"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/352 Esas, 2023/1046 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Adıyaman 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/212 Esas, 2022/715 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılarak enerji nakil hattı geçirilen taşınmazın irtifak hakkı karşılığının tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle;... Mahallesi, 2197 ada 2, 3, 6 parsel, 2188 ada, 1 parsel, 2187 ada 3, 4, 5, 6, 13, 18, 19, 20 parsel, 2189 ada, 1, 2, 3, 7, 8, 9 parsel, 2217 ada, 14 parsel, 2191 ada, 1 parsel, 2192 ada, 2, 3, 4, 5 parsel, 2195 ada, 2, 3, 4 parsel, 2196 ada, 1, 2, 3, 7, 8 parsel, 2251 ada, 4 parsel, 2252 ada, 2, 3, 4, 5 parsel, 2253 ada, 1, 2, 5 parsel, 2206 ada, 2 parsel sayılı taşınmazlara davalı idare tarafından kamulaştırma yapılmaksızın enerji nakil hattı geçirilmek suretiyle fiilen el atıldığını, fazlaya ilişkin haklarını saklı tutup irtifak hakkı karşılığının dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın husumet yönünden reddine karar verilmesi gerektiğini ileri sürmüş, davacı tarafa uzlaşma talebinde bulunulduğunu; ancak davacı tarafın uzlaşmaya yanaşmadığını, davacının sanki mülkiyet kamulaştırması yapılmış, taşınmazların tamamı davacının elinden alınmış gibi tazminat istemesinin hakkaniyete aykırı olduğunu, irtifak hakkının kuvvetli akım yönetmenliğine göre belirli bir yüksekliğe kadar can ve mal emniyetini sağlayacak şekilde tesis edildiğini, taşınmazların üzerinden enerji nakil hattı geçmesinin taşınmazların eskiden kullanıldığı şekle engel olmadığını, taşınmazların mal değerinin tespitinde de el atma tarihindeki niteliğinin göz önünde bulundurulmasını, hukuka aykırı, haksız ve yasal dayanaktan yoksun davanın reddini, yargılama gideri ve vekâlet ücretinin davacı üzerine bırakılmasını talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davanın kısmen kabulü ile kamulaştırmasız el atılarak enerji nakil hattı geçirilen taşınmazların irtifak hakkı karşılığının dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı idareden alınarak davacıya ödenmesine, bedeline hükmedilen irtifak hakkının davalı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişi raporunda davaya konu taşınmazların değerini belirlemeye yardımcı olacak emsal taşınmaz ile aralarında bir benzerlik ve bağ bulunmadığı, bu sebeple m² birim fiyatının oldukça yüksek olduğunu ve emsal taşınmazın dava konusu taşınmazların değerini belirlemede nazara alınmaması gerektiğini, yerel kararda belirtilen değer kaybı oranlarının oldukça fazla olduğunu, idare tarafından yapılacak kamulaştırma eylemlerinde taşınmazların en az zarar görecek ve hatta zarar görmeyecek noktalarının seçildiğini ve sadece irtifak alanı geçirildiği için taşınmazlarda herhangi bir değer kaybı oluşmayacağını ya da bu denli fiyat artışına sebep olacak bir artışın söz konusu olmayacağını, değer artış oranı fazla hesaplandığından fahiş bir fiyat ortaya çıktığını ve aynı zamanda karara esas teşkil eden bilirkişi raporunda hesaplama yapılırken...Mahallesinde bulunan taşınmazların irtifak alanının hatalı olarak tespit edildiğini, bedelin de bu sebepten yüksek çıktığını ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmazlara emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinin yerinde olduğu, emsal uygulaması neticesinde 2187 adada yer alan dört taşınmazın metrekare değerinin 810,48 TL ve diğer tüm taşınmazlar için 405,24 TL olarak hesaplandığı ve netice itibarıyla dava konusu taşınmazların irtifak hakkı bedelinin davacı payına düşen kısmının 480.650,27 TL (davalı idarenin usuli kazanılmış hakkı gözetilerek) olarak belirlendiği, bilirkişi raporu ile dava konusu taşınmazların zemin bedeline usulünce değer biçilmesinde ve davalı idarenin usuli kazanılmış hakkı gözetilerek hüküm kurulmasında herhangi bir isabetsizlik görülmediği ancak gerekçeli kararın 14 üncü sayfasının ilk bendinde yer alan 2187 ada 6 parsel sayılı taşınmazda davacının hak sahibi olmadığı, bu konuda aynı kararın 17 nci sayfasının 4 nolu bendinde doğru bir şekilde zaten hüküm kurulduğu anlaşıldığından; gerekçeli kararın 14 üncü sayfasının ilk bendinde yer alan 2187 ada 6 parsel sayılı taşınmaz bölümünün hükümden çıkartılması gerektiği ve gerekçeli kararın 14 üncü sayfasının ikinci bendinde yer alan 2187 ada 13 parsel sayılı taşınmazın pasif kayıt olduğu, bu bent ile ilgili olarak ifrazen oluşan 2187 ada 23 parsel bilgisi ile (891,67 m² irtifak alanı olarak) hüküm kurulması gerektiği belirlendiğinden davalı idare vekilinin başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılıp düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazların...Mahallesinde bulunduğunu, bilirkişi incelemesi yapılmış taşınmazların değerlerinin tespit edildiğini, tespit edilen m² birim fiyatlarının gerçek değerinin çok altında belirlendiğini, taşınmazların geometrik yapısı, imar durumu, konumu, yapılaşmanın yoğun olduğu bölgede bulunmasının taşınmazın değerini artıran unsurlar olduğunu, mahkemece emsal alınan taşınmazın gerçek değerini yansıtmadığını ve ayrıca bilirkişi heyeti içerisinde gayrimenkul değerlendirme uzmanının yer almadığını,2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'na (2942 sayılı Kanun) göre taşınmazların değerlendirmesi yapılırken gayrimenkul değerlendirme uzmanının yer almasının kanuni bir zorunluluk olup emsal bazlı tespit edilen değerlerinin gerçek değerleri yansıtmadığını ve tespit edilen değerlerin dava tarihi itibarıyla az olduğunu ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
2. Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı idare tarafından enerji nakil hattı geçirilmek suretiyle kamulaştırmasız el atılan taşınmazların irtifak hakkı bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeler
2. 2942 sayılı Kanun’un 4 üncü ve 11 inci maddeleri.
3. 2942 sayılı Kanun'un geçici 6 ncı maddesinin birinci, ikinci ve altıncı fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesi ve yine aynı Kanun'un 11 inci maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmazların niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergâhı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirlenmek suretiyle irtifak hakkı karşılığının tespit edilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine, davalıdan aşağıda yazılı kalan harcın alınarak Hazineye irat kaydedilmesine
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
15.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.