"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1326 Esas, 2023/354 Karar
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kahta 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/274 Esas, 2022/176 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılarak enerji nakil hattı geçirilen taşınmazın irtifak hakkı karşılığının tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekilince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; Adıyaman ili, Kahta ilçesi, ... Mahallesi, 109 ada 7 parsel sayılı taşınmaza kamulaştırma yapılmaksızın enerji nakil hattı geçirilmek suretiyle fiilen el atıldığını belirterek kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle;davacı tarafından açılan kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat talepli iş bu davada yargılama sonucunda kurum lehine irtifak hakkı kurulması muhtemel olduğunu, aynı dava konusu taşınmaz için hissedarlar tarafından açılmış davalar var ise bu hususun tespiti ile davalar arasındaki bağlantı sebebi ve usul ekonomisi ilkesi de göz önünde tutularak davaların birleştirilmesine karar verilmesini talep ettiklerini, öncelikle dava konusu edilen enerji nakil hattının dava konusu parselden geçtiğinin kesin olmadığını, dava konusu enerji nakil hattının tam konumunun teknik araçlarla tespit edilmesi gerektiğini ve bu tespitten sonra davanın görülmesi gerektiğini, söz konusu enerji nakil hattı Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği (EKAT) hükümlerine uygun ise hukuki menfaat yokluğu sebebiyle; 6487 Sayılı Bazı Kanunlar ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ve 5999 sayılı Kanun ile Kamulaştırma Kanununa eklenen hüküm ile Yargıtay 18. Hukuk Dairesinin 2013/2176 Esas ve 2013/5886 Esas sayılı emsal içtihadı doğrultusunda dava ön şartı olarak dava açılmadan önce süresinde davacının idareye başvurup uzlaşma talebinde bulunması gerektiğini, uzlaşma başvurusu söz konusu olmadığından dava şartı yokluğu sebebiyle; dava konusu enerji nakil hattının fiili devir tarihinden sonra tesis edilip edilmediğinin tespiti için AKEDAŞ şirketine müzekkere yazılmasını talep ettiklerini, dava konusu enerji nakil hattının fiili devir tarihinden sonra tesis edilmiş ise davanın TEDAŞ açısından reddi ile husumetin AKEDAŞ'ne yöneltilmesi gerektiğini ve mahkeme tarafından resen takdir edilecek hususlar da nazara alınarak, öncelikle dava konusu taşınmaz üzerine tapuda ihtiyati tedbir mahiyetinde tedbir şerhi koyulmasına karar verilmesini, aynı dava konusu taşınmaz için başka hissedarlar tarafından açılmış davaların tespiti ile aralarındaki bağlantı sebebiyle davaların birleştirilmesine karar verilmesini, davanın reddi ile yargılama harç ve giderleri ile vekâlet ücretinin davacı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve irtifak hakkı bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; EKAT yönetmeliğine göre AG hatlarda salınımın 1 metre OG hatlarda 2 metre olduğunu, ancak eldeki raporda AG için 3 metre OG için 5 metre hesaplandığını, davaya konu enerji nakil hattının yönetmeliğe uygun şekilde kurulduğu ve taşınmazın kullanımını engellemediğini, manyetik alan ve elektriksel alan etkileri de eklenmek suretiyle irtifak alanının fazla belirlendiğini, elektromanyetik alanla ilgili yeniden ölçüm yapılması gerektiğini, SPK tarafından yetkilendirilmiş gayrimenkul değerleme uzmanının bilirkişi kurulu içinde yer alması gerektiğini, taşınmazın el atma tarihindeki niteliği esas alınarak değerinin belirlenmesi gerektiğini, irtifak hakkı karşılığının yüksek hesaplandığını, davacı ...'ın hissesinin hatalı hesaplandığını, dava konusu taşınmaz üzerine şerh konulması gerektiğini belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile kamulaştırmasız el atılan arsa niteliğindeki taşınmaza, emsal karşılaştırması uygulanarak değer biçilmesine ve taşınmaz malın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle irtifak hakkı karşılığının tespit edilerek davalı idareden tahsiline karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiş, ancak davacının yargılama devam ederken tapudaki hissesinin bir kısmının devrettiği anlaşıldığından, son tapu kaydına göre 55598409000/122149958000 hisse üzerinden irtifak hakkı bedeli 273.644,95 TL olarak yeniden hesaplandığından bu hususta İlk DerecE Mahkemesi kararının kaldırılarak yeniden hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu malikleri ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılarak enerji nakil hattı geçirilen taşınmazın irtifak hakkı karşılığının tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 4 üncü ve 11 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı idareden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
10.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.