"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/855 Esas, 2023/105 Karar
KARAR : Esastan ret/Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Cizre 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/78 Esas, 2020/265 Karar
Taraflar arasında 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davalı vekili yönünden esastan reddine, davacı idare vekili yönünden kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Şırnak ili, Güçlükonak ilçesi, ... köyü 180 ada 54 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitini ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle; kamulaştırılan taşınmazın bedelinin tespiti ile ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline, göl alanı olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; ilk karardaki fark bedele ilk karar tarihine kadar faize hükmedilmesi gerekirken son karar tarihine kadar yasal faize hükmedildiğini, fark bedelin idarelerine iadesine karar verilmediğini, lehlerine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini, kapitalizasyon faiz oranının yüksek belirlendiğini, objektif değer artışının uygulanmaması gerektiğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; mutat münavebe ürünlerinin alınmadığını, resmi verilere uyulmadığını, objektif değer artış oranı ile kapitalizasyon faiz oranlarının düşük alındığını ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile taşınmazın 2. sınıf sulu tarım arazisi niteliğinde olduğu, arazi yapısına uygun olarak buğday, buğday samanı, mısır ve karpuz münavebesi alınarak ve 2. Sınıf sulu tarım arazi olması nedeni ile Yargıtay içtihatlarına uygun olarak kapitalizasyon faiz oranının %5 olarak uygulanması suretiyle ve davaya konu taşınmazın konumu ve nitelikleri dikkate alınarak %25 objektif artış da uygulanarak olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri üzerinden bilimsel yolla metrekare bedelinin 15,48 TL/m² olarak tespit edilip ve bu metrekare bedeline göre kamulaştırma değerinin belirlenmesinde bir isabetsizlik görülmediğini, taşınmaz üzerinde bulunan muhdesatların kamulaştırma bedelinin hesaplaması yapılırken, tel örme çit için yaş ve niteliklerine göre uygun yıpranma oranlarının uygulanması ve buna göre muhdesatların değerinin belirlenmesi, 3 yaşlarında zeytin, nar ve elma ağaçlarının bedelinin belirlenmesinin ve davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesi yönündeki İlk Derece Mahkemesi kararının yerinde olduğunu, ancak; İlk Derece Mahkemesince kaldırma kararı öncesinde kamulaştırma bedelinin 3.031.412,07 TL olarak tespitine karar verildiği, son karar ile kamulaştırma bedelinin 2.935.089,07 TL olarak tespitine karar verildiği, bu durumda idarece fazla yatırılan 96.323,00 TL kamulaştırma bedelinin davalıya ödendiğinin tespiti halinde varsa bankadan çekilmesine kadar işlemiş mevduat faizi ile birlikte davalılardan alınarak davacı idareye verilmesine, çekilmemişse davacı idareye iadesine, şeklinde hüküm kurulması gerektiğinin düşünülmemesi doğru görülmediğinden istinaf başvuralarının davacı idare vekili yönünden kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü fark bedele ve vekâlet ücretine ilişkin itirazları dışındaki istinaf sebepleri haricinde istinaf dilekçesini tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesini tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki taşınmazın zeminine 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri üzerinden, üzerinde bulunan tel çite niteliğine göre, ağaçlara ise yaş, cins ve verim durumlarına göre değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin tüm, davacı idare vekilinin ise aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. İlk Derece Mahkeminin ilk kararı ile fark bedelin ödenmesinin hüküm altına alındığı, kaldırma kararı sonrasında ise ilk karardan daha az bedele hükmedildiği gözetildiğinde fark bedele ilk karar tarihine kadar yasal faize hükmedilmesi gerekirken ikinci karar tarihine kadar yasal faize hükmedilmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu yanılgının giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı vekilinin tüm, davacı idare vekilinin ise diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulüne, temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (1-b) bendinde yeralan “05/10/2020” ibaresinin çıkartılmasına, yerine “27.01.2017” ibaresinin yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.01.2024. tarihinde oy birliğiyle karar verildi.