorulduğunu, gelen cevabi yazıda taşınmazın daha önce Bakırköy Belediye Başkanlığınca 13.11.1985 tarihli ve 2100 sayılı encümen kararı ile kamulaştırmaya tabi tutulduğu ve yapılan işlemlere müteakiben taşınmaz bedelinin T.C. Ziraat Bankası Sefaköy Şubesine bloke edildiği, aynı şubenin 10.08.2010 tarihli ve 1847-845 sayılı yazısı ile de 139 ada 33 parsel malikine ödendiğinin bildirildiğini öğrendiklerini, böylelikle mahkeme kararının dayanağının ortadan kalktığını ve kararı tamamen değiştirecek nitelikte bir durumun ortaya çıktığını bildirerek Bakırköy 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin 30.06.2014 tarihinde kesinleşen 2010/38 Esas 2013/191 Karar sayılı dosyası yönünden yargılamanın yenilenmesi ile kararın tamamen kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar (karşı taraf) vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkillerine ait olan dava konusu taşınmaza ilişkin olarak davalı ... Belediyesi aleyhine kamulaştırmasız el atmadan kaynaklı tazminat davası açtıklarını, yapılan yargılama sonucu davanın kabulüne karar verilerek kararın derecattan da geçmek suretiyle kesinleştiğini, hüküm kesinleştikten sonra aynı taraflar arasında aynı konuda ve aynı sebebe dayanılarak yeni bir dava açılamayacağını, yargılamanın yenilenmesi sebeplerinin kanunda tahdidi olarak sayıldığını, davalı idare vekilinin yargılamanın yenilenmesi talebinin 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 375 inci maddesinde sayılan tahdidi sebeplerin hiçbirine girmediği gibi süresinde de olmadığını, yargılamanın iadesinin talep edilebilmesi için hükmün kesinleşmesinden sonra ele geçirilen ancak yargılama esnasında mevcut olan belgenin hükmü etkileyebilecek nitelikte olması gerektiğini, davalı tarafın yargılamada kendisine üstünlük sağlayacak belgeyi kusuru olmaksızın elde edememiş ve bu nedenle de mahkemeye sunamamış olması gerektiğini, oysa yargılama aşamasında yerel mahkeme tarafından hem Bakırköy Belediye Başkanlığına, hem de davalı ... Başkanlığına müzekkere yazılarak dava konusu taşınmazda kamulaştırma yapılıp yapılmadığının sorulduğunu ve dava konusu taşınmazın usulüne uygun olarak kamulaştırılmadığının ispatlandığını, talebin üç aylık süre içinde yapılmadığını bildirerek yargılamanın yenilenmesi talebinin reddini savunmuştur.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 22.12.2015 tarihli ve 2015/18 Esas, 2015/545 Karar sayılı kararı ile her ne kadar hüküm kesinleşmiş ise de infaz aşamasında davalı idarenin işlemler için yapmış olduğu başvuru esnasında Bakırköy Belediye Başkanlığından temin edilen belgelere göre dava konusu taşınmazın muris ... sağ iken kamulaştırıldığı ve kamulaştırma bedelinin murise 04.06.1986 tarihinde ödendiği sabit olmakla, karşı tarafın davasının yasal hak düşürücü süre içinde açılmadığı gerekçesiyle yargılamanın iadesi isteminin kabulüne, mahkemenin kesinleşen 2010/38 Esas, 2013/191 Karar sayılı 19.03.2013 tarihli hükmünün iptaline, açılan davanın hak düşürücü süre nedeniyle reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin 22.12.2015 tarihli ve 2015/18 Esas, 2015/545 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davalılar (karşı taraf) vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 25.04.2017 tarihli ve 2016/16301 Esas, 2017/11715 Karar sayılı kararı ile dava konusu taşınmazın 13.11.1985 tarihli ve 2100 sayılı davalı Bakırköy Belediye Başkanlığınca kamulaştırmaya tabi tutulduğu, taşınmazın bedelinin T.C. Ziraaat Bankası Sefaköy Şubesine süresince bloke edildiği ve bedelin kısmen ödendiği, buna dair belgelerin yeni ele geçirildiğinden bahisle davalı idarece yargılamanın yenilenmesi ve kararın kaldırılması istenmiş ise de kamulaştırmayı yapan idare davalı Bakırköy Belediye Başkanlığı olup, kendinde olan belgeleri elde etmesinin elinde olmayan sebeplerle ele geçirilemeyen belge olarak kabulü mümkün olmadığından, 6100 sayılı Kanun'un 375 inci maddesinin (a) bendinde yazılı nedenlerle yargılamanın iadesi istenilemeyeceğinden talebin reddi yerine, yazılı gerekçelerle kabulüne karar verilmesinin doğru görülmediği gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Verilen Direnme Kararı
