"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2834 Esas, 2023/1884 Karar
KARAR : Esastan ret/ Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne, karar verilmiştir.
Kararın davalı idareler vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalı Yatırım İzleme Kooordinasyon Başkanlığı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın adı geçen idare yönünden husumetten reddine, ... yönünden kabulü ile belirlenen bedelin Milli Eğitim Bakanlığından tahsili ile dava konusu taşınmazdaki davacı payının iptali ile Hazine adına tesciline karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu Ankara ili, ..., ... 36223 ada 1 parsel sayılı taşınmaza davalı idarelerce okul yapılmak suretiyle fiilen el atıldığından bahisle taşınmazın bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde özetle; husumet itirazlarının olduğunu, davacıya ait taşınmazın okul alanı olarak ayrılmış olup kamulaştırma yapma yetki ve görevinin diğer davalı ... Bakanlığına ait olduğunu, Başkanlıklarının 3152 sayılı Kanun ve bağlı yönetmelik hükümleri gereği sadece inşaatın ihale ve yapım işini yürüttüğünü, kamulaştırma işlemini yapma işinin yatırımı yapacak ilgili kamu kurumunun görev ve yetkisinde olduğunu, bu nedenle, kamulaştırma yapılmaksızın fiili el atmadan kaynaklı bu tazminat davasında müvekkil Başkanlığa husumet yöneltilmesinin usul ve kanuna aykırı olduğunu ileri sürerek davanın usulden ve esastan reddine karar verilmesini istemiştir.
2.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; öncelikle husumet itirazlarının olduğunu, Temel eğitim alanı olarak ayrılan gayrimenkullerin mülkiyetinin sonrasında Maliye Hazinesine ait olacağından dava konusu taşınmazla ilgili husumetin Maliye Bakanlığına yöneltilmesi gerektiğini, kamulaştırmasız el atmanın söz konusu olmadığını, ..., ... Mahallesinde bulunan 6.974 m² yüzölçümlü 36223 ada 1 parsel numaralı arsanın imar planıyla eğitim tesisi alanı olarak ayrıldığını, idarenin kamulaştırmayı tamamlamaya çalıştığını, davacının gayrimenkulü üzerine inşa edilmiş bir yapı bulunmadığını, okul inşa edildiğinde şahısların mevcut arsada hisseleri bulunmadığını, sonrasında idari işlemle şahıs hisseleri dahil olduğundan fiili el atmadan söz edebilmenin mümkün olmadığını, idari işlem ile şahıs hisselerinin okul alanı içinde kaldığını, görevli yargı yerinin idari yargı olduğunu belirterek davanın usulden ve esastan reddini, yargılama giderlerlerinin davacıya yükletilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen taşınmazın tapusunun iptali ve davalı idareler adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; idari yargının görevli olduğunu, husumetin belediyeye yöneltilmesi gerektiğini, uzlaşma dava şartının yerine getirilmediğini, emsalin uygun olmadığını, bilirkişi kurulunca belirlenen bedelin rayiç değerlerin üstünde olduğunu ve kabul edilemeyeceğini, dava konusu taşınmazda kamulaştırma işlemlerinin devam ettiğini, el atmanın olmadığını, hükmün usul ve kanuna aykırı olduğu, ıslah edilen bölüme ıslah tarihinden itibaren faiz işletilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını istemiştir.
2. Davalı Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı vekili istinaf dilekcesinde özetle; husumetin Milli Eğitim Bakanlığına yöneltilmesi gerektiğini, kamulaştırma işlemlerinin Milli Eğitim Bakanlığınca yürütüleceğini, ihale ile yapım işinin üstlenildiğini bu nedenle sorumluluğun kendilerine ait olmadığını, bedelin yüksek, raporun yetersiz olduğunu ileri sürerek kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın imar planında " Eğitim Tesis Alanı " olarak ayrıldığı ve üzerine ... İlköğretim Okulu, ... İmam Hatip Lisesi ve muhtelif okul eklentisi yapılarak eğitim ve öğretime açıldığı, kamulaştırmasız el atma olgusunun gerçekleştiği, Dairelerinin incelemesinden geçen paydaş dosyalarda Ocak 2019 değerlendirme tarihi itibarıyla tespit edilen 1.500,00 TL/m² ve Ocak 2020 değerlendirme tarihi itibarıyla tespit edilen 1.600,00 TL/m² birim bedellerin Dairelerinin 2020/256 Esas ve 2020/1647 Esas sayılı ilamları ile onanarak kesinleştiği de dikkate alındığında, taşınmazın arsa niteliğinde kabulü ile emsal karşılaştırması yapılarak değerinin tespit edilmesinde, taşınmaz değeri dava tarihine göre belirlendiğinden ıslah edilen bölüme de dava tarihinden itibaren faiz işletilmesinde bir isabetsizlik görülmemekle birlikte dava konusu taşınmazın eğitim tesis alanı olarak ayrıldığı ve üzerine okul yapılmak suretiyle fiilen el atıldığı, eğitim alanları, ortaokul alanları vs. gibi kamuya özgülenmiş eğitim alanlarında kamulaştırma işlemlerinin davalı ... Bakanlığına ait olduğu, diğer davalı Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanlığının kamulaştırma yetkisine sahip Milli Eğitim Bakanlığının talepleri doğrultusunda okul yapım işini üstleneceği dikkate alındığında bu idare yönünden açılan davanın husumet reddine karar verilerek davanın ... yönünden kabulüne ile dava konusu taşınmazın davacı adına olan tapu kaydının iptali ile Hazine adına tesciline karar verilmesi gerektiğinin ve yargılama giderleri ile vekâlet ücretinin davalı ... Bakanlığından tahsili ile davacıya ödenmesine karar verilmesi gerektiğinin gözetilmemesi doğru görülmeyerek İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılıp davanın Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı yönünden husumetten reddine, ... yönünden kabulü ile belirlenen bedelin Milli Eğitim Bakanlığından tahsili ile dava konusu taşınmazdaki davacı payının iptali ile Hazine adına tesciline karar verilmek suretiyle yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş, 3194 sayılı İmar Kanununda yapılan değişikliklerin gözetilmesini istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlâk muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlâk muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmamasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
29.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.