"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/24 Esas, 2023/69 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Samsun ili, 19 Mayıs ilçesi, ... Mahallesi 116 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın müvekkili idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Bir kısım davalılar vekili Avukat ... cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın sulu tarım arazisi niteliğinde verimli bir yapıya sahip olduğunu, Karadeniz bölgesinde arazinin sınırlı olduğunu, bu nedenle kapitalizasyon faizinin en alt seviyede alınması gerektiğini, yörede yetişen ürünler ile bu ürünlere ilişkin verilerin İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünden sorulmasını, ancak taşınmazın bulunduğu bölgenin kendine özgü yapısı nedeniyle yüksek verim alındığının da göz ardı edilmemesi gerektiğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 05.04.2022 tarihli ve 2021/76 Esas, 2022/171 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin 05.04.2022 tarihli ve 2021/76 Esas, 2022/171 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 01.06.2022 tarihli ve 2022/1612 Esas, 2022/1657 Karar sayılı kararı ile tarım arazisi vasfında olan dava konusu taşınmazın değeri konusunda 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde belirtilen gelir metoduna göre değerlendirme yapılması, sulu tarım arazisi vasfındaki taşınmaza %4 oranında kapitalizasyon faizi belirlenmesinde, taşınmazın konumu ve bilirkişi raporundaki niteliklerine göre objektif değer artış oranının %50 olarak takdirinde, münavebe ürünlerinin verim, fiyat ve üretim maliyetlerinin İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerine göre hesaplanmasında ve davacı idare yararına vekâlet ücreti takdir edilmemesinde isabetsizlik bulunmadığı gerekçesi ile davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; Mahkemece verilen ilk karar bir kısım davalılar tarafından istinaf edilmemiş olup bu kapsamda ilk karar ile tespit edilen bedelin ilk kararı istinaf etmeyen davalılar yönünden idare lehine usuli kazanılmış hak oluşturacağı gözetilmeksizin fazlaya hükmedilmesi ve Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin ilk kaldırma kararı öncesi bankaya bloke edilen bedele dava tarihinden dört ay sonrasından ilk karar tarihine, ikinci kaldırma kararı öncesi bloke edilen fark bedele ikinci karar tarihine kadar, son karar ile bloke edilen fark bedele son karar tarihine kadar faiz işletilmesi gerekirken yazılı şekilde faiz işletilmesi doğru görülmediğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; kapitalizasyon faiz oranı ile objektif değer artışı oranının yüksek uygulandığını, bu nedenle dava konusu taşınmaz için fahiş bir bedel belirlendiğini, müvekkili idare lehine vekâlet ücreti takdir edilmemesinin hukuka aykırı olduğunu, müvekkili idarece fazla yatırılan bedelin iadesine karar verilmediğini ileri sürmüştür.
2. Bir kısım davalılar vekili Avukat ... temyiz dilekçesinde özetle; hükmedilen bedelin tümü için son karar tarihine kadar yasal faiz uygulanması gerektiğini, üretim masraflarının brüt gelirin 1/3’ünden fazla olmaması gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 305 inci maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkan bulunmadığı anlaşılmakla; bir kısım davalılar vekilinin tüm, davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3. Davacı idare tarafından fazla depo edilen bedelin davacı idareye iadesine dair hüküm kurulmaması ve bedele faiz işletilirken fazla depo edilen bedeli de kapsayacak şekilde hüküm kurulması bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hataların giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Bir kısım davalılar vekilinin temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare vekilinin İlk Derece Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının,
a) (3) numaralı bendinde yer alan "65.691,57" ve "76.946,86" sayılarının hükümden çıkartılmasına, yerlerine sırasıyla "57.480,13" ve "67.328,51" sayılarının yazılmasına,
b) Hüküm fıkrasına ayrı bir bent olarak "Fazla depo edilen 17.829,80 TL bedelin davalılar ... ve ...'a ödenmişse varsa ödendiği tarihe kadar işlemiş neması ile birlikte davalılar ... ve ...'tan alınarak davacı idareye verilmesine, davalılara ödenmemişse neması ile birlikte davacı idareye iadesine" cümlesinin eklenmesi suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalılardan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
14.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.