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile önceki karardaki gerekçeye ek olarak; yargılama aşamasında Bakırköy Belediye Başkanlığına kamulaştırma olup olmadığı, var ise belgelerin gönderilmesinin istenilmesine rağmen Mahkemece yazılan yazıya kamulaştırma işleminin yapılmadığı yönünde cevap verildiği, davalı ... ile dava dışı Bakırköy Belediye Başkanlığının farklı tüzel kişilik oldukları gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar (karşı taraf) vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar (karşı taraf) vekili temyiz dilekçesinde özetle; yargılamanın yenilenmesi sebeplerinin kanunda tahdidi olarak sayıldığını, davalı idare vekilinin yargılamanın yenilenmesi talebinin 6100 sayılı Kanun'da sayılan tahdidi sebeplerin hiçbirine girmediğini, davalı idarenin "aleyhine hüküm verilen tarafın elinde olmayan nedenlerle elde edilemeyen bir belge" sebebine dayandığını, Mahkemece direnme kararı ile kamulaştırma bedelinin müvekkillerin murisine ödendiğinin kabul edildiğini, ancak ödemeyi ispata elverişli hiçbir belge veya makbuz bulunmadığını, ilgili banka tarafından manuel tutulan kayıtlar üzerinden tespit yapıldığını, yargılama aşamasında Bakırköy Belediye Başkanlığına müzekkere yazılarak dava konusu taşınmazda kamulaştırma yapılıp yapılmadığının sorulduğunu, müzekkereye cevaben "konu ile ilgili herhangi bir bilgi ve belge bulunmadığı" bildirildiğini, kesinleşme tarihine kadar da bedelin ödendiğine dair herhangi bir belge ibraz edilmediğini, ayrıca talebin üç aylık süre içinde yapılmadığını bildirerek yargılamanın yenilenmesi talebinin reddi gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Dairemizce Yapılan İnceleme Sonucu Dosyanın Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna Gönderilmesi Kararı
Dairemizin 04.04.2019 tarihli ve 2019/1815 Esas, 2019/6419 Karar sayılı kararı ile Dairemizce verilen 25.04.2017 tarihli ve 2016/16301 Esas, 2017/11715 Karar sayılı bozma kararı usul ve kanuna uygun bulunmuş olup, Mahkemece verilen direnme kararının yerinde olmadığı anlaşıldığından, temyiz incelemesinin yapılmak üzere dosyanın 6763 sayılı Kanun'un 43 üncü maddesi ile değişik 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin beşinci fıkrası uyarınca yetkili ve görevli Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna gönderilmesine karar verilmiştir.
D. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Temyiz İncelemesi Kararı
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 27.09.2022 tarihli ve 2019/5-392 Esas, 2022/1150 Karar sayılı kararı ile davalılar (karşı taraf) vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile değişik gerekçeyle direnme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
E. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Karar Düzeltme İncelemesi Kararı
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 10.05.2023 tarihli ve 2022/5-1265 Esas, 2023/437 Karar sayılı kararı ile yargılamanın yenilenmesini talep eden (davalı idare) vekilinin karar düzeltme isteminin kabulü ile Genel Kurulun direnme kararının bozulmasına ilişkin 27.09.2022 tarihli ve 2019/5-392 Esas, 2022/1150 karar sayılı kararının kaldırılmasına, direnme kararının yerinde olduğu gerekçesiyle yargılamanın yenilenmesini talep eden idare vekilinin diğer temyiz itirazları ile ilgili inceleme yapılmak üzere dosyanın Dairemize gönderilmesine karar verilmiştir.
F. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, taraflar arasında görülüp kesinleşen kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasına ilişkin yargılamanın iadesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesi gereği yürürlükte bulunan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 sayılı Kanun) 445 ilâ 454 üncü maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Yargılamanın yenilenmesini talep eden idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Yargılamanın yenilenmesini talep eden idareden peşin harç ve temyize başvurma harçlarının alınarak Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
12.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.