"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3927 Esas, 2023/495 Karar
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : İzmir 12. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2017/70 Esas, 2022/334 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu irtifak hakki karşılığının tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve davalı ... Köy Konut Yapı Kooperatifi vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; İzmir ili, Bornovaa ilçesi, ... Mahallesi, 289 parsel sayılı taşınmazda kamulaştırma konusu irtifak hakkı karşılığının tespiti ve bu hakkın müvekkili idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Köy Konut Yapı Kooperatifi vekili cevap dilekçesinde özetle; tüm pay sahiplerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye atacak ve mülkiyet hakkının kullanılmasını engelleyecek nitelikteki davanın reddi ve kamulaştırmadan sonra inşaat alanında herhangi bir kısıtlama olup olmayacağının araştırılması gerektiğini ileri sürmüştür.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; gerçek bedelin tespit edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma konusu irtifak hakkı karşılıklarının tespiti ile tespit edilen bedelin davalılara ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; kamulaştırma bedelinin çok yüksek olduğunu, ürün miktar ve gelirlerinin fazla, giderlerinin düşük alındığını, münavebe planını kabul etmediklerini, objektif değer artışı oranını kabul etmediklerini, değer kaybının yüksek belirlendiğini, lehlerine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini, davalılar yararına tek vekâlet ücretinin hüküm altına alınması gerektiğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... Köy Konut Yapı Kooperatifi vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın alt yapısı oluşturulmuş bir alan olduğunu, bedele itiraz ettiklerini, mülkiyet hakkının kullanımını engelleyecek nitelikte irtifak hakkı için belirlenen bedelin düşük olduğunu ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
3. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; dosyada farklı bilirkişi raporlarının olduğunu, objektif değer artış oranının düşük belirlendiğini, münavebenin hatalı belirlendiğini, mülkiyet hakkının ihlal edildiğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile taşınmazın 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı sınırları dışında kaldığı, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından onanan 1/25000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından onanan İzmir-Manisa Planlama Bölgesi 1/100000 ölçekli Çevre Düzeni Planı onama sınırları içinde kaldığını, hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda, taşınmazın kısmen sulu tarla, kısmen kapama zeytin bahçesi, kısmen de kapama incir bahçesi niteliğinde olduğu belirlendikten sonra, 2017 yılı İzmir İl Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerinin esas alındığı, ve taşınmaza gelir metoduna göre değer biçildiğini, incir gelirinin kuru incir ürününe göre hesaplandığı anlaşılmış ise de İzmir İl Tarım ve Orman Müdürlüğü verileri arasında yaş incir verisi bulunmadığı anlaşılmış olup, bölgede incir ürününün kurutulmak suretiyle değerlendirilmesinin daha yaygın olduğu anlaşıldığından ve aynı değerlendirme yılında, aynı kamulaştırma kapsamında Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin denetiminden geçen davada incir gelirinin aynı yöntemle belirlendiği dikkate alınarak (Yargıtay 5. Hukuk Dairesi 2019/4408 Esas, 2020/8596 Karar) bu yöntemin uygun bulunduğunu; ancak aynı kamulaştırma kapsamında Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin ... Mahallesi 273 parsele ilişkin 2021/3720 Esas, 2022/241 Karar sayılı kararı ile dava konusu taşınmaza bitişik konumda olan parsele %250 oranında objektif değer artışının uygulanması uygun bulunduğundan, objektif değer artış oranı % 250 kabul edilmesi suretiyle, resen yapılan hesaplamada sonuç itibarıyla irtifak hakkı karşılığının 410.911,45 TL hesaplandığını ve fark bedelin depo ettirildiğini, taşınmaz üzerinde irtifak hakkı kurulması talep edildiği ve bedelin de buna göre belirlendiği halde, hüküm fıkrasında irtifak alanlarına ilişkin kısımların davacı idare adına tesciline dair çelişkili hüküm kurulduğunu, taşınmaz tek olduğu halde davalılar lehine ayrı ayrı vekâlet ücreti taktir edilmesi Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin yerleşik içtihatlarına uygun bulunmadığından, belirtilen sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, yeniden esas hakkında hüküm kurularak davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalı ... Köy Konut Yapı Kooperatifi vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; faiz bitiş ve başlangıç tarihlerini kabul etmediklerini ilave etmek suretiyle istinaf dilekçesini tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... Köy Konut Yapı Kooperatifi vekili temyiz dilekçesinde özetle; irtifak hakkı karşılığının düşük belirlendiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma konusu irtifak hakkı karşılığının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kısmen arazi, kısmen kapama zeytin ve incir bahçesi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net geliri esas alınarak değer biçilmesi ve yine aynı Kanun'un 11 inci maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmaz malın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergâhları dikkate alınarak değer düşüklüğü oranlarının belirlenmesi yerinde olduğu gibi Bölge Adliye Mahkemesince objektif değer artış oranının % 250 kabulü ile m² birim bedelinin tespitinde de bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare ve davalı ... Köy Konut Yapı Kooperatifi vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Temyiz edenlerden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
06.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.