"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Van Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/4309 Esas, 2023/560 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Malazgirt Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/100 Esas, 2022/109 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ve ecrimisil davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kısmen kabulüyle İlk Derece Mahkemesi kararın kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu Muş ili, Malazgirt ilçesi, ... Mahallesi, Şahneder mevkii 64 ada 1 parsel, 65 ada 1-2-4-6-7-8 ve 144 ada 3-6-7-18-19 sayılı taşınmazların Murat Nehrinin yatak değiştirmesi nedeni ile kullanılamaz hale geldiğini, el atılan yer bedeli ile ecrimisil bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; ilgili davanın süresinde açılmadığını, idari yargının görevli olduğunu, zamanaşımı definde bulunduklarını, dava konusu parsele müvekkili idarenin herhangi bir müdahalesinin söz konusu olmadığını, müvekkili idarenin dava konusu taşınmaz üzerinde herhangi bir kamulaştırma plan ve projesinin olmadığını belirterek, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve el atma tazminatı ile ecrimisilin davalı idareden tahsil edilerek davacılara ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazlara kurumları tarafından herhangi bir müdahalenin olmadığını, doğal sebeplerle aşınma ve kıyı oyulmaları sonucu toprak kayıplarının oluştuğunu, bu hali ile husumetin Maliye Hazinesine ve Kadastro Genel Müdürlüğüne yöneltilmesi gerektiğini, iş bu dava ile aynı mahiyette açılan davada Van Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinin 2020/1881 Esas, 2021/824 Karar sayılı ilamı ile mahkeme kararının kaldırılarak davanın reddine karar verildiğini, yetki itirazında bulunduklarını, bilirkişi raporunun hatalı olduğunu yüksek hesaplama yapıldığını, açıklanan ve resen gözetilecek nedenlerle hükmün kaldırılarak yeniden karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacılar vekili dava ve ıslah dilekçesi ile kamulaştırmasız el atma ve ecrimisil isteği yönünden toplam 9.228.897,33 TL' talepte bulunduğu halde talebi aşar şekilde 9.293.291,67 TL'ye hükmedilmesi doğru olmadığı gibi davacı birden fazla taşınmaz hakkında talepte bulunduğundan ıslah dilekçesinde belirtilen toplam kamulaştırmasız el atma bedelinin hangi taşınmaz için ne kadar olduğu açıklattırılmaksızın hüküm kurulması doğru görülmemiştir. Bu sebeple Dairemizce davacı vekiline tebligat gönderilerek talebini açıklaması istenmiş, bunun üzerine davacı vekili 27.02.2023 UYAP havaleli yeni bir ıslah dilekçesi göndermiş, yeni ıslah dilekçesi ise bir davada birden fazla ıslah yapılamayacağı ve istinaf aşamasında ıslahın mümkün olmaması sebepleri ile yerinde görülmemiş ve davacının İlk Derece Mahkemesi aşamasında verdiği ilk ıslah dilekçesinin açıklanmasının istenmesi üzerine davacı vekili tarafından 03.03.2023 UYAP havale tarihli dilekçe gönderilmiş, bu dilekçe Dairemizce uygun bulunarak hükmün düzeltilerek esas hakkında yeniden karar tesis edilmiştir.
V.TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekilli temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü istinaf sebeplerini tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazların bedelinin tespiti ile sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Muş ili, Malazgirt ilçesi, ... Mahallesi, Şahneder mevkii 64 ada 1 parsel, 65 ada 1-2-4-6-7-8 parsel ve 144 ada 3-6-7-18-19 parsel sayılı taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesi ve alınan rapor uyarınca davacı tarafa ödenmesi, dava konusu taşınmazların davacı adına olan tapu kaydının iptali ile tapudan terkinine karar verilmesi yerindedir.
3. Dava konusu taşınmazın hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı uygun görülmüştür.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre, usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